حالا که پاندمی کرونا رو به پایان است، مسافرت مردم به نقاط مختلف جهان باعث شده تا بیماری جدیدی به نام آبله میمون گسترش یابد. این بیماری بر اثر ویروس آبله میمون منتقل می‌شود و شیوع زیادی در آفریقا دارد، اما در سایر مناطق جهان نیز دیده می‌شود. علائم این بیماری نادر مانند آنفولانزا هستند و ممکن است تا هفته‌ها از بین نروند. از آنجایی که درمان شناخته‌شده‌ای برای آن وجود ندارد، خوب است که علائم، سرعت‌بخشیدن به بهبودی و روش‌های پیشگیری از آن را بشناسید. با ما همراه باشید.
آبله میمون چیست؟
آبله میمون (monkeypox) شیوع زیادی ندارد و با ویروس آبله میمون منتقل می‌شود. فرد بیمار جوش و علائمی مانند آنفولانزا را تجربه خواهد کرد. این بیماری، مانند بیماری معروف آبله، با ویروسی از خانواده اورتوپاکس‌ویروس (orthopoxvirus) ایجاد می‌شود.
این بیماری در سال ۱۹۵۸، زمانی که یک بیماری مانند آبله بین میمون‌های آزمایشگاهی گسترش یافت، شناسایی شد. انتقال آن عموما از طریق تماس فرد با جوندگان صورت می‌گرفت، اما گاهی هم از تماس پوستی با فرد آلوده منتقل می‌شد. دو نوع ویروس آبله میمون وجود دارد. یک نوع آن برای بار اول در مرکز آفریقا به وجود آمد و نوع دیگر نیز در غرب آفریقا. نوعی که در حال حاضر (سال ۲۰۲۲) در دنیا گسترش یافته، از نوع غرب آفریقاست که شدت کمتری دارد.
علائم آبله میمون چه هستند؟
ممکن است علائم این بیماری چند روز تا چند هفته پس از تماس با ویروس ایجاد شوند. علائم اولیه آن مشابه آنفولانزاست و شامل این موارد می‌شود:
- تب؛
- لرز؛
- سردرد؛
- بدن‌درد؛
- خستگی مفرط؛
- التهاب غدد لنفاوی.
معمولا پس از چند روز، جوش‌های پوستی نیز ایجاد می‌شوند. ابتدا جوش‌ها برجستگی‌های قرمز، صاف و بعضا دردناکی هستند؛ سپس برجستگی‌ها تبدیل به تاول‌هایی پر از چرک می‌شوند؛ در نهایت، تاول‌ها خشک شده و می‌افتند. این پروسه می‌تواند ۲ تا ۴ هفته طول بکشد. ممکن است جوش‌ها درون دهان، واژن یا مقعد نیز دیده شوند.
البته همه افراد مبتلا دچار این علائم نمی‌شوند. در واقع، در همه‌گیری جدید این ویروس، بیشتر موارد شامل این الگوی علائم نمی‌شوند. در این نوع غیرعادی بیماری، تنها چند ضایعه پوستی دیده می‌شود، غدد لنفی ملتهب نمی‌شوند، تب و سایر علائم بیماری نیز خفیف‌تر هستند. ممکن است حتی فرد مبتلا از بیماری خود خبر نداشته باشد اما حتی اگر علائم عفونت واضح نباشد، فرد هنوز می‌تواند با تماس طولانی‌مدت، بیماری را به دیگران منتقل کند.
راه های انتقال آبله میمون
آبله میمون بر اثر تماس با حیوان یا انسان آلوده به ویروس منتقل می‌شود. انتقال حیوان به انسان می‌تواند از طریق زخم پوستی، مثلا با گاز گرفتگی یا چنگ زدن، یا از طریق تماس مستقیم با خون، مایعات بدن یا جوش‌های حیوان بیمار باشد.
این بیماری بین انسان‌ها نیز منتقل می‌شود، اما این امر کمتر اتفاق می‌افتد. انتقال بین فردی هنگامی رخ می‌دهد که فرد با جوش‌ها، زخم‌های خشک شده، قطرات تنفسی یا بزاق فرد مبتلا تماس پیدا کند. معمولا انتقال بر اثر تماس بسیار نزدیک، مثل در آغوش گرفتن، بوسیدن یا رابطه جنسی صورت می‌گیرد. تحقیقات همچنان ادامه دارد، اما محققان هنوز مطمئن نیستند که این ویروس از طریق مایعات جنسی منتقل می‌شود یا خیر.
همچنین ممکن است ابتلا به آبله میمون بر اثر تماس با اشیائی که به تازگی آلوده شده، مانند لباس، ملحفه تخت یا سایر پارچه‌هایی که توسط انسان یا حیوان آلوده استفاده شده‌اند رخ دهد.
