منظور از القای زایمان این است که پزشک یا ماما با روش‌هایی به فرد کمک کند زایمان را شروع کند. بیشتر مواقع بهتر است روند طبیعی طی شود، اما استثنا نیز وجود دارد. مثلا ممکن است پزشک به دلیل تأخیر ۲هفته‌ای در زایمان، این روش را پیشنهاد کند. برای آشنایی بیشتر با کاربردهای زایمان القا شده و فواید و خطرات آن با ما همراه باشید.
القای زایمان چیست؟
القای زایمان یا اینداکشن با تحریک انقباض‌های رحمی انجام می‌شود. با این کار، انقباض‌ها پیش از آغاز خودبه‌خودی زایمان شروع می‌شوند تا به زایمان طبیعی منجر شوند. دلایل زیادی برای تجویز زایمان القا شده وجود دارد که مهم‌ترین آنها نگرانی برای سلامت مادر یا نوزاد است.
یکی از مهم‌ترین عوامل برای تشخیص موفقیت زایمان القا شده، نرمی و تورم دهانه رحم است. معمولا فواید این روش از خطرات آن بیشتر هستند. اگر باردار هستید، آشنایی با علل و نحوه انجام القای زایمان می‌تواند شما را آماده‌تر کند.
دلایل القای زایمان
برای تشخیص ضرورت اینداکشن، پزشک یا ماما عوامل مختلفی را بررسی می‌کند، از جمله:
- سلامت مادر؛
- سلامت بچه؛
- سن جنینی بچه؛
- اندازه و وزن بچه؛
- موقعیت بچه در رحم؛
- شرایط رحم.
علل استفاده از این روش عبارت‌اند از:
- زایمان دیررس: اگر ۲ هفته از زمان وضع حمل گذشته باشد، اما مادر هنوز زایمان نکرده باشد.
- پاره‌شدن کیسه آب پیش از زایمان: اگر کیسه آب پاره شده باشد، اما زایمان هنوز شروع نشده باشد.
- عفونت رحم: اگر رحم عفونت کرده باشد.
- رشد محدود جنین: اگر وزن تخمینی بچه ۱۰درصد کمتر از سن جنینی‌اش باشد.
- کمبود مایع آمنیوتیک: اگر به‌اندازه کافی مایع آمنیوتیک در اطراف جنین وجود نداشته باشد.
- دیابت بارداری: اگر مادر حین بارداری دچار این نوع دیابت شده باشد.
- اختلالات فشار خون دوران بارداری: مثلا بیماری پری‌اکلامپسیا که نشانه‌هایش فشار خون بالا و آسیب به اعضای درونی است؛ فشار خون بالایی که پیش از بارداری وجود داشته یا پیش از هفته ۲۰ بارداری شروع شده است؛فشار خون بارداری که بعد از هفته ۲۰ بارداری شروع شده است.
- پارگی جفت: اگر جفت از دیواره داخلی رحم کامل یا ناقص کنده شود.
- بعضی بیماری‌ها: مثلا بیماری کلیه یا چاقی مفرط.
خطرات القای زایمان
زایمان القا شده خطراتی دارد از جمله:
۱. القای ناموفق
حدود ۷۵درصد مادرانی که برای اولین بار زایمان می‌کنند می‌توانند زایمان القا شده موفق داشته باشند. این یعنی حدود ۲۵درصد مادران که معمولا با دهانه رحم ناآماده زایمان را شروع می‌کنند، ممکن است به سزارین نیاز داشته باشند. پزشک احتمال نیاز به سزارین را به مادر توضیح می‌دهد.
۲. ضربان قلب پایین
داروهایی که برای شروع زایمان تجویز می‌شوند، مثلا اوکسی‌توسین یا پروستاگلاندین، ممکن است باعث انقباض‌های رحمی غیرعادی یا بیش‌ازحد شوند که می‌تواند از منبع اکسیژن بچه بکاهد و ضربان قلب او را کاهش بدهد.
۳. عفونت
بعضی روش‌های القای زایمان، مثلا پاره‌کردن کیسه آب، می‌تواند خطر عفونت را برای مادر و نوزاد افزایش بدهد. پاره‌بودن کیسه آب به‌مدت طولانی با افزایش خطر عفونت رابطه مستقیم دارد.
۴. پارگی رحم
در این عارضه نادر اما جدی، دیواره رحم مطابق زخم سزارین یا جراحی رحمی قبلی پاره می‌شود. احتمال بسیار کمی وجود دارد که پارگی رحم در کسی رخ بدهد که در گذشته جراحی رحم نداشته است. برای جلوگیری از عواقب مرگبار این عارضه، به سزارین اورژانسی نیاز است. حتی ممکن است لازم شود پزشک رحم را بردارد.
۵. خونریزی پس از زایمان
در زایمان القا شده، این خطر افزایش می‌یابد که بعد از زایمان دیواره‌های رحم به‌درستی منقبض نشوند. این امر می‌تواند به خونریزی جدی پس از زایمان منجر شود.
موارد منع القای زایمان
ممکن است پزشک به این دلایل فرد را از زایمان القا شده منع کند:
- مادر در گذشته سزارین با برش معمول یا جراحی رحم داشته باشد؛
- جفت دهانه رحم را مسدود کرده باشد؛
- سر بچه به‌سمت دهانه رحم نباشد یا به پهلو قرار گرفته باشد؛
- مادر عفونت تبخال تناسلی فعال داشته باشد؛
- بند ناف پیش از زایمان وارد واژن شده باشد.
