سندرم رینود نوعی بیماری است که موجب انقباض در عروق کوچک انگشتان دست و پا می‌شود. این مسئله جریان خون را محدود می‌کند و سبب علائمی مثل تغییر رنگ، سردی، درد یا احساس سوزن‌سوزن‌شدن پوست می‌شود. آبوهوای سرد و استرس از محرک‌های اصلی حمله رینودند. بسیاری از افراد علائم خفیفی دارند که با تغییر سبک زندگی می‌توان آنها را مهار کرد، اما بعضی از علائم بیماری ممکن است جدی و خطرناک باشند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با این بیماری تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
سندرم رینود چیست؟
واکنش بدن به سرما و استرس موجب گرفتگی‌های دوره‌ای به‌نام حملات وازواسپاستیک می‌شود. در واقع سندرم رینود اختلالی است که عروق خونی کوچک انگشتان دست و پا را درگیر می‌کند و ممکن است بر عروق خونی بینی، لب‌ها، نوک سینه، زانو و پرده‌های گوش هم اثر بگذارد.
در طول حمله رینود، سرخرگ‌ها و مویرگ‌های انگشتان از آنچه باید تنگ‌تر می‌شوند. درنتیجه پوست ناحیه درگیر سفید و سپس کبود می‌شود. این تغییر رنگ پوست به‌علت نبود اکسیژن خون ایجاد می‌شود. در این زمان، ممکن است احساس سردی و بی‌حسی در پوست داشته باشید. همان طور که عروق خونی آرام و دوباره باز و منبسط می‌شوند، ممکن است پوست قرمز شود و احساس گزگز کنید. حمله معمولا حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.
انواع سندرم رینود
این سندرم ۲ نوع دارد: رینود اولیه (بیماری رینود) و رینود ثانویه (فنومنون رینود). تفاوت این ۲ نوع سندرم در جدول زیر نوشته شده است:
| رینود اولیه | رینود ثانویه | |
| علت | مشخص نیست و به بیماری زمینه‌ای مربوط نیست. | بیماری زمینه‌ای، شرایط، دارو و سبک زندگی در آن نقش دارند. |
| علائم | معمولا خفیف و شامل تغییر رنگ پوست، بی‌حسی، درد و سوزن‌سوزن‌شدن است. | ممکن است خفیف یا شدید باشد و موجب زخم یا قانقاریای پوست شود. |
| شیوع | بیشتر شایع است. | کمتر شایع است. |
| درمان | تغییر سبک زندگی | بررسی و درمان علت‌های زمینه‌ای |
تفاوت بیماری، فنومنون و سندرم رینود
بعضی افراد این واژه‌ها را به‌جای هم استفاده می‌کنند، اما این عبارات برای ایجاد تمایز استفاده می‌شوند.
- بیماری رینود: نوعی بیماری است که به‌سبب بیماری‌های دیگر ایجاد نمی‌شود و به رینود اولیه معروف است.
- فنومنون رینود: به‌سبب بیماری زمینه‌ای، دارو یا سبک زندگی ایجاد می‌شود و به رینود ثانویه معروف است.
- سندرم رینود: عبارتی کلی است که برای هر دو نوع گفته‌شده به کار می‌رود.
افراد مستعد سندرم رینود اولیه
- خانم‌ها؛
- افراد زیر ۳۰ سال (اغلب در نوجوانی شروع می‌شود)؛
- افرادی با سابقه خانوادگی بیماری رینود.
افراد مستعد سندرم رینود ثانویه
این بیماری معمولا در افراد دچار بیماری زمینه‌ای ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است افرادی را درگیر کند که در شغلشان، دست‌ها تحت‌فشارند.
چند نکته درباره رینود ثانویه
- تقریبا از هر ۱۰ فرد مبتلا به اسکلرودرما ۹ نفر سندرم رینود دارند.
- تقریبا از هر ۳ فرد مبتلا به لوپوس ۱ نفر سندرم رینود دارد.
- افراد مبتلا به بیماری خودایمنی، به‌خصوص بیماری بافت همبند، بیشتر در معرض این بیماری هستند.