تشخیص و درمان آبله میمون
از آنجایی که آبله میمون بیماری نادری است، ممکن است پزشک شما ابتدا بیماری‌هایی مانند سرخک یا آبله‌مرغان را در نظر بگیرد. معمولا التهاب غدد لنفی، آبله میمون را از سایر آبله‌ها متفاوت می‌کند. برای تشخیص قطعی این بیماری، پزشک نمونه کوچکی از بافت یک جوش یا زخم آن را برای آزمایش PCR به آزمایشگاه می‌فرستد. همچنین می‌توان با آزمایش خون، آنتی‌بادی‌ها یا ویروس آبله را تشخیص داد.
آبله میمون معمولا خودبه‌خود درمان می‌شود و علائم آن ۲ تا ۴ هفته باقی می‌مانند. بیشتر افراد به درمان خاصی نیاز ندارند. پزشک پس از تشخیص بیماری، شرایط شما را تحت نظر می‌گیرد و برای بهبود علائم و پیشگیری از کم‌آبی بدن تلاش می‌کند و آنتی‌بیوتیک‌هایی تجویز می‌کند که عفونت‌های باکتریایی ثانویه را، در صورت بروز، درمان می‌کنند.
در حال حاضر هیچ داروی ضدویروسی برای درمان آبله میمون تأیید نشده است. داروهای ضدویروس می‌توانند در بهبودی کمک کنند، اما تا به حال به‌عنوان درمانی برای این بیماری مورد پژوهش قرار نگرفته‌اند.
نکات مراقبت از خود حین ابتلا به آبله میمون
اگر دچار علائم آبله میمون شدید، این راهکارها به شما کمک می‌کنند که بهبودی آسان‌تری داشته باشید:
- مسکن‌ها و تب‌برها: داروهایی مانند ایبوپروفن و استامینوفن می‌توانند برای شما مفید باشند.
- حمام جو دوسر: یک حمام گرم با وانی پر از جو دوسر می‌تواند از خارش و خشکی جوش‌های پوستی کم کند.
- قرنطینه کردن خود حین بیماری: تا زمانی که جوش‌های شما به زخم خشک تبدیل نشده‌اند، از تماس با دیگران خودداری کنید.
- پوشاندن جوش‌ها: با گاز استریل یا باند این جوش‌ها را بپوشانید تا از انتقال ویروس به دیگران و محیط جلوگیری کنید.
- مراقبت: مهم است که حین بیماری خانه بمانید و استراحت کنید، ماسک بزنید و مایعات زیاد بنوشید.
پیشگیری از آبله میمون
واکسن آبله میمون می‌تواند در برابر این بیماری از افراد محافظت کند، اما در حال حاضر تنها در تحقیقات بالینی استفاده می‌شود. برای پیشگیری، افراد باید تماس با حیوانات آلوده را محدود کنند و برای محدود کردن گسترش بین فردی نیز تلاش کنند. بهترین راه برای پیشگیری از شیوع آبله میمون شامل این موارد می‌شود:
- اجتناب از تماس با حیوانات آلوده (مخصوصا حیوانات مریض یا مرده)؛
- اجتناب از تماس با ملحفه یا سایر پارچه‌هایی که به ویروس آلوده شده‌اند؛
- پختن کامل همه غذاهایی که شامل گوشت یا اندام‌های حیوانات هستند؛
- شستن مکرر دست با آب و صابون؛
- اجتناب از تماس با افرادی که ممکن است آلوده به ویروس باشند؛
- برقراری رابطه جنسی امن؛
- پوشیدن ماسک و پوشاندن بینی و دهان در مکان‌های عمومی؛
- تمیز کردن و ضدعفونی کردن سطوحی که دائما لمس می‌شوند؛
- استفاده از وسایل محافظتی شخصی (مانند ماسک، گان، شیلد و دستکش) هنگام مراقبت از افراد مبتلا به ویروس.
طول بیماری و خطر آن
معمولا بهبودی این بیماری ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد. لازم است فرد مبتلا تا التیام جوش‌ها تحت نظر پزشک باشد. در حال حاضر، بیماری آبله میمون بر اثر ویروس غرب آفریقا ایجاد شده، که شدت کمتری دارد.
در بیشتر موارد، علائم این بیماری بدون نیاز مداخله از بین می‌روند. با این حال، در بعضی افراد، ممکن است یک عفونت ثانویه باعث بروز عارضه‌های دیگر یا حتی مرگ شود. نوزادان، کودکان و افرادی که ضعف ایمنی زمینه‌ای دارند، بیشتر در معرض علائم شدید و مرگ ناشی از آبله میمون هستند.
عارضه‌های ناشی از این بیماری شامل عفونت ثانویه پوست، ذات‌الریه، گیجی و بیماری‌های چشمی است. در گذشته، ۱ تا ۱۰ درصد افراد مبتلا به آبله میمون جان خود را از دست داده‌اند. البته باید در نظر داشته باشید که میزان مرگ‌ومیر بیماری ممکن است در شرایط مختلف و وابسته به عواملی مانند دسترسی به مراقبت پزشکی، متفاوت باشد. در کشورهایی که به‌تازگی با همه‌گیری این بیماری مواجه شده‌اند هنوز مرگ‌ومیری ناشی از آبله میمون مشاهده نشده است.
