آیا می‌دانستید کاشت درخت و مراقبت از آن یکی از راه‌های بهبود روحیه و سلامت روان است؟ ذات انسان برای حیات‌بخشیدن خلق شده و به همین خاطر است که مراقبت از گیاهان، حیوانات خانگی یا کارهای مرتبط با خلق یک اثر حالمان را خوب می‌کند. پاییز و اواخر زمستان زمان درختکاری است. در این مقاله، نکاتی را توضیح می‌دهیم که باید درباره کاشت درخت بدانید. بعد از مطالعه این مقاله یاد می‌گیرید چه فضاهایی برای درختکاری مناسب‌اند، چطور باید نهال را در خاک قرار بدهید و چگونه از آن مراقبت کنید تا به درختی تنومند و پربار تبدیل شود. همچنین تفاوت‌های کاشت درخت میوه با درخت‌های زینتی را هم یاد می‌گیرید. با ما همراه باشید.
چگونه درخت بکاریم؟
برای کاشت درخت ابتدا باید جای مناسبی پیدا کنید و مطمئن شوید نهال کوچکتان با ساختمان یا درختان دیگر فاصله کافی دارد. سپس باید چاله‌ای با ابعاد مناسب حفر کنید و نهال را داخل آن قرار بدهید. در ادامه، گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم که چگونه درخت بکاریم و حین کاشت به چه نکاتی توجه کنیم.
۱. انتخاب نهال مناسب
درختی که انتخاب میکنید، باید با آب‌وهوای محل زندگی شما سازگار باشد. مثلا درخت خرما در مناطق مرطوب بار نمی‌دهد و از بین می‌رود. این درخت باید در مناطق خشک و کویری کاشته شود. وقتی نهال با آب‌وهوا و خاک منطقه سازگار باشد، به کود کمتری نیاز دارد و حتی در خاک اصلاح‌نشده هم رشد می‌کند.
۲. انتخاب زمان و مکان مناسب
اواخر زمستان یا پاییز بهترین زمان کاشت درخت است، زیرا ریشه‌های درختان خواب هستند و به‌خاطر جابه‌جایی دچار شوک نمی‌شوند. البته نهال‌های کوچک هنوز توان تحمل سرمای زیاد را ندارند و از بین می‌روند، به همین دلیل کاشت درخت در روزهای خیلی سرد اشتباه است. ریشه‌های درخت در اواخر بهار و تابستان کاملا فعال‌اند؛ جابه‌جایی در این زمان‌ها درخت را دچار شوک می‌کند و حیاتش را به خطر می‌اندازد.
۳. آبیاری خاک پیش از کاشت درخت
از این مرحله به‌بعد، فرایند اصلی شروع می‌شود و باید روش صحیح کاشت درخت را یاد بگیرید. ابتدا فضایی را که قرار است در آن چاله حفر کنید، خوب آب بدهید. آبیاری پیش از کاشت خاک را مرطوب می‌کند و کندن آن ساده‌تر خواهد شد. همچنین خاک مرطوب ریشه نهال تازه‌پیوندخورده را کامل در آغوش می‌گیرد و شوک حاصل از جابه‌جایی را به حداقل می‌رساند.
۴. حفر گودال
ابعاد چاله‌ای که حفر میکنید، باید ۲ تا ۳ برابر قسمت ریشه نهال باشد تا ریشه‌ها به‌راحتی در گودال جا بگیرند و اذیت نشوند. وقتی برای حفر گودال خاک‌برداری میکنید، خاک‌ها را کنار گودال بریزید، زیرا بعدا برای پرکردن چاله و خاک‌ریختن روی ریشه به آنها نیاز خواهید داشت. اگر از قبل خاک را مرطوب کرده باشید، بیل‌زدن و حفاری آسان‌تر می‌شود.
مطمئن شوید گودال به‌اندازه کافی عمیق باشد و همه قسمت‌های ریشه نهال داخل خاک قرار بگیرند. شروع تنه درخت باید با زمین هم‌سطح باشد و ریشه‌ها کاملا داخل گودال قرار بگیرند. اگر گودال بیش از حد عمیق باشد، اکسیژن به ریشه‌ها نمی‌رسد و درخت از بین می‌رود. همچنین ممکن است آب در گودال جمع شود و باعث گندیدن ریشه و قسمت پایینی تنه درخت شود.
۵. قراردادن نهال داخل گودال
خاک‌های سست دیواره گودال را کنار برانید و درخت را داخل آن قرار دهید. ریشه‌های درخت باید روی زمین سفت قرار بگیرند. وقتی درخت در جای خود محکم شد، مطمئن شوید نقطه‌ای که تنه درخت به ریشه‌ها متصل است، روی خاک قرار گرفته باشد. به این نقطه شراره درخت (root flare) هم می‌گویند. اگر ریشه‌های نهال در کیسه پیچیده شده‌اند تا هنگام جابه‌جایی آسیب نبینند، باید پیش از قراردادن نهال در گودال، این کیسه را جدا کنید تا ریشه‌ها آزاد باشند.
۶. پرکردن گودال بعد از کاشت درخت
اگر خاکی که از گودال بیرون ریخته‌اید کلوخ دارد، با بیل روی آن بزنید تا کلوخ‌ها پودر شوند. سپس گودال را پر کنید و به‌آرامی با بیل روی قسمت‌های برآمده ضربه بزنید تا خاک صاف و یکدست شوید. می‌توانید این کار را با دست هم انجام بدهید. مراقب باشید خاک بیش از حد فشرده نشود، زیرا این‌طوری دیگر متخلخل نخواهد بود و به ریشه‌های گیاه اکسیژن نمی‌رسد. به یاد داشته باشید که خاک نباید با کود یا مواد دیگری ترکیب شده باشد. استفاده مستقیم از کود در کنار ریشه‌های گیاه آنها را می‌پوساند.
بعد از پرکردن گودال، نوبت به آبیاری می‌رسد. به‌آرامی مقداری آب روی سطح گودال بریزید؛ آب‌ریختن با فشار زیاد خاک را می‌شوید یا آن را فشرده می‌کند. تا وقتی خاک پای درخت از آب اشباع شود، به آبیاری ادامه دهید. رطوبت زیاد باعث نشستن خاک اطراف ریشه‌ها می‌شود و درخت راحت‌تر در خانه جدیدش جای می‌گیرد.
۷. مراقبت از درخت
چند روز بعد از کاشت درخت، روی سطح اطراف تنه آن مالچ یا خاک‌پوش بریزید. اگر به جنگل بروید، متوجه می‌شوید که سطح رویی خاک با موادی مثل برگ‌های خشک، تکه‌های چوب یا پوست درخت پوشانده شده است؛ به این پوشش «مالچ» می‌گویند. شما نیز باید برای حفظ رطوبت خاک، پیشگیری از رشد علف‌های هرز و تنظیم دما، پای درخت مالچ بریزید. دقت داشته باشید که دایره کوچکی به‌قطر ۱۰ سانتی‌متر در اطراف تنه درخت خالی و بدون مالچ بماند تا پوسیده نشود.
آبیاری درخت در ۲ سال ابتدایی
۲ سال اول مهم‌ترین بازه زمانی بعد از کاشت درخت است. در این زمان، خاک باید همیشه مرطوب باشد؛ تعداد دفعات آبیاری به آب‌وهوا و نوع خاک منطقه شما بستگی دارد. در مناطق مرطوب، درختان به آب کمتری نیاز دارند، اما در مناطق کویری باید بیشتر آب بخورند. آبیاری بیش از حد هم به‌اندازه کم‌آبی برای درختان ضرر دارد؛ دقت کنید که هنگام آبیاری، در گودال پای درخت آب جمع نشود و مدت طولانی باقی نماند.
تفاوت روش کاشت درخت میوه با درخت‌های معمولی
روش صحیح کاشت درخت میوه تفاوت چندانی با درختان دیگر ندارد. البته بعضی از درختان باید به‌شیوه منحصربه‌فردی کاشته شوند. در ادامه به تفاوت‌های کاشت درخت میوه با کاشت سایر درختان اشاره می‌کنیم:
- گودال درخت میوه را به‌جای استوانه، کاسه‌ای‌شکل حفر کنید.
- اگر نهال پیوندی است، قسمت پیوند نباید داخل خاک قرار بگیرد و باید هم‌سطح زمین باشد.
- اگر درخت تک‌پیوندی است، جهت پیوند باید رو به شمال باشد. اما اگر از چند پیوند برای کاشت نهال استفاده کرده‌اید، کوچک‌ترین پیوند باید به‌سمت جنوب باشد.
- درختان میوه کوتوله را می‌توانید در گلدان هم بکارید. البته درختانی که در گلدان کاشته می‌شوند، به کود، مالچ و مواد مغذی بیشتری نیاز دارند، زیرا ریشه‌‌هایشان منشعب نمی‌شوند و مقدار خاکی که در اختیار دارند، محدود است.
برای کاشت درخت میوه باید به نوع درخت و نکات مهم درباره کاشت آن توجه داشته باشید. مثلا برای کاشت درخت گردو باید زمینی با خاک نرم انتخاب کنید که PH آن ۶ تا ۶٫۵ باشد.
بعضی از درختان میوه را هم می‌توان به روش‌های گوناگونی کاشت. مثلا کاشت درخت سیب به ۶ روشی که در ادامه نام می‌بریم، امکان‌پذیر است:
- کاشت بذر؛
- قلمه‌زنی؛
- کاشت نهال؛
- پاجوش؛
- خواباندن؛
- پیوند.
باغبان‌های حرفه‌ای می‌توانند از همه این روش‌ها استفاده کنند، اما اگر تجربه‌ای در زمینه باغبانی و کشاورزی ندارید، بهتر است برای کاشت درخت سیب نهال آماده آن را بخرید و به روشی که در قسمت‌های قبل توضیح دادیم، در خاک بکارید.
آیا کاشت درخت در زمین سنگی امکان‌پذیر است؟
کاشت درخت در زمین سنگی به مهارت و رسیدگی بسیاری نیاز دارد. نهال‌های کوچک تازه جان گرفته‌اند و باید برای سازگاری با محیط و زنده‌ماندن تلاش کنند! قرارگرفتن در محیطی سنگلاخی، تیشه‌ای به ریشه ضعیف و تازه آنهاست و احتمال مرگشان را افزایش می‌دهد. از طرفی ریشه درختان در زمین‌های سنگلاخی به خاک کافی دسترسی ندارد و نمی‌تواند مواد مغذی موردنیاز درخت را تأمین کند. سنگ‌ها هم اجازه انشعاب به ریشه نمی‌دهند، درنتیجه درخت با کمبود منابع مواجه می‌شود و آسیب می‌بیند.
نکات تکمیلی درباره روش صحیح کاشت درخت
تا این بخش از مقاله پاسخ سؤال «چگونه درخت بکاریم؟» را گرفتید. حالا ۳ نکته تکمیلی را توضیح می‌دهیم که با رعایت آنها احتمال بقا و رشد درخت بیشتر می‌شود.
- از سال دوم به‌بعد هرس‌کردن را آغاز کنید. در زمستان شاخه‌های اضافه و بیمار را با قیچی تیز ببُرید.
- خاک را بیش از اندازه با کود و مواد مغذی غنی نکنید، زیرا ریشه‌های گیاه منشعب نمی‌شود و به دریافت مواد مغذی در محل گودال عادت می‌کند.
- دقت کنید که درخت بعد از پرکردن گودال صاف باقی بماند. اگر تنه نهال کم‌جان و ضعیف است، یک چوب کمکی در کنارش قرار بدهید. بهتر است ارتفاع چوب حداقل یک‌سوم ارتفاع خود نهال باشد.
- بهتر است بین هر دو درختی که می‌کارید، ۶ تا ۷ متر فاصله باشد.
کلام آخر؛ کاشت درخت روحتان را تازه می‌کند
در این مقاله روش کاشت درخت را توضیح دادیم. کاشتن نهال‌ها شور زندگی را در قلبتان زنده می‌کند. البته گاهی اوقات نهال‌های کم‌جان در نبرد زندگی دوام نمی‌آورند و ممکن است خشک شوند. این صحنه برای همه افراد ناراحت‌کننده است، اما طبیعت گیاهان چنین است. پس اگر نهالی خشک شد، ناامید نشوید و دوباره درختکاری را امتحان کنید. روزی می‌رسد که با چند و چون این کار کاملا آشنا خواهید شد و می‌توانید هر نهال کوچکی را به درختی تنومند تبدیل کنید.
با سلام
از مطلب بسیار مفید شما، تشکر می کنم.
چقدر این کار درختکاری مفید و بامنفعت است.
امیدوارم که موفق باشید.
سلام. ممنونم از توجهتون.
بله درختکاری فایده‌های خیلی زیادی داره، هم برای طبیعت و هم برای انسان 🙂
سرافراز باشید.