خواباندن بچه یکی از مسائل چالش‌برانگیز بچه‌داری است. خواب برای سلامت جسمی، ذهنی و عاطفی کودک بسیار مهم است. می‌دانیم که خواب لازمه رشد کودک است، اما خواباندن بچه همیشه کار راحتی نیست. بیش از نیمی از بچه‌ها در دوران کودکی دچار مشکلات خواب می‌شوند. گاهی این مشکلات ناشی از اضطراب جدایی آنها هستند و گاهی کودک به دلایلی مانند طولانی‌شدن چرت بعدازظهر دچار این مشکلات می‌شود. در این مقاله چالش‌های خواباندن کودک و توصیه‌های تخصصی کارشناسان در این باره را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
اهمیت زمان خواب کودک
دکتر ژاکلین دارنا می‌گوید: «نمی‌توان خواب کودک را نادیده گرفت. از رفتارهای کودک گرفته تا رشد او، همه تحت‌تأثیر خواب او هستند. ریتم شبانه‌روزی چرخه خواب و بیداری کودکان باعث ترشح هورمون‌های رشد می‌شود. این هورمون‌ها برای رشد کودک بسیار مهم‌اند.»
دکتر دیان هِس، متخصص اطفال در نیویورک، می‌گوید: «کودکان ۱ تا ۲ساله باید ۱۱ تا ۱۴ ساعت در طول شبانه‌روز بخوابند. کودکان ۳ تا ۵ساله هم به ۱۰ تا ۱۳ ساعت خواب در شبانه‌روز نیاز دارند.»
روتین قبل از خواب برای کودکان هم به‌اندازه نوزادان مهم است. روتین قبل از خواب راحتی و ثبات را به ارمغان می‌آورد و به کودک آرامش می‌دهد. برای برخی از کودکان، حتی تغییردادن ترتیب روتین هم می‌تواند گیج‌کننده باشد و ممکن است آرامش را از او بگیرد.
آندریا دِلا توره، مالک و بنیان‌گذار Baby Sleep Answers و مادر ۳ فرزند، می‌گوید: «من دوست دارم روال قبل از خواب ۱۵ دقیقه باشد، چون وقتی طولانی‌تر از این باشد، ممکن است متوجه نشانه‌های واقعی خواب نشویم. اگر کودک شروع به خمیازه‌کشیدن و مالیدن چشم‌هایش می‌کند، ممکن است زمان ایدئال خوابش گذشته باشد.»
سعی کنید روتین راحتی داشته باشید که برای فرزندتان بیش از حد تحریک‌کننده یا طاقت‌فرسا نباشد. به‌گفته دلا توره این روتین باید شامل ۴ مرحله باشد:
- راحتی (مسواک‌زدن، تعویض پوشک و پوشیدن لباس راحت)؛
- ارتباط (کتاب‌خواندن، دعاکردن یا آوازخواندن)؛
- نزدیکی (درآغوش‌گرفتن، ابراز عشق)؛
- شب‌به‌خیرگفتن.
دلایل نخوابیدن کودک
دلایل رایجی که ممکن است مانع از خوابیدن کودک شوند، عبارت‌اند از:
- اضطراب و استرس یا سایر نگرانی‌های ناشی از وضعیت سلامت روان کودک؛
- چیدمان اتاق خواب؛
- خستگی بیش از حد؛
- مصرف کافئین؛
- استفاده بیش از حد از وسایل الکترونیکی؛
- ترس از تاریکی؛
- گرسنگی؛
- زمان خواب متناقض؛
- نداشتن روتین قبل از خواب.
راهکارهای مفید برای خواباندن بچه
خواباندن کودک بیشتر اوقات ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما آماده‌سازی و برنامه‌ریزی درست تا حد زیادی کارتان را راحت می‌کند. پیش‌بینی مسائل و دانستن راه‌حل آنها مشکلاتی مانند گریه کودک و کلافه‌شدن والدین هنگام خواباندن او را به حداقل می‌رساند. در ادامه، چند نکته برای آماده‌کردن کودک برای خوابی آرام را مطرح کرده‌ایم.
