هیالورونیک اسید (Hyaluronic acid) گلیکوزآمینوگلیکانی است که در بافت‌های هم‌بند یا پیوندی وجود دارد. گلیکوزآمینوگلیکان‌ها کربوهیدرات‌ها یا قندهای (پلی‌ساکارید) بدون شاخه و بلند هستند. هیالورونیک (HA) عنصر اصلی ساختار پوست است و باعث می‌شود پوست حالتی پرآب و سرحال پیدا کند. یکی از عوامل مهم جلوگیری از پیری پوست و بهبود زخم‌ها همین هیالورونیک اسید است. در ادامه، برایتان بیشتر توضیح خواهیم داد.
اسید هیالورونیک چیست؟
اسید هیالورونیک ماده‌ای طبیعی است که در مایعات موجود در چشم‌ها و مفاصل وجود دارد. این ماده در بین بافت‌ها و مفاصل قرار می‌گیرد. از این اسید برای تولید مواد آرایشی و محصولات مراقبتی پوست استفاده می‌شود. نقش پررنگ آن در کاهش التهاب و بهبود آسیب‌دیدگی از جمله ویژگی‌های شاخصش است.
هیالورونیک می‌تواند مانند مرطوب‌کننده عمل کند و مولکول‌های آب را در سطح پوست نگه دارد. این کار باعث می‌شود که پوست شاداب و پرآب به نظر برسد. منظور از پوستی که به‌خوبی آبرسانی می‌شود هم پوستی است که مولکول‌های آب در سطح آن زیاد هستند و مرطوب است.
شاید عبارت ازدست‌رفتن آب ترانس‌اپیدرمال (transepidermal) به گوشتان خورده باشد. این اصطلاح علمی یعنی چه مقدار آب از پوست بخار شده و بیرون رفته است. وقتی محصولی آرایشی و مراقبتی مانع از تبخیر آب پوست می‌شود، صورت حالت شاداب‌تری پیدا می‌کند.
هیلارونیک اسید چنین کاری انجام می‌دهد، یعنی روند تبخیر آب پوست را کُند می‌کند. این اسید هم در حفظ آب پوست نقش پررنگی دارد و هم برای از بین‌بردن جای زخم‌ها.
کاربرد و مزایای اسید هیالورونیک چیست؟
همان‌طور که گفته شد، هیالورونیک هم برای شادابی پوست و هم رفع زخم‌ها کاربرد دارد. از مزایای دیگر آن استفاده در عمل‌های جراحی چشم است. جراحان هنگام عمل آب مروارید، این ماده را به چشم تزریق می‌کنند. التهاب و زخم‌های درون دهان هم به کمک محصولات حاوی هیالورونیک (مثل ژل‌های هیالورونیکی) بهبود پیدا می‌کنند.
بنابراین کاربردهای اسید هیالورونیک عبارت‌اند از:
- تزریق سرم هیالورونیک به پوست می‌تواند به رفع چروک‌ها کمک شایانی کند. تزریق این ماده تقریبا یک سال مانع از بروز چروک‌ها می‌شود. فقط متخصص‌ها می‌توانند هیالورونیک را به پوست تزریق کنند. در حال حاضر، فقط شکل تزریقی این ماده برای رفع مشکلات پوستی اثرگذار اعلام شده است.
- استفاده از قطره‌های حاوی این ماده برای چشم‌ها می‌تواند نقش مهمی در کاهش خشکی چشم داشته باشد.
- تزریق هیالورونیک به مفاصل می‌تواند از سفتی و درد ایجادشده در آنها بکاهد. شکل خوردنی این اسید برای رفع مشکل مفاصل هنوز تأییدیه لازم را نگرفته است و معلوم نیست که در قالب خوردنی هم اثرگذار خواهد بود یا خیر.
کاربردهای دیگری هم برای هیالورونیک تعریف می‌شوند، اما هنوز هیچ‌یک تأیید رسمی جامعه علمی و متخصصان را دریافت نکرده‌اند.
عوارض استفاده از اسید هیالورونیک چیست؟
اگر از محصولات حاوی این اسید استفاده می‌کنید، باید بدانید که مقدار ماده نباید بیشتر از ۲درصد باشد. چرا؟ چون مولکول هیالورونیک می‌تواند به پوست نفوذ کند. این یعنی هر مولکول اسید می‌تواند مواد مختلفی مانند مواد شیمیایی و باکتری‌ها را با خود به عمق پوست ببرد.
البته خوشبختانه اسید هیالورونیک نمی‌تواند باعث حساسیت در پوست و بدن شود. چرا؟ چون این ماده به‌طور طبیعی در بدن هم ساخته می‌شود. محصولاتی که متخصصان پوست با این اسید درست می‌کنند از نظر مقدار ماده به کاررفته استاندارد هستند.