چه افرادی در معرض ابتلا به آبله میمون قرار دارند؟
افرادی که با فرد مبتلا به این بیماری زندگی می‌کنند یا با او تماس نزدیک (از جمله تماس جنسی) دارند، یا افرادی که دائما با حیواناتی که ممکن است آلوده باشند سروکار دارند، بیشتر در معرض ابتلا هستند. کادر درمان نیز باید اقدامات پیشگیری و مدیریت عفونت را انجام دهند تا هنگام مراقبت از مددجویان مبتلا از خود محافظت کنند. نوزادان، کودکان و افرادی که دارای ضعف ایمنی هستند بیشتر در معرض تجربه علائم شدید و در موارد نادر، مرگ هستند.
افرادی که واکسن آبله را دریافت کرده‌اند ممکن است دربرابر آبله میمون نیز ایمنی داشته باشند. البته، افراد جوان کمتر این واکسن را دریافت کرده‌اند زیرا واکسیناسیون گسترده علیه آبله، پس از ریشه‌کن شدن آن در سال ۱۹۸۰، متوقف شد. البته حتی افرادی که واکسن آبله را دریافت کرده‌اند نیز باید برای محافظت از خود و دیگران نکات بهداشتی و ایمنی را رعایت کنند.
آبله میمون در چه کشورهایی دیده می‌شود؟
برای دهه‌های متوالی، آبله میمون اغلب در آفریقا یافت می‌شد. با این‌حال، گاهی اوقات نیز در کشورهای دیگر، از جمله ایالات متحده آمریکا، دیده می‌شد. در بهار سال ۲۰۰۳، اولین همه‌گیری آبله میمون در خارج از آفریقا و در ایالات متحده آمریکا دیده شد. صادرات حیوانات آلوده از غنا به آمریکا باعث گسترش عفونت شد.
در حال حاضر این ویروس در چندین کشور دنیا گسترش یافته، در حالی که در گذشته در این مکان‌ها، که شامل اروپا، قاره آمریکا، آفریقا، غرب اقیانوس آرام و کشورهای شرق مدیترانه می‌شود، یافت نمی‌شد. آمار ابتلا به آبله میمون حتی در قسمت‌هایی از آفریقا نیز نسبت به قبل شروع بیشتری یافته، مثلا نیجریه، کنگو و جمهوری مرکزی آفریقا. بنابر گزارش ایرنا تاکنون (مرداد ۱۴۰۱) موارد رسمی از شیوع آبله میمون در ایران گزارش نشده است.
آیا باید نگران آبله میمون باشیم؟
ویروس‌های DNA مانند آبله میمون معمولا ثابت هستند و نسبت به ویروس‌های RNA مانند کرونا، با سرعت بسیار کمتری تکامل می‌یابند. دانشمندان هنوز در تلاشند که با مطالعه توالی ژنتیکی بیماران مبتلا، به تغییراتی که در ویژگی‌های ویروس، مثلا شدت یا واگیر بودن آن پی ببرند.
بنا بر باور دانشمندان، انتقال ویروس‌ها از طریق حیوانات به انسان‌ها شیوع بیشتری پیدا کرده است. دلیل این امر می‌تواند گسترش شهرسازی و ارتباط بیشتر انسان‌ها با حیوانات وحشی باشد. در واقع این مسئله باعث شده تا عوامل بیماری‌زای نادر، فرصت‌های بیشتری برای گسترش در جوامع داشته باشند و راحت‌تر به مکان‌های جدید سفر کنند.
همچنین اخیرا نسبت به دهه پیش، افراد بیشتر سفر می‌کنند و به قسمت‌های جدیدی از جهان می‌روند. یکی از دلایل گسترش آبله میمون به سایر نقاط دنیا نیز همین است. مبتلایان جدید ممکن است هیچ‌گاه به کشورهای آفریقایی سفر نکرده باشند و این ویروس را از اطرافیان خود بگیرند.
سخن پایانی
دو سال اخیر به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا برای همه سخت بوده‌اند و حالا که افراد در حال بازگشت به زندگی عادی خود هستند، به نظر می‌رسد که آبله میمون در حال گسترش باشد. البته خوب است در نظر داشته باشید که این بیماری بسیار نادر است و عموما از طریق روابط نزدیک منتقل می‌شود. اگر از تماس با افراد مبتلا یا ناقل دوری کنید، دست‌های خود را بشویید و در مناطق شلوغ ماسک بزنید، می‌توانید به‌سادگی از آبله میمون نیز پیشگیری کنید. علائم اولیه این بیماری شامل تب، لرز و بدن‌درد است. اگر پس از چند روز متوجه جوش‌های پوستی نیز شدید، با پزشک خود تماس بگیرید.