روش‌های القای زایمان
راه‌های مختلفی برای سرعت‌بخشیدن به زایمان وجود دارد. بهترین کار این است که فرد با پزشک خود مشورت کند و از او راه‌حل بخواهد. روش‌های پزشکی می‌توانند باعث القای زایمان شوند. البته روش‌های طبیعی هم وجود دارند که می‌توانند به زایمان القا شده منجر می‌شوند. مهم است که پیش از انجام هرکدام از روش‌ها، فرد با پزشک یا مامای خود مشورت کند.
۱. استفاده از دارو
دو نوع دارو برای القای زایمان کاربرد دارند:
- داروی پروستاگلاندینز (prostaglandins) باعث نرم‌شدن و آماده‌شدن دهانه رحم برای زایمان می‌شود. این دارو هم نوع خوراکی دارد و هم شیاف واژنی.
- پیتوسین (Pitocin) باعث شروع انقباض‌های رحم می‌شود. این دارو تزریقی است، اما برای عمل‌کردنش لازم است دهانه رحم آماده زایمان باشد.
۲. جداکردن کیسه آب
جداکردن یا پاره‌کردن کیسه آب هم از روش‌های القای زایمان هستند. حتما پزشک باید این روش‌ها را انجام بدهد. پزشک با انگشتان خود کیسه حاوی مایع آمنیوتیک را از دهانه رحم دور می‌کند و برای پاره‌کردن کیسه آب از یک قلاب پلاستیکی کوچک استفاده می‌کند.
پس از این کار، نوزاد به‌سمت بالای دهانه رحم حرکت می‌کند تا برای بیرون‌آمدن آماده شود. ممکن است زایمان پس از چند ساعت یا حتی چند روز شروع شود. جداکردن کیسه آب کار امنی محسوب می‌شود. با این حال، متخصصان بر سر مؤثربودنش اختلاف نظر دارند.
۳. روش‌های طبیعی
درستی هیچ‌کدام از روش‌های طبیعی که بدون دخالت پزشک انجام می‌شوند از لحاظ علمی اثبات نشده است. پیش از القای زایمان طبیعی، باید با پزشک یا ماما مشورت کرد.
- یکی از بهترین روش‌های القای زایمان طبیعی پیاده‌روی است. جاذبه زمین و حرکت مادر به بچه کمک می‌کند که به موقعیت درست برود. حتی اگر پیاده‌روی باعث سرعت‌بخشیدن زایمان نشود، فواید زیادی دارد.
- برقراری رابطه جنسی باعث ترشح هورمون پروستاگلاندینز می‌شود که انقباض‌های رحم را افزایش می‌دهد. همچنین این کار می‌تواند رحم را تحریک می‌کند و شاید به‌اندازه جداکردن کیسه آب مؤثر باشد.
- ورزش‌کردن می‌تواند برای زایمان بهتر مؤثر باشد. مدرکی وجود ندارد که بگوید فعالیت باعث زایمان می‌شود، اما به هر حال فواید زیادی دارد. ورزش‌کردن می‌تواند باعث کاهش خطر سزارین و دیابت بارداری شود. برای بیشتر مادران، ورزش‌کردن در دوران بارداری مشکلی ندارد. با وجود این، بهتر است پیش از شروع ورزش به پزشک اطلاع داد.
درخواست زایمان انتخابی
منظور از زایمان انتخابی، شروع زایمان برای راحتی فرد بارداری است که برای زایمان به دخالت پزشکی نیاز ندارد. این کار در افرادی انجام می‌شود که دور از بیمارستان یا زایشگاه زندگی می‌کنند یا سابقه زایمان ناگهانی دارند. با زایمان انتخابی، این افراد می‌توانند به‌راحتی زایمان خود را تحت‌نظارت کادر درمان انجام بدهند.
پس از القای زایمان چه می‌شود؟
بیشتر مواقع، القای زایمان به زایمان طبیعی موفق منجر می‌شود. اگر این کار با شکست مواجه شود، ممکن است نیاز باشد روش القای دیگر یا سزارین انجام شود.
در صورتی که فرد زایمان طبیعی موفق داشته باشد، این کار تأثیری بر زایمان‌های آینده نخواهد داشت. اگر القا به سزارین منجر شود، پزشک باید تصمیم بگیرد که فرد برای زایمان بعدی از روش طبیعی استفاده کند یا سزارین.
زایمان القا شده چه حسی ایجاد می‌کند؟
این مسئله به روش پزشک برای القای زایمان بستگی دارد. جداکردن کیسه آب می‌تواند باعث احساس ناراحتی و گرفتگی شود. اگر پزشک کیسه آب را پاره کند، کشش ضعیفی حس و سپس مایع گرم آمنیوتیک از رحم خارج می‌شود.
استفاده از دارو برای این کار، می‌تواند باعث انقباض‌های سریع‌تر و قوی‌تر شود. این کار باعث درد بیشتر در هنگام زایمان می‌شود. افرادی که القا شده زایمان می‌کنند، بیشتر به بی‌حسی نخاعی نیاز دارند.
سخن پایانی
اینداکشن یعنی تحریک زایمان طبیعی در زمان مناسب و می‌تواند برای بعضی مادران ضروری یا حتی نجات‌بخش باشد. با اینکه زایمان طبیعی ایدئال‌ترین گزینه است، گاهی اوقات دخالت پزشک نیز لازم می‌شود. در این صورت، بهتر است به اطلاعات خود اضافه کنید و برای تصمیمات پزشک خود در این زمینه آماده باشید.