اگر میزان هیالورونیک موجود در محصولی بیش از مقدار استاندارد باشد، امکان بروز مشکلاتی مانند بیماری‌های پوستی مثل پسوریازیس وجود خواهد داشت. یکی از پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد که اگر مقدار متعادلی از اسید هیالورونیک در محصولات وجود نداشته باشد، امکان دارد که استفاده از آن حتی نتیجه‌ای معکوس بدهد و روند درمان مشکلاتی مانند بهبود زخم‌ها حتی کندتر و بدتر هم شود.
علم درباره اسید هیالورونیک چه می‌گوید؟
اندازه مولکول‌های هیالورونیک بسیار مهم است. جرم و اندازه مولکول‌های این اسید نقش مهمی در کارایی‌اش دارند. بهترین جرم مولکولی هیلارونیک‌ها برای درمان پوست و آبرسانی به آن بین ۵۰ تا ۱۰۰۰ kDA. بهینه‌ترین حالت هم جرمی در حدود ۱۳۰ kDA است.
اگر جرم مولکولی اسید هیالورونیک از میزان اعلام‌شده در این بازه بیشتر باشد، هیچ‌گونه اثری روی پوست نخواهد داشت. اگر هم مقدار کمتر از این‌ها باشد، امکان بروز التهاب پیش می‌آید.
مطالعه‌ای برای کشف بهینه‌ترین اندازه جرم مولکولی اسید هیالورونیک انجام شده است. در این مطالعه، جرم‌های ۵۰، ۱۳۰، ۳۰۰، ۸۰۰ و ۲۰۰۰ kDA بررسی شدند و پس از یک ماه مشخص شد که درمان با اسید هیلارونیکی به جرم مولکولی ۱۳۰ kDA از موارد دیگر مؤثرتر است. این میزان جرم اسید می‌تواند باعث افزایش ۲۰درصدی خاصیت ارتجاعی پوست شود.
پس از ۶۰ روز هم، اسیدهایی با جرم‌های ۵۰ و ۱۳۰ kDA باعث بهبود چشمگیر چروک‌های پوستی شده بودند. مولکول‌ها با اجرام دیگر هم در بهبود وضعیت پوست اثرگذار بودند، اما نه به‌اندازه آنهایی که گفتیم.
محصولات مناسب حاوی اسید هیالورونیک کدام‌اند؟
اگر میخواهید از محصولات حاوی اسید هیالورونیک استفاده کنید، باید سراغ گزینه‌هایی بروید که ترکیبات زیر را در خود دارند:
- اسید هیالورونیک هیدرولیزشده؛
- هیالورونات استیله سدیم؛
- هیالورونات سدیم.
وجود این نوع از اسیدهای هیالورونیک در محصولات مختلف می‌تواند به اثرگذاری بیشتر آنها کمک زیادی کند. پس همیشه اطلاعات محصولات حاوی هیلارونیک را بخوانید و ببینید که در آنها از چه اسیدهایی استفاده شده است.
نکات و توصیه‌ها برای استفاده از هیالورونیک چیست؟
در استفاده از محصولات حاوی اسیدهای هیالورونیک باید دقت کنید. مصرف این محصولات در برخی از موقعیت‌ها توصیه نمی‌شود، مثلا:
- بارداری: هنوز اطلاعات کافی درباره اینکه مصرف هیالورونیک در دوران حاملگی بی‌خطر است یا خیر وجود ندارد. پس بهتر است که در این دوران سراغ محصولات حاوی این ماده نروید.
- شیردهی: در دوران شیردهی هم از هیالورونیک اسیدها استفاده نکنید، چون ممکن است این ماده وارد شیر مادر شود و برای نوزاد خطرناک باشد.
- سفت‌وسخت‌شدن بافت‌های پیوندی (اسکلرودرمی): استفاده از این اسید می‌تواند زخم‌های مبتلایان به اسکلرودرمی را تشدید کند.
دوز مصرفی هیالورونیک اسید
محصولات حاوی این اسید هم تزریقی استفاده می‌شوند و هم در قالب ژِل، کرم، دهانشویه و قطره چشمی. همیشه به دوز مصرفی تجویزشده دقت کنید و یادتان باشد که استفاده از بسیاری از محصولات طبیعیِ حاوی مواد مفید در صورت رعایت‌نکردن دوز مصرفی می‌تواند برایتان مشکلاتی به همراه بیاورد. پس به صرف طبیعی‌بودن یک ماده مفید، فکر نکنید که مصرف آن بدون رعایت دوزی خاص بی‌مشکل و بی‌خطر خواهد بود.
در آخر
استفاده از اسید هیالورونیک برای بهبود پیری و زخم پوست، مشکلات استخوانی و چشم‌ها ثابت شده است. فراورده‌های آرایشی و مراقبتی زیادی با این ماده تولید می‌شوند، اما یادتان باشد که رعایت دوز مصرفی و مراجعه به متخصص برای مشخص‌کردن مقدار مصرف و تزریق این ماده ضروری است. در غیر این صورت، شاید خطرات زیادی سلامتی را تهدید کنند.