- افرادی که با ابزارهای دستی لرزان (مثل چکش یا اره) کار می‌کنند، بیشتر در معرض فنومنون رینود هستند. همچنین این بیماری در افراد پیانیست و افرادی که با صفحه‌کلید کار می‌کنند شایع‌تر است.
علت سندرم رینود
علت بیماری رینود
محرک‌های مختلفی موجب حمله رینود می‌شوند، از جمله:
- آبوهوای سرد.
- محیط‌های سرد مثل اتاق‌هایی که با کولر خنک می‌شوند یا راهروی محصولات منجمد در فروشگاه‌ها.
- نگه‌داشتن لیوان حاوی آب یخ یا سایر نوشیدنی‌های سرد.
- عرقی که روی بدن سرد می‌شود.
- اضطراب، استرس عاطفی یا هیجان.
علت فنومنون رینود
معمولا بیماری‌های زمینه‌ای موجب سندرم رینود ثانویه می‌شوند و این بیماری در افراد مبتلا به بیماری‌های بافت زمینه‌ای شایع است. بعضی از این بیماری‌ها جریان خون به انگشتان را کاهش می‌دهند.
شرایط ایجاد فنومنون رینود
- بیماری بورگر؛
- سرطان؛
- سندرم تونل کارپال؛
- درماتومیوزیت؛
- کم‌کاری تیروئید؛
- سیگارکشیدن؛
- جراحت یا تروما؛
- لوپوس؛
- بیماری‌های ترکیبی بافت همبند؛
- بیماری عروق خونی محیطی؛
- پلی میوزیت؛
- فشار خون ریوی؛
- التهاب مفاصل؛
- اسکلرودرما؛
- سندرم شوگرن؛
- سندرم خروجی توراسیک؛
- سرمازدگی؛
- استفاده از دستگاه‌های لرزان یا ضربات مکرر به کف دست؛
- وازکولیت.
مواد و داروهای عامل فنومنون رینود
- مسدودکننده‌های بتا؛
- قهوه؛
- شیمی‌درمانی؛
- کوکائین؛
- داروهای محرک مثل متیل فنیدات؛
- نیکوتین؛
- داروهای میگرن حاوی ارگوتامین؛
- ضداحتقان‌های حاوی فنیل‌فرین یا سودوفدرین؛
- اپوکسی رزین‌ها.
علائم سندرم رینود
سندروم رینود روی پوست اثر می‌گذارد و علائم مختلفی دارد، از جمله:
- تغییر رنگ: وقتی جریان خون متوقف می‌شود و سپس برمی‌گردد، ممکن است رنگ پوست از سفید به کبود تا قرمز تغییر کند.
- احساس سرما یا بی‌حسی: زمانی اتفاق می‌افتد که انگشتان یا سایر بخش‌های درگیر خون غنی از اکسیژن دریافت نکنند و حسی شبیه خواب‌رفتن بخشی از بدن ایجاد شود.
- احساس گرمی، گزگز یا ضربان: زمانی ایجاد می‌شود که جریان خون به بخش درگیر بدن برمی‌گردد.
- زخم پوست یا قانقاریا: حمله‌های طولانی یا مکرر ممکن است زخم‌های دردناکی نوک انگشتان دست ایجاد کنند. ممکن است ترمیم این زخم‌ها زمان ببرد. در موارد نادر، نرسیدن اکسیژن به بافت می‌تواند موجب مرگ بافت (قانقاریا) شود.
علائم این بیماری دوره‌ای است، یعنی علائم ایجاد می‌شوند و از بین می‌روند. معمولا یک دوره یا حمله حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد، اما ممکن است حمله کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد. دوره‌ها معمولا با محرک‌های خاص مثل هوای سرد مرتبط هستند. افراد مبتلا به سندرم رینود ثانویه ممکن است علائم جدی‌تری مثل زخم پوست داشته باشند.