۱. فعالیت‌هایی را شناسایی کنید که فرزندتان را آرام می‌کنند
به چیزهایی توجه کنید که کودکتان را آرام می‌کنند. دلا توره هنگام مشاوره با خانواده‌ها همیشه اول از والدین می‌پرسد که کودکشان چه ویژگی‌هایی دارد و چه چیزهایی او را آرام می‌کنند. انجام کارهایی که دوست دارد و به او آرامش می‌دهند، باعث می‌شود راحت‌تر بخوابد.
۲. توجه کنید که فرزندتان به چند ساعت خواب نیاز دارد
مقدار خواب لازم برای هر کودک متفاوت است؛ برخی از کودکان ممکن است فقط به ۸ تا ۹ ساعت خواب شبانه نیاز داشته باشند در حالی که کودکان دیگر حداقل به ۱۱ ساعت خواب شبانه نیاز دارند. سعی کنید تا حد امکان به نیازهای طبیعی خواب کودکتان احترام بگذارید و روتین و زمان خواب او را بر اساس نیازهایش تنظیم کنند.
۳. به کودک اجازه بدهید در فرایند خواب مشارکت کند
هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود، علایق خاصی پیدا می‌کند و دوست دارد نظر خودش را بیان کند. مثلا اجازه بدهید لباس خوابش را خودش انتخاب کند. با این کار درک می‌کند که زمان خوابش رسیده است و باید با شما همکاری کند.
۴. برای کودک جدول روتین قبل از خواب درست کنید
تصاویر فرزندتان را در حال حمام‌کردن، مسواک‌زدن، کتاب‌خواندن و فعالیت‌های دیگر قبل از خواب چاپ و با آنها جدولی درست کنید. خلاق باشید؛ کودکان عاشق عکس‌های رنگی‌اند، به‌خصوص زمانی که هنوز خواندن و نوشتن را یاد نگرفته‌اند. از کودک بخواهید هر مرحله را که انجام داد، کنار آن علامت بزند. داشتن چنین جدولی باعث می‌شود کودک احساس کند اختیار در دست اوست و این تنها چیزی است که او واقعا می‌خواهد.
۵. کودک را خسته کنید
وقتی هوا خوب است، سعی کنید یک ساعت قبل از خواب بیرون بروید. بودن در فضای باز سبب خوابی باکیفیت و عالی می‌شود. کارولین جی هاروی، مشاور خواب کودکان، می‌گوید: «من دوست دارم وقتی هوا خوب است برنامه‌ریزی کنیم و حتی ۱۰ دقیقه هم که شده به پیاده‌روی خانوادگی برویم. هوای تازه به جذب آخرین انفجار انرژی کودک کمک می‌کند. وقتی به خانه برمی‌گردیم هم روتین قبل از خواب را انجام می‌دهیم. این‌طوری کودک از خوابی باکیفیت لذت خواهد برد.»
۶. زمان بیداری تعیین کنید
تعیین زمان بیداری هم به‌اندازه ثابت‌بودن زمان خواب مهم است و به تنظیم خواب کودکتان کمک می‌کند. بهترین زمان بیدارشدن به برنامه‌های خانواده مانند زمان رفتن به مدرسه، محل کار و سایر تعهدات خانوادگی شما بستگی دارد. مهم نیست که دقیقا چه ساعتی را انتخاب می‌کنید، تا وقتی که به کودک شما زمان کافی برای خوابیدن در ساعات ایدئال خود را بدهد و مطابق با برنامه خانواده شما باشد، مشکلی پیش نمی‌آید.
۷. زمان‌بندی را از یاد نبرید
دلا توره معتقد است که زمان ایدئال خواب کودک دقیقا ۶ ساعت پس از بیدارشدن او از آخرین چرت نیمروزی است. بنابراین اگر کودک ساعت ۳ بعدازظهر از چرت نیمروزی بیدار شده است، روتین خواب را ساعت ۸:۴۵ شب شروع کنید و ساعت ۹ به او شب‌به‌خیر بگویید.
