آیا پوکی استخوان درمان دارد؟
پوکی استخوان یا بیماری خاموش یکی از شایع ترین بیماری ها در عصر جدید است که دلیل اصلی آن سیگار کشیدن، غذای ناسالم و افزایش وزن است. به همین دلیل با دکتر محمدحسین سپهریان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی و مدیر کلینیک درد پیشگام درباره علائم، درمان و پیشگیری از پوکی استخوان گفتگویی داشتیم و نظر ایشان را در این مورد جویا شدیم.
آقای دکتر سپهریان لطفا ابتدا توضیح کوتاهی در مورد اینکه پوکی استخوان چیست بفرمایید:
پوکی استخوان شرایطی است که در آن استخوانها بتدریج شکنندهتر و مستعد شکستگی میشوند. پوکی استخوان “بیماری خاموش” نامیده میشود زیرا از دست دادن استخوان بدون علائم رخ میدهد. اما در صورت تشخیص، میتوان آن را درمان کرد. اسکن تراکم استخوان (DEXA) در تشخیص و رسیدگی زودهنگام این بیماری موثر است.
راههایی برای کاهش سرعت پیشرفت آن وجود دارد، به ویژه با دارو، رژیم غذایی و ورزش. همچنین میتوانید برخی عوامل را که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند کنترل کنید، مانند ترک سیگار، رژیم غذایی سالم و حفظ وزن سالم.
و اینکه چه کسانی بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان هستند؟
زنان یائسه با هر یک از عوامل زیر ممکن است با افزایش خطر مواجه شوند:
- اسکلت و ساختار نازک یا کوچک
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
- یائسگی زودرس (قبل از 45 سالگی)
- سیگار کشیدن
- عدم تحرک
- مصرف زیاد الکل
- استفاده مداوم از داروهایی مانند استروئیدها، هورمون تیروئید بیش از حد و برخی از داروهای ضد تشنج
چگونه میتوانیم تشخیص دهیم که به پوکی استخوان مبتلا هستیم؟
پوکی استخوان یک بیماری مزمن است که باعث ضعیف شدن استخوانها میشود و آنها را شکننده و مستعد شکستگی میکند. این یک بیماری پیشرونده است، به این معنی که با گذشت زمان به آرامی توسعه مییابد و بدتر میشود. این بیماری یکی از شایعترین بیماریهای استخوانی است و در درجه اول زنان مسن را درگیر میکند.
در مراحل اولیه، پوکی استخوان معمولاً علائم ایجاد نمیکند اما با پیشرفت آن، کاهش قد، وضعیت بد بدن و درد در گردن یا کمر و درد پا میتواند ایجاد شود. مردم اغلب نمیدانند که پوکی استخوان دارند تا زمانی که به دنبال شکستگی استخوان، پوکی تشخیص داده شود. شایعترین انواع شکستگیهای مربوط به پوکی استخوان در مچ دست، لگن و ستون فقرات رخ میدهد.
در صورت ابتلا به پوکی استخوان چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
پیشرفت پوکی استخوان ممکن است با تعدادی از درمانهای غیرجراحی و تغییر در شیوه زندگی، از جمله مکملهای تغذیه، تغییرات رژیم غذایی، ورزش و داروها کند شود. آزمایش تراکم استخوان برای تشخیص زودهنگام ضعیف شدن استخوانها (پوکی استخوان) همچنین میتواند از بروز شکستگی جلوگیری کند (برای زنان بالای 50 سال و مردان بالای 60 سال توصیه میشود).
پوکی استخوان درمان هم دارد؟
درمان پوکی استخوان با هدف کاهش درد، کاهش سرعت پیشرفت بیماری و جلوگیری از شکستگی انجام می شود. درمان مناسب به عواملی مانند سن، جنسیت، سابقه آسیب و خطر شکستگی بستگی دارد. پزشک بر اساس این عوامل یک برنامه درمانی سفارشی برای شما تهیه میکند. این کار اغلب در ارتباط با پزشک مراقبتهای اولیه شما انجام میشود و در صورت لزوم، متخصصان دیگری که ممکن است در مراقبت شما نقش داشته باشند.
