شاید برایتان جالب باشد که بدانید چرا هرکدام از ما به سبک خاصی از موسیقی گرایش داریم و علت سلیقه متفاوت افراد در موسیقی چیست. تعدادی از تحقیقاتی که تابه‌حال انجام شده‌اند، پاسخ‌گوی این پرسش هستند. این تحقیقات ذائقه موسیقایی افراد را با ویژگی‌های شخصیتی آنها مرتبط می‌دانند. در این مقاله، از ارتباط سلیقه موسیقی افراد با شخصیت آنها پرده برمی‌داریم.
سلیقه موسیقی چه ارتباطی با ویژگی‌های شخصیتی دارد؟
هرچند ویژگی‌های شخصیتی کاملا تعیین‌کننده سلیقه موسیقایی افراد نیست، تحقیقات نشان داده‌اند که بی‌تأثیر هم نیست. در یکی از این پژوهش‌ها که بیش از ۳۶هزار شرکت‌کننده از سراسر جهان داشت، از شرکت‌کنندگان خواستند به بیش از ۱۰۴ سبک مختلف موسیقی امتیاز دهند. همچنین فهرست ۵ ویژگی شخصیتی مهم را پر کردند و درباره موسیقی موردعلاقه‌شان اطلاعاتی ارائه کردند. این پژوهش نشان‌دهنده ارتباط بین شخصیت افراد با ذائقه موسیقایی آنان بود هرچند که سایر تفاوت‌های فردی نیز در شکل‌گیری سلیقه موسیقایی افراد دخیل است. بر اساس این تحقیق، سبکهای خاصی از موسیقی با برخی از ویژگی‌های شخصیتی مرتبط شده‌اند که در ادامه آنها را می‌خوانید.
۱. پاپ (Pop)
برون‌گرا، صادق، قاعده‌مند. دوستداران موسیقی پاپ سخت‌کوش بودند و عزت‌نفس زیادی داشتند. البته به‌عقیده محققان، این افراد در مقایسه با افرادی که شیفته دیگر سبکهای موسیقی هستند، خلاقیت کمتری دارند و ناآرام‌ترند.
۲. رپ/هیپ هاپ (Rap/hip hop)
همیشه تصور می‌شود که دوستداران رپ پرخاشگر و خشن هستند، اما محققان چنین ارتباطی را پیدا نکردند. طرف‌داران رپ عزت‌نفس زیادی داشتند و از طرف‌داران سبکهای دیگر موسیقی برون‌گراتر بودند.
۳. کانتری (Country)
طرف‌داران این سبک به سخت‌کوشی، قاعده‌مندی، برون‌گرایی و محافظه‌کاری شناخته می‌شوند. اگرچه موسیقی کانتری اغلب بر دل‌شکستگی متمرکز است، افرادی که به آن علاقه‌مندند از نظر احساسی پایدارند. آنها کمتر از دیگران پذیرای تجربه‌های جدید هستند.
۴. راک/هوی متال (Rock/heavy metal)
راک و هوی متال تداعی‌کننده خشم، جسارت و پرخاشگری هستند. با وجود این، تحقیقات نشان داد که طرف‌داران این سبک‌ها ملایم، خلاق و درون‌گرا هستند. همچنین عزت‌نفس این افراد نسبتا کم است.
۵. ایندی (Indie)
طرف‌داران این سبک درون‌گرا و روشن‌فکر و خلاق هستند، اما از طرف‌داران سبکهای دیگر سخت‌کوشی کمتر و ملایمت بیشتری دارند. انفعال، اضطراب و عزت‌نفس کم از دیگر ویژگی‌های شخصیتی قابل‌توجه طرف‌داران این سبک بود.
۶. دَنس (Dance)
افرادی که این سبک را ترجیح دادند عموما برون‌گرا و قاطع و آماده تجربه بودند، اما از نظر ملایمت در رتبه پایین‌تری از دیگران قرار گرفتند.
۷. کلاسیک (Classical)
طبق این تحقیق، دوستداران موسیقی کلاسیک تا حدی درون‌گرا هستند اما خودشان را قبول دارند. خلاقیت و عزت‌نفس سالم بین آنها متداول است.
۸. جاز، بلوز و سول (Jazz, blues, soul)
کسانی که این نوع موسیقی را انتخاب می‌کنند، برون‌گرا هستند و عزت‌نفس زیاد دارند. آنها تقریبا خلاق، باهوش و به‌دور از نگرانی هستند.
این تحقیق نشان می‌دهد که مردم خود را از طریق موسیقی تعریف و از آن برای برقراری ارتباط با افراد دیگر استفاده می‌کنند. این موضوع پاسخی است برای این سؤال که چرا مردم گاهی درباره سلیقه خود در موسیقی احساس دفاعی دارند. انتقاد از موسیقی موردعلاقه مردم مانند انتقاد از خود آنهاست.
عملکرد موسیقی و سه بُعد اصلی آن
موسیقی راهی بسیار مهم برای ابراز هویت است. بر اساس یکی از تحقیقات، موسیقی کارکردهای کلیدی دیگری نیز دارد:
- بهبود کارایی و عملکرد؛
- تحریک و برانگیختن کنجکاوی و تخیل؛
- تقویت حالات یا احساسات خاص.
سلیقه موسیقی افراد با سبک‌هایی که ترجیح می‌دهند گوش کنند شناسایی می‌شود اما روش دقیق‌تر برای درک سلیقه موسیقی مردم بررسی ویژگی‌های موسیقی است. بر اساس یکی از مدل‌ها، موسیقی ۳ بُعد دارد: برانگیختگی، ظرفیت و عمق.
به‌اعتقاد دیوید ام. گرینبرگ، محققِ دانشگاه‌های بار-ایلان و کمبریج، برانگیختگی با میزان انرژی و شدت موسیقی مرتبط است. تحقیقات گرینبرگ و سایر محققان نشان می‌دهد که آهنگ‌های پانک و هوی متال مانند «White Knuckles» اثر گروه «Five Finger Death Punch» برانگیختگی زیادی دارند.
«ظرفیت» طیفی از احساسات منفی تا احساسات مثبت است. آهنگ‌های پرجنب‌وجوش راک و پاپ مانند «Razzle Dazzle» اثر گروه «Bill Haley & His Comets» بسیار پرطرف‌دار بودند. «عمق» نیز نشان‌دهنده سطحی از پیچیدگی عاطفی و عقلانی است. به‌گفته دیوید ام. گرینبرگ موسیقی پیت‌بال، رپر معروف، نوعی موسیقی کم‌عمق است و سبکهای کلاسیک و جاز می‌توانند عمیق باشند.
این ۳ ویژگی موسیقی ارتباط جالبی با هم دارند. گرینبرگ می‌گوید:
عمق زیاد اغلب با ظرفیت کمتر همبستگی دارد، بنابراین غم در موسیقی نیز عمقی را در آن برمی‌انگیزد.
ما موسیقی هنرمندانی را ترجیح می‌دهیم که دارای ویژگی‌هایی هستند که با آن شناخته می‌شویم.
وقتی مردم به موسیقی گوش می‌دهند، تحت‌تأثیر شباهت آن هنرمند به خودشان قرار می‌گیرند.
– دیوید ام. گرینبرگ
ارتباط ساختار مغز با سلیقه موسیقی
سبکهای شناختی ما و نحوه تفکر ما نیز می‌تواند پیش‌بینی کند که ممکن است چه نوع موسیقی‌ای دوست داشته باشیم. تحقیقی که در سال ۲۰۱۵ توسط گرینبرگ و همکارانش انجام شد، تفاوت بین همدلان (افرادی که دنیا را از طریق افکار و احساسات درک می‌کنند) با سیستم‌سازها (افرادی که به قوانین و سیستم‌ها علاقه‌مندند) را نشان داد.
همدلان غم را در موسیقی ترجیح می‌دهند در حالی که سیستم‌سازها شدت بیشتر در موسیقی را ترجیح می‌دهند. بسیاری از متخصصان فناوری اطلاعات و علم داده سیستم‌سازانی قوی هستند و همچنین موسیقی پرقدرت را ترجیح می‌دهند. همدلان و سیستم‌سازان موسیقی‌های عمیق را گوش می‌دهند، اما ترجیح همدلان موسیقی‌هایی است که عمق عاطفی را نشان می‌دهند درحالی‌که ترجیح سیستم‌سازان موسیقی‌هایی است که نشان‌دهنده عمق فکری و پیچیدگی فنی است.
محققان بر اساس ۵ ویژگی شخصیتی اصلی، چگونگی مقایسه ذائقه موسیقی افراد با شخصیت آنها را بررسی کردند:
- بازبودن یا پذیرای تجربیات جدید بودن؛
- وظیفه‌شناسی و مسئولیت‌پذیری؛
- درون‌گرایی و برون‌گرایی؛
- توافق‌پذیری و همدلی؛
- روان‌رنجوری.
محققان به این نتیجه رسیدند که افرادی که شخصیت پذیراتری دارند، از موسیقی‌های پیچیده مانند کلاسیک، اپرا و جاز بیشتر لذت می‌برند و از موسیقی‌های ملایم (ژانرهای آرام و آرامش‌بخش مانند R&B و سافت راک) و موسیقی معاصر (الکترونیک، رقص، یوروپاپ، لاتین و رپ) بیزارند. افرادی که برون‌گراتر بودند، به موسیقی‌های آرامش‌بخش آکوستیک مثل موسیقی فولک و کانتری تمایل بیشتری داشتند. افرادی که برون‌گرایی بیشتری دارند، واکنش‌های قوی‌تری به موسیقی شاد، ریتمیک و الکترونیک نشان می‌دهند و افرادی که پذیراترند، موسیقی پیچیده‌ای مانند آهنگ‌های بداهه و بی‌کلام را ترجیح می‌دهند.
طبق تحقیقی که در سال ۲۰۲۲ درباره ترجیحات موسیقی بیش از ۳۵۰هزار نفر از ۵۰ کشور جهان در ۶ قاره انجام شد، ارتباط بین ترجیحات موسیقی و شخصیت جهانی است. مهم نیست کجا زندگی می‌کنید؛ موسیقی و شخصیت در هم تنیده شده‌اند.
دیگر عوامل تأثیرگذار بر سلیقه موسیقایی
باید توجه داشت که شخصیت یکی از عوامل تعیین‌کننده ذائقه موسیقی است و زمینه، عامل تأثیرگذار دیگری است. عموم مردم تمایل دارند که عصرها به موسیقی آرامش‌بخش و در طول روز به موسیقی پرانرژی گوش دهند. این تمایلات، بدون توجه به موقعیت فرهنگی و سایر اطلاعات جمعیتی، تقریبا یکسان است. بااین‌حال، فرهنگ‌های مختلف نیز بر ذائقه موسیقایی افراد تأثیرگذارند. در آمریکای لاتین، تمایل مردم به گوش‌کردن موسیقی مهیج‌تر بیشتر از مردم سایر مناطق است و آسیایی‌ها بیشتر از سایر مناطق به موسیقی آرامش‌بخش تمایل دارند. سن و جنسیت نیز با انواع خاصی از موسیقی مرتبط است. بر اساس تحقیقات گرینبرگ، افراد جوان‌تر به موسیقی‌های قدرتمند علاقه‌مندند و افراد مسن‌تر تمایل چندانی به این نوع موسیقی ندارند. شنوندگان موسیقی ملایم بیشتر زن‌ها هستند و شنوندگان موسیقی‌های شدید و پرقدرت بیشتر مرد و اهل نیم‌کره غربی هستند.
جوانان به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از میان‌سالان و در موقعیت‌های مختلف به موسیقی گوش می‌دهند، در حالی که میان‌سالان عمدتا در موقعیت‌ها و محیط‌های خصوصی موسیقی گوش می‌کنند.
سخن پایانی
شخصیت ممکن است بر ذائقه موسیقایی ما اثر بگذارد، اما توجه به این نکته مهم است که تغییر ذائقه موسیقی لزوما نشان‌دهنده تغییر شخصیت نیست. دفعه بعد که فهرست پخشی درست می‌کنید، بهتر است سعی کنید سبک‌هایی از موسیقی را در فهرست‌تان قرار دهید که معمولا ترجیح نمی‌دهید. تحقیقات نشان می‌دهد که این کار می‌تواند تأثیر مثبت درازمدتی بر مغز داشته باشد.
