روبلا یا سرخجه نوعی عفونت ویروسی مسری است که به نام سرخک آلمانی یا سرخک سه‌روزه هم شناخته می‌شود. هرچند علائم بیماری روبلا خفیف است، جوش‌های قرمز واضحی را در سراسر بدن ایجاد می‌کند. از طرف دیگر، این ویروس به‌ظاهر ساده می‌تواند برای نوزادان خطرناک باشد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با روبلا و ایجاد ایمنی در برابر آن تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
سرخجه یا سرخک؟
روبلا شبیه سرخک نیست؛ روبلا با ویروسی متفاوت از سرخک، به نام رو.وی (RuV) ایجاد می‌شود. هرچند هر دو بیماری علائم یکسانی مثل جوش قرمز دارند، سرخجه به اندازه سرخک عفونی یا شدید نیست. واکسن سرخک ـ اوریون ـ سرخجه یا ام.ام.آر (MMR) اثربخشی بالایی در جلوگیری از روبلا دارد و می‌تواند در سراسر زندگی، شما را نسبت به این بیماری ایمن کند. در بسیاری از کشورها سرخجه نادر است یا وجود ندارد.
علت ابتلا به روبلا
روش‌های مختلفی برای انتقال ویروس روبلا وجود دارد، از جمله:
- انتقال ویروس از طریق عطسه یا سرفه فرد آلوده به دیگران؛
- تماس مستقیم با مخاط بینی و گلو آلوده به ویروس؛
- انتقال از طریق جریان خون مادر باردار به جنین.
سرخجه در بسیاری از کشورها نادر است، چون کودکان در سنین پایین نسبت به بیماری واکسینه می‌شوند اما در بعضی کشورها ویروس همچنان فعال است. به همین دلیل قبل از سفر به بعضی کشورها باید به این موضوع توجه کنید. ویروس روبلا می‌تواند برای نوزادان مادرانی که در دوران بارداری به این بیماری مبتلا شده‌اند، مشکلات جدی به همراه داشته باشد.
علائم روبلا
علائم سرخجه، به‌ویژه در کودکان، معمولا راحت تشخیص داده نمی‌شود. این علائم معمولا دو تا سه هفته بعد از تماس با ویروس نمایان می‌شود و ۱ تا ۵ روز طول می‌کشد. علائم سرخجه عبارت‌اند از:
- تب خفیف ۳۸٫۹ درجه و کمتر؛
- سردرد؛
- آبریزش بینی؛
- قرمزی و خارش چشم‌ها؛
- بزرگ و حساس‌شدن گره‌های لنفی کف جمجه، پشت گردن و گوش‌ها؛
- جوش‌های صورتی و واضح که ابتدا روی صورت ایجاد می‌شوند و به‌سرعت به تنه، بازو و پاها منتشر می‌شوند؛
- درد مفاصل، به‌خصوص در خانم‌های جوان.
عوارض جانبی روبلا
روبلا نوعی عفونت خفیف است، اما بعضی از زنان مبتلا به روبلا دچار التهاب انگشتان، مچ دست و زانو می‌شوند که حدود یک ماه طول می‌کشد. در موارد نادر، سرخجه موجب عفونت گوش یا التهاب مغز می‌شود. با این حال، اگر در زمان بارداری به سرخجه مبتلا شده باشید، اثر ویروس روی جنین می‌تواند شدید و در بعضی موارد کشنده باشد و احتمال سقط جنین را به همراه داشته باشد. بیش از ۹۰ درصد نوزادانی که مادرانشان در ۱۲ هفته اول بارداری به سرخجه مبتلا شده‌اند، به سندرم سرخجه مادرزادی مبتلا می‌شوند. این سندرم یک یا چند مشکل به همراه دارد، از جمله:
- تأخیر در رشد؛
- آب مروارید؛
- ناشنوایی؛
- بیماری استخوان؛
- مشکلات مغزی مثل میکروسفالی؛
- بیماری تیروئید؛
- بزرگ‌شدن کبد و طحال؛
- دیابت نوع ۱؛
- مشکلات تکوین قلب (نقایص قلبی مادرزادی)؛
- مشکلات تکوین سایر اندام‌ها؛
- مشکلات ذهنی و یادگیری.