معمولا پزشکان چه درمان هایی را توصیه میکنند؟
- توصیههای تغذیهای و یا برنامههای غذایی سالم (شامل غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D)
- مکملهای غذایی مانند کلسیم و ویتامین D
- برنامه تمرینی برای جلوگیری از از دست دادن استخوان و افزایش تراکم استخوان (مانند تمرینات تحمل وزن و پیاده روی مکرر)
- تغییر در شیوه زندگی مانند ترک سیگار و کاهش مصرف الکل
- هماهنگی مراقبتهای اضافی در صورت نیاز (متخصصان غدد، فیزیوتراپی، روانشناس، متخصصان تغذیه و رژیم درمانی)
از چه داروهایی میتوان برای درمان استفاده کرد
انواع مختلفی از داروها برای درمان پوکی استخوان استفاده میشود. پزشک میتواند خطرات و مزایای داروها را با شما مرور کند. داروهای رایج برای درمان پوکی استخوان عبارتند از:
- بیس فسفوناتها – آنها به حفظ تراکم استخوان، کاهش خطر شکستگی استخوانها و کاهش سرعت تجزیه توده استخوانی در بدن کمک میکنند. بیس فسفوناتهای مختلف موجود است (مانند آلندرونات) و معمولاً به صورت قرص یا تزریقی تجویز میشوند.
- درمان جایگزینی هورمونی HRT)) میتواند به استحکام استخوانها، جلوگیری از تحلیل استخوان و کاهش خطر شکستگی کمک کند.
- تعدیل کنندههای گیرنده استروژن (SERMs) از جمله رالوکسیفن داروهایی هستند که تأثیر مشابهی با هورمون استروژن بر استخوان دارند. آنها میتوانند تراکم معدنی استخوان را افزایش داده و حفظ کنند و خطر شکستگی، به ویژه در ستون فقرات را کاهش دهند.
- کلسیتونین – به تنظیم سطح کلسیم و فسفات در خون کمک میکند. این دارو درد را تسکین داده و روند تحلیل استخوان را کند میکند.
فیزیوتراپی هم در درمان پوکی استخوان نقش دارد؟
هنگامی که برای اولین بار با فیزیوتراپیست را ملاقات میکنید، ابتدا اطلاعات اولیه شما را یادداشت میکنند. سن، جنسیت، سطح آمادگی جسمانی، آسیبهای قبلی و میزان کلی پوکی استخوان برای فیزیوتراپیست شما مهم است. آنها از این اطلاعات برای تدوین برنامه درمانی متناسب با نیازهای خاص شما استفاده خواهند کرد. به همین دلیل هیچ دو بیماری برنامه درمانی مشابهی را انجام نمیدهند.
درمانگران فیزیوتراپی از بسیاری درمانهای اثبات شده برای درمان نوع خاصی از پوکی استخوان استفاده میکنند. درمانهای رایج شامل تمرینات تقویت کننده استخوان مانند تمرینات با وزنه است. نگران نباشید. فعالیتهای مقاومتی از یوگا گرفته تا تمرینات تکراری با دمبلهای کوچک به شما اختصاص داده میشود. هدف از تمرینات با وزنه، تقویت استخوانها است. درمان مقاومتی فقط برای عضلات مفید نیست. بدن شما به استخوانها تراکم میبخشد تا قدرت شما را در حین انجام تمرینات با وزنه افزایش دهد.
سایر روشهای درمانی که مرکز ارتوپدی شما ممکن است توصیه کند شامل تمرینات تعادلی است. اینها برای کمک به کاهش خطر سقوط و سایر علل شایع شکستگی استخوان طراحی شدهاند. اگر پوکی استخوان سلامت استخوان شما را مختل میکند، تعادل خوب و تمرین وضعیت بدنی نیز میتواند به بدن شما کمک کند تا فشار وارد شده به نواحی مانند گردن یا کمر که ممکن است وزن یا فشار اضافی را تحمل کنند، کاهش دهد.
در حالی که فیزیوتراپی نمیتواند شکستگیها یا سایر عوارض پوکی استخوان را درمان کند، میتواند به شما در بازگرداندن قدرت، تعادل و حرکت سالم کمک کند.
و آخرین مورد میتوان به تغییر سبک زندگی اشاره کرد
فیزیوتراپیست با توصیه به تغییر در شیوه زندگی روزانه شما، به شما در خارج از مطب کمک میکند. به شما نحوه صحیح نشستن و بیرون آمدن از رختخواب و تدابیر ایمنی هنگام حمام کردن و استفاده از حمام آموزش داده میشود.