هاروی می‌گوید: «وقتی کودک بیش از حد خسته است و ما زمان خواب ایدئال او را از دست می‌دهیم، هورمون خواب ملاتونین به کورتیزول محرک تبدیل می‌شود. این شرایط مثل این است که هنگام خواب یک فنجان قهوه به کودک بدهید و ۷۵ تا ۹۰ دقیقه خوابش را به تعویق بیندازید.»
بااین‌حال، زمان خواب مشخصی برای همه وجود ندارد. اگر تا دیروقت در محل کار هستید، ممکن است این زمان‌بندی تغییر کند. زمان مناسب برای خواب زمانی است که همه افراد خانواده با آن راحت باشند. برای والدین شاغلی که تا ساعت ۷ بعدازظهر به خانه نمی‌آیند، زمان خواب ممکن است دیرتر باشد تا والدین بتوانند زمانی را با بچه‌ها بگذرانند.
نحوه مقابله با چالش‌های خواب کودک
۱. بیدارشدن زودهنگام
هاروی می‌گوید: «بزرگ‌ترین مشکل خواب کودکان که والدین از ما درباره‌اش سؤال می‌کنند این است که چه کنیم کودکمان صبح زود بیدار نشود و کمی بیشتر بخوابد.»
علت اصلی زودبیدارشدن کودک می‌تواند چرت نیمروزی بیش از حد طولانی یا دیروقت باشد. گاهی هم دیرخوابیدن منجر به بیدارشدن زودهنگام می‌شود. سعی کنید کودک را کمی زودتر بخوابانید، یعنی قبل از اینکه بیش از حد خسته شود و خوابش مختل شود.
۲. چرت روزانه ناکافی
درست است که چرت‌زدن دیرهنگام گاهی باعث بی‌خوابی شبانه می‌شود، اما بدون چرت روزانه شرایط سخت‌تر هم خواهد شد. هاروی می‌گوید: «کودکان از ۱۴ تا ۱۹ماهگی باید در طول روز حداقل یک بار چرت بزنند. کودکان واقعا به این چرت کوتاه نیاز دارند. اگر کودک به هر دلیلی در طول روز نخوابد، دچار خستگی بیش از حد، بهانه‌گیری و کلافگی او می‌شود.»
۳. حواس‌پرتی‌های قبل از خواب
دیدن اسباب‌بازی‌ها، شنیدن صدای تلویزیون یا توجه به افراد دیگری که در اتاق هستند، توجه کودک بیش از حد خسته را به خود جلب و خواب او را مختل می‌کنند. در صورت امکان، کودک را به اتاقی تاریک و بدون سروصدا ببرید یا از موسیقی ملایم یا نویز سفید برای ایجاد محیط خواب آرام استفاده کنید.
۴. به‌خواب‌رفتن کودک با والدین
اگرچه قصد شما از ماندن کنار فرزندتان قبل از خواب آرامش‌دادن به اوست، ممکن است این کار مشکل‌آفرین شود و مجبور شوید تمام شب را کنارش بمانید. عاقلانه نیست که فرزندتان در آغوش شما یا کنارتان بخوابد. اگر کودک به حضور شما عادت کند، کار بسیار سخت خواهد شد و باعث می‌شود زمانی که از خواب بیدار می‌شود اگر شما را کنارش نبیند، جیغ بزند و گریه کند.
ترک‌کردن این عادت ممکن است سخت باشد، اما هرچه زودتر کودک این عادت را ترک کند بهتر است، چون شرایط روزبه‌روز سخت‌تر خواهد شد.
۵. انتقال کودک به تخت
مستقل‌شدن کودک و خوابیدن روی تخت خودش خوب است، اما به‌شرطی که خطری او را تهدید نکند. بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند که برای این کار عجله نکنید. در صورت امکان بهتر است تا ۳سالگی صبر کنید. خوابیدن روی تخت را به زمانی موکول کنید که فرزندتان به‌اندازه کافی بالغ شده باشد و از پس خودش برآید.
شما بگویید
آیا شما هم دچار مشکل خواباندن نوزاد شده‌اید؟ چه راهکارهایی را برای خواباندن راحت‌تر فرزندتان امتحان کرده‌اید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
۸،۰۰۰ تومان