زمان مراجعه به پزشک
اگر خودتان یا کودکتان با ویروس سرخجه در تماس بوده‌اید یا علائم بیماری را مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این موارد از جمله علائم بیماری هستند:
- خون‌ریزی شدید؛
- درد شکمی؛
- تب؛
- لرز.
تشخیص روبلا
جوش سرخجه شبیه سایر جوش‌های ویروسی است؛ به همین دلیل پزشک معمولا با تجویر چند آزمایش بیماری را تشخیص می‌دهد. کشت ویروس، آزمایش ادرار یا آزمایش خون می‌تواند وجود انواع مختلف آنتی‌بادی‌های سرخجه در خون را تشخیص دهد. این آنتی‌بادی‌ها نشان می‌دهد که آیا در حال حاضر یا در گذشته عفونت یا واکسن روبلا را داشته‌اید یا خیر.
درمان روبلا
هیچ درمانی دوره عفونت سرخجه را کوتاه نمی‌کند. از آنجایی که علائم این بیماری خفیف‌اند، معمولا به درمان نیاز ندارد و خودبه‌خود برطرف می‌شود. با این‌حال، پزشکان توصیه می‌کنند که به‌محض مشکوک‌شدن به سرخجه و ۷ روز بعد از ناپدید شدن علائم، از ارتباط با سایر افراد، به‌خصوص افراد باردار خودداری کنید.
درمان خانگی روبلا
- اقدامات اولیه ساده‌ای مثل استراحت در منزل و مصرف استامینوفن برای خلاصی از تب و درد موردنیاز است.
- در مورد دادن آسپرین به کودکان و نوجوانان احتیاط کنید. مسکن‌هایی مثل استامینوفن و ایبوپروفن ایمن‌تر هستند.
پیشگیری از سرخجه
واکسن روبلا معمولا به صورت واکسن سرخک ـ اوریون ـ سرخجه داده می‌شود که می‌تواند با واکسن آبله‌مرغان هم همراه باشد. این واکسن معمولا بین ۱۲ تا ۱۵ اهگی و سپس در ۴ تا ۶سالگی (قبل از ورود به مدرسه) تزریق می‌شود. واکسن ام.ام.آر می‌تواند در سراسر زندگی، شما را از ابتلا به سرخجه ایمن کند. از طرف دیگر، نوزادان متولدشده از مادرانی که این واکسن را تزریق کرده‌اند، ۶ تا ۸ ماه بعد از تولد دربرابر سرخجه ایمن هستند. اگر به دلایلی مثل سفر، تزریق واکسن به نوزاد قبل از ۱۲ماهگی نیاز باشد، این واکسن می‌تواند در ۶ماهگی تزریق شود، اما نوزاد باید دوباره در زمان‌های توصیه‌شده واکسن بزند.
همچنین می‌توانید اقدامات دیگری برای پیشگیری از انتشار بیماری انجام دهید، از جمله:
- موقع سرفه و عطسه جلوی بینی و دهانتان را بگیرید؛
- وسایل شخصی مثل لیوان را با دیگران به اشتراک نگذارید؛
- دست‌هایتان را به‌طور مرتب بشویید؛
- در زمان مسافرت، در مورد احتمال ابتلا به سرخجه در کشور مقصد تحقیق کنید.
سرخجه و بارداری
- اگر قصد بارداری دارید، از زدن واکسن ام.ام.آر مطمئن شوید؛
- اگر باردار باشید و به‌خصوص در سه ماهه اول بارداری به ویروس روبلا مبتلا شوید، این ویروس می‌تواند موجب مرگ یا نقایص جدی زمان تولد در جنین شود. ابتلا به سرخجه در دوران بارداری شایع‌ترین دلایل ناشنوایی مادرزادی نوزادان است. به همین دلیل بهتر است قبل از بارداری در برابر روبلا محافظت شوید.