تشخیص سندرم رینود
معمولا پزشک با توجه به علائم، بیماری را تشخیص می‌دهد. همچنین ممکن است از شما بخواهد از تغییرات پوست‌تان در زمان ایجاد علائم عکس بگیرید و سؤالاتی از شما بپرسد. بعضی از آزمایش‌های تشخیصی به تعیین رینود اولیه و ثانویه کمک می‌کنند، مثل آزمایش کاپیلاروسکوپی ناخن که در آن یک قطره روغن روی پوست پایه ناخن زده می‌شود. سپس پزشک زیر میکروسکوپ به ناخن نگاه می‌کند، اگر مویرگ‌ها در این ناحیه بزرگ یا غیرطبیعی باشند، احتمالا فرد بیماری بافت همبند دارد و به سندرم رینود ثانویه مبتلاست.
سایر آزمایش‌های تشخیصی عبارت‌اند از:
- آزمایش آنتی‌بادی ضدهسته که بیماری خودایمنی را بررسی می‌کند؛
- شمارش خونی؛
- آزمایش رسوب گلبول قرمز؛
- آزمایش ادرار؛
- آزمایش چالش سرما؛
- بررسی جریان خون بازوها و پاها؛
- آزمایش عامل روماتوئید.
درمان سندرم رینود
این بیماری ممکن است بر بخش‌های مختلف بدن اثر بگذارد، پس شاید نیاز باشد به متخصص قلب، پوست یا روماتولوژیست مراجعه کنید. درمان با توجه به نوع بیماری و شرایط بیمار متفاوت است و اهداف مختلفی دارد، از جمله:
- پیشگیری از حملات رینود؛
- کاهش شدت حمله؛
- بهبود کیفیت زندگی؛
- درمان بیماری زمینه‌ای؛
- پیشگیری از زخم پوست و مرگ بافت.
برای بسیاری از افراد تغییر سبک زندگی برای مهار بیماری کافی است، از جمله:
- اجتناب از محیط‌های سرد؛
- پرهیز از لمس چیزهای سرد؛
- مهار استرس و تقویت احساس عامل حمله؛
- پوشیدن لباس‌های گرم در آبوهوای سرد.
مهار علائم شدید ممکن است به دارو نیاز داشته باشد که توسط پزشک تجویز می‌شود، از جمله:
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم؛
- مسدودکننده‌های آلفا؛
- پماد پوستی نیتروگلیسرین.
اگر سندرم رینود شدید و سایر روش‌ها ناکارآمد باشند، ممکن است پزشک روش سمپاتکتومی را تجویز کند. سمپاتکتومی نوعی روش موقت است که اعصاب کوچک نزدیک عروق خونی بریده می‌شوند. درنتیجه پیام‌های مربوط به تنگ‌شدن عروق ارسال نمی‌شود. این روش ۱ تا ۲ سال علائم را از بین می‌برد، اما باید دوباره تکرار شود.
درمان در کودکان
بیماری رینود اولیه معمولا در سال‌های نوجوانی شروع می‌شود. زمانی که علائم ایجاد شد، کودک را نزد پزشک ببرید. پزشک با انجام آزمایش‌های خاص بیماری‌های زمینه‌ای را بررسی می‌کند. معمولا بیماری رینود کودکان و نوجوانان خفیف است و با افزایش سن علائم برطرف می‌شوند. درمان‌های بزرگ‌سالان برای کودکان هم مؤثرند.
پیشگیری از سندرم رینود
نمی‌توانید کاری برای پیشگیری از سندرم انجام دهید، اما با آشنایی با محرک‌ها و اجتناب از آنها می‌توانید جلوی حمله‌ها را بگیرد. همچنین باید سالانه به پزشک مراجعه کنید. این کار به تشخیص و درمان بیماری‌های زمینه‌ای سندرم رینود ثانویه کمک می‌کند. بعضی از این شرایط با تغییر سبک زندگی قابل‌پیشگیری هستند.
زندگی با سندرم رینود
خودمراقبتی برای مهار سندرم رینود ضروری است. بنابراین از دستورات پزشک پیروی کنید و تا حد امکان از محرک‌های ایجاد سندرم پرهیز کنید؛ تا می‌توانید بدن و دست‌و‌پایتان را گرم نگه دارید، با مدیتیشین و تنفس‌های عمیق استرس را مهