بسیاری از ما قبل از آنکه در اتاق مصاحبه را باز کنیم، خودمان را حسابی آماده می‌کنیم که درباره نقاط قوتمان صحبت کنیم. کل مهارت‌ها و تجربه‌هایمان را فهرست می‌کنیم تا مصاحبه‌گر را مجاب کنیم چقدر برای این شغل گزینه خوبی هستیم. اما چطور باید از نقاط ضعف خود بگوییم که ضعیف، بی‌اعتمادبه‌نفس و ناشی به نظر نرسیم؟ سخت است، اما نشدنی نیست. با ما همراه باشید تا این مسئله را بیشتر بررسی کنیم.
درنظرگرفتن نقطه‌ضعف‌ها
فردی بااعتمادبه‌نفس در مصاحبه کاری طوری از نقاط ضعفش می‌گوید که اتفاقا باعث می‌شود جایگاه شغلی را به دست آورد نه اینکه از دستش بدهد. یادتان باشد مصاحبه‌کننده با طرح این سوال زیرکانه درباره نقاط ضعف فقط می‌خواهد بداند شما چطور با ناملایمات شغلی و ضعف‌های خود کنار می‌آیید.
ضعف‌هایی را به خاطر بیاورید که قبلا در محیط‌های کاری برایتان مشکل‌ساز بوده‌اند. فهرستی از کاستی‌های خود تهیه کنید و نکاتی را که کارفرمایان قبلی به‌عنوان ضعفتان گوشزد کرده‌اند هم به آن اضافه کنید.
اکنون که نقاط ضعف خود را به‌خوبی می‌دانید، نگاه دقیق‌تری به آگهی استخدام بیندازید. هیچ‌یک از مهارت‌ها و ویژگی‌های درخواستی نباید در فهرست نقاط ضعف شما باشند. مثلا اگر مهارت نرم‌افزاری ندارید، صحبت‌کردن در جمع برایتان سخت است، نمی‌توانید وظایف را به دیگران واگذار کنید یا تحمل ساختار سلسله‌مراتبی را ندارید، نباید دنبال کارهایی باشید که اعلام کرده‌اند اینها پیش‌نیازهایشان هستند.
اهمیت صحبت درباره نقاط ضعف
بزرگ‌ترین اشتباه افراد در مصاحبه کاری این است که پرسش درباره نقاط ضعف را نوعی تله در نظر می‌گیرند، دامی که باید از آن فرار کنند یا به‌نحوی دورش بزنند. غافل از اینکه ممکن است به‌نفع آنها باشد، فرصتی که به کارفرما نشان می‌دهد فرد پذیرای انتقاد سازنده است. یعنی می‌تواند در مواجهه با چالش‌ها انعطاف‌پذیر باشد و به‌محض لغزش، سریع خود را اصلاح کند. همه اینها نقاط قوتی هستند که کارفرما غیرمستقیم از پاسخ فرد برداشت می‌کند.
نبایدها موقع صحبت درباره نقاط ضعف
مغز انسان ناخودآگاه از او دفاع می‌کند. برای همین معمولا اولین واکنش فرد این است که «من هیچ نقطه ضعفی ندارم» یا «چیزی نمی‌تواند مانع عملکرد خوب من شود». در حالی که هیچ‌کس کامل نیست و مصاحبه‌کننده این را خوب می‌داند. اگر به همین راحتی صورت مسئله را پاک کنید، فقط ضعف خودآگاهی یا اعتمادبهنفس کاذب خود را نشان می‌دهید و اعلام می‌کنید که از اشتباهات خود درس نمی‌گیرید.
همچنین ممکن است دلتان بخواهد جواب این سؤال را با بیان یکی از ویژگی‌های مثبت خود بدهید. مثلا بگویید «من به‌شدت کمال‌گرا هستم»، «بزرگ‌ترین مشکلم این است که خیلی سخت کار می‌کنم» یا با هر جمله دیگری سعی کنید متواضعانه از خود تعریف کنید. یادتان نرود مدیر بخش استخدام آن‌قدر باهوش هست که با چنین پاسخ‌هایی فریب نخورد.
مثبت نشان‌دادن نقاط ضعف
پس از شناسایی نقاط ضعف خود، به فکر جمله‌ای باشید که این نقص را به مثبت‌ترین شکل ممکن بیان کند.
- بر موارد مثبت تأکید کنید. تا حد امکان از کلمات منفی مثل شکست و ناتوانی استفاده نکنید؛
- بگویید چطور نقاط ضعفتان را به نقاط قوت تبدیل کرده‌اید؛
- نشان دهید که می‌دانید کجاها جای پیشرفت دارید و باید برای بهترشدن اقدام کنید.
برای اینکه یاد بگیرید چطور درباره ضعف‌های خود مثبت حرف بزنید، این روش‌ها را امتحان کنید:
- در کلاس‌های آموزشی شرکت کنید؛
- از مربی کمک بگیرید؛
- با شرکت در کارهای داوطلبانه مهارت کسب کنید.
انتخاب چند نقطه‌ضعف و آماده‌شدن برای حرف‌زدن درباره آنها
وقتی روز مصاحبه از شما درباره نقاط ضعفتان می‌پرسند، باید از قبل تصمیم گرفته باشید که می‌خواهید کدام نقص‌ها را مطرح کنید. با به‌کارگیری این ۶ راهکار، می‌توانید مناسب‌ترین نقاط ضعف را انتخاب کنید و به‌خوبی درباره‌شان حرف بزنید.
۱. ضعف‌هایی را انتخاب کنید که مانع موفقیت‌تان در آن شغل نباشند
مصاحبه‌کننده از متقاضی انتظار ندارد که کامل باشد، اما ضعف‌های فرد نباید درست مطابق پیش‌نیازهای جایگاه مدنظر باشند. مثلا اگر برای موقعیت شغلی نویسندگی درخواست می‌دهید، می‌توانید بگویید در حساب‌کتاب یا تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها ضعف دارید و می‌کوشید در این زمینه‌ها هم پیشرفت کنید. با این پاسخ به مدیر می‌گویید که زمینه‌های رشد خود را می‌شناسید.
۲. صادق باشید و نقطه‌ضعفی واقعی را انتخاب کنید
همه ضعف‌های خود را به کمال‌گرایی ربط ندهید؛ گاهی ترس باعث می‌شود کارها را خیلی زود انجام دهید یا ممکن است اعتمادبهنفس نداشته باشید یا در محیط کار به خود اجازه اشتباه‌کردن ندهید. این ضعف‌ها شاید شبیه کمال‌گرایی به نظر برسند، اما ریشه‌های متفاوتی دارند.
۳. بگویید چقدر برای مقابله با ضعف خود تلاش کرده‌اید
هیچ کارفرمایی از متقاضی انتظار ندارد یک‌شبه بر نقاط ضعف خود غلبه کند، اما انتظار دارد تلاش او را ببیند! مقابله با ضعف‌ها و یادگیری مهارت‌های جدید فرایندی پیوسته است که به‌مرور زمان نتیجه می‌دهد.
۴. خودآگاهی خود را نشان دهید
وقتی روی صندلی مصاحبه می‌نشینید، آن‌قدر با ضعف‌های خود راحت باشید و آگاهانه آنها را مطرح کنید که کارفرما ناخودآگاه شما را در موقعیت شغلی تصور کند و با این تصویر ذهنی ارتباط برقرار کند. اگر درون‌گرا هستید، اهل خطرکردن نیستید و این را ضعف می‌دانید، بیان این مسئله نشان می‌دهد چقدر خوب خودتان را می‌شناسید.
۵. به هدف خود فکر کنید
رشد بخش مهمی از زندگی است. افراد موفق را در ذهن خود مجسم کنید و از خود بپرسید آنها چه ویژگی‌های شخصیتی‌ای دارند؟ شما برای دستیابی به جایگاه آنها باید چه‌کار کنید و چه کمکی نیاز دارید؟
۶. مغرور نباشید، اما خود را دست‌کم هم نگیرید
وقتی نقاط ضعف خود را به‌خوبی بدانید، می‌توانید با اطمینان درباره‌شان صحبت کنید. تا وقتی برای بهترشدن تلاش می‌کنید، دلیلی ندارد خجالت بکشید یا روی ضعف‌هایتان سرپوش بگذارید.
چند نقطه‌ضعف مناسب برای مطرح‌کردن در جلسه مصاحبه
۱. بیش از حد روی جزئیات تمرکز می‌کنم
جزئی‌نگری تا زمانی که وقت پروژه را هدر ندهد نقطه‌ضعف نیست. اما اگر باعث می‌شود کارتان عقب بیفتد، حتما روز مصاحبه این نکته را بگویید. اعلام کنید که می‌کوشید این ضعف را بهبود ببخشید. خیلی از کارفرمایان این ویژگی را نقطه‌قوتی می‌بینند که جلوی اشتباهات را می‌گیرد.
۲. نه گفتن برایم سخت است
کارمندی که به هیچ درخواستی نه نمی‌گوید متعهد و مشتاق به نظر می‌رسد، اما می‌توان حدس زد که محدودیت‌های خود را هم نمی‌داند و در نهایت برای تکمیل وظایف شخصی‌اش نیازمند کمک دیگران یا تمدید مهلت پروژه می‌شود. روز مصاحبه بگویید که تلاش می‌کنید وظایف خود را سازمان‌دهی و مدیریت کنید.
۳. با نزدیک‌شدن موعد تحویل پروژه بی‌تاب می‌شوم
استرس و ناامیدی هنگام نزدیک‌شدن موعد تحویل پروژه ضعفی بزرگ است. اما خیلی از کارفرمایان به نیمه پر لیوان نگاه می‌کنند که اهمیت تحویل به‌موقع برای شماست و برای آن ارزش قائل‌اند. این ضعف را طوری بیان کنید که مدیر بفهمد دلیل این بی‌تابی فقط و فقط اهمیت خوش‌قولی و تحویل به‌موقع پروژه است.
۴. گاهی اوقات اعتمادبهنفس ندارم
ضعف اعتمادبهنفس یکی از مشکلات رایج کارمندان تازه‌کار است. کارفرما خوب می‌داند این ضعف چقدر می‌تواند به ضرر سازمان باشد. اگر آن را در جلسه مصاحبه مطرح می‌کنید، اول بگویید که برای اعتمادبهنفس بالا اهمیت قائل هستید و بعد بگویید تاکنون چه اقداماتی برای مقابله با این ضعف انجام داده‌اید.
۵. درخواست کمک از دیگران برایم سخت است
کمک‌خواستن یکی از مهارت‌های ضروری محیط کار است. جایی که در زمینه‌ای تخصص ندارید یا خسته و بی‌حوصله‌اید و نمی‌توانید حجم زیاد کارتان را تحمل کنید، باید بدانید چطور از دیگران کمک بخواهید. توضیح دهید که با اهمیت کار گروهی آشنا هستید و برای تقویت این مهارت تلاش کرده‌اید.
۶. حفظ تعادل میان کار و زندگی برایم راحت نیست
میزان انرژی و زمانی که پای کار می‌گذارید نشان‌دهنده اخلاق کاری خوب شماست، اما باید بتوانید استراحت، تعطیلات، خانواده و سرگرمی را در اولویت قرار دهید. این تجربیات مثبت انگیزه و خلاقیت‌تان را تقویت می‌کنند. بنابراین در توضیح این ضعف به کارفرما بگویید چه تلاش‌هایی برای برقراری تعادل بین کار و زندگی کرده‌اید و چقدر موفقیت‌آمیز بوده‌اند.
۷. منظم نیستم
بی‌نظمی کارمند برای کارفرما نگران‌کننده است. بنابراین باید بلافاصله بعد از مطرح‌کردن این ضعف، اطمینان دهید که این بی‌نظمی اختلالی در عملکردتان ایجاد نمی‌کند و بازدهی شما را پایین نمی‌آورد.
۸. نمی‌توانم در حضور جمع صحبت کنم
حتی اگر در موقعیت شغلی مدنظر نیازی به صحبت در جمع نداشته باشید، فقدان این مهارت ضعفی مهم محسوب می‌شود. حداقل باید بتوانید نظرات‌تان را در جلسه بگویید یا ایده‌های خود را مطرح کنید. نشان دهید که مایلید این ترس را پشت‌سر بگذارید. در کلاس‌های آموزشی شرکت می‌کنید و از هر موقعیتی برای صحبت در جمع استفاده می‌کنید.
۹. زیاد حرف می‌زنم
اعتراف به پرحرفی واقعا جسارت می‌خواهد. این اولین قدم مثبتی است که با طرح این ضعف برمی‌دارید. بگویید که می‌دانید این پرحرفی حواس کارمندان دیگر را پرت می‌کند و در تلاش هستید راه بهتری برای برقراری ارتباط با آنها پیدا کنید. این پاسخ شما نشان می‌دهد مشتاقانه آماده برقراری ارتباط با همکاران خود هستید، اما نه به قیمت افت بهره‌وری آنها و حتی خودتان.
۱۰. باید در برخی حوزه‌ها بیشتر تجربه کسب کنم
متقاضیان همه مهارت‌ها را با هم ندارند. اگر در زمینه‌های مختلف مانند ارتباط کلامی، ارتباط نوشتاری، رهبری تیم، تفسیر تجزیه‌وتحلیل‌ها و انتقاد سازنده به تجربه و مهارت بیشتری نیاز دارید، این مسئله را مطرح کنید. این اعتراف صادقانه به مصاحبه‌کننده نشان می‌دهد آماده‌اید خود را به چالش بکشید.
کلام آخر
صحبت‌کردن درباره نقاط ضعف در روز مصاحبه راحت نیست. افراد برای روز مصاحبه به مهارت‌ها و استعدادهایشان فکر می‌کنند. غافل از اینکه در چنین شرایطی انتخاب نقاط ضعف و نحوه بیان آنها به‌اندازه بیان دستاوردهایشان اهمیت دارد. کارفرما با پرسیدن درباره ضعف‌ها، میزان خودآگاهی و تلاش فرد برای مقابله با ضعف‌هایش را محک می‌زند. راز موفقیت در این آزمون شناسایی نقاط ضعف و بیان آنها به‌گونه‌ای است که گویای نقاط قوت شما باشند.
شما به سؤال درباره ضعف‌هایتان چطور پاسخ می‌دهید؟ منتظر شنیدن نظرات‌تان هستیم.
چگونه در سازمان خود پله‌های ترقی را به‌سرعت طی کنیم.