- اگر باردار هستید و هیچ وقت واکسن روبلا را دریافت نکرده‌اید و فکر می‌کنید با این ویروس در تماس بوده‌اید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. آزمایش خون می‌تواند میزان ایمنی بدن شما در برابر ویروس را مشخص کند.
عوارض جانبی واکسن ام.ام.آر
بیشتر افراد دچار هیچ نوع از عوارض جانبی نمی‌شوند. بعضی افراد دو هفته بعد از زدن واکسن دچار عوارض جانبی خفیف می‌شوند که در دُز دوم واکسن کمتر اتفاق می‌افتد. عوارض جانبی واکسن عبارت‌اند از:
- درد بازو در محل تزریق؛
- تب؛
- جوش خفیف یا قرمزی در محل تزریق.
بعضی افراد به عوارض دیگری مبتلا می‌شوند، از جمله:
- سختی یا درد مفصلی موقت، به‌خصوص در نوجوانان و خانم‌هایی که قبلا نسبت به روبلا ایمن نبوده‌اند؛
- ورم غدد در گونه‌ها یا گردن؛
- تشنج همراه با تب؛
- کاهش پلاکت‌های خونی و خون‌ریزی و کبودی غیرمعمول؛
- جوش در سراسر بدن؛
- واکنش حساسیتی جدی (خیلی نادر).
ارتباط بین واکسن ام.ام.آر و اوتیسم
نگرانی گسترده‌ای در مورد ارتباط بین واکسن ام.ام.آر و اوتیسم وجود دارد اما تحقیقات نشان می‌دهد که هیچ ارتباطی بین تزریق واکسن ام.ام.آر و ابتلا به اوتیسم وجود ندارد. اوتیسم معمولا در ۱۸ تا ۳۰ماهگی تشخیص داده می‌شود و تقریبا همان زمانی است که کودک دُز اول واکسن ام.ام.آر را دریافت می‌کند اما این تصادف در زمان‌بندی را نباید با رابطه علت‌ومعلولی اشتباه گرفت.
چه افرادی به واکسن ام.ام.آر نیاز ندارند؟
در بعضی موارد شما به تزریق واکسن نیاز ندارید، از جمله:
- اگر بعد از ۱۲ماهگی دو دُز از واکسن ام.ام.آر را دریافت کرده‌اید؛
- آزمایش خون نشان می‌دهد که در برابر سرخک، اوریون و سرخجه ایمن هستید؛
- قبلا به سرخک، ارویون و سرخجه مبتلا شده‌اید و در برابر آن ایمن هستید.
چه افرادی به واکسن ام.ام.آر نیاز دارند؟
در بعضی شرایط لازم است حتما واکسن ام.ام آر را بزنید، از جمله:
- یک زن غیرباردار در سن باروری هستید؛
- در مدرسه درس می‌خوانید؛
- در بیمارستان، مراکز درمانی، مهد یا مدرسه کار می‌کنید؛
- برنامه سفر دریایی دارید.
واکسن ام.ام.آر به چه افرادی توصیه نمی‌شود؟
- افراد باردار یا افرادی که در یک ماه آینده قصد بارداری دارند؛
- افرادی که به ژلاتین، آنتی‌بیوتیک نئومایسین یا دُز قبلی واکسن ام.ام.آر واکنش حساسیتی شدید داشته‌اند.
- اگر سرطان، اختلال خون یا بیماری‌های دیگری دارید یا داروهای مربوط به سیستم ایمنی مصرف می‌کنید، قبل از تزریق واکسن با پزشک مشورت کنید.
شما بگویید
شما چقدر با روبلا آشنایی دارید؟ آیا تا به حال به سرخجه مبتلا شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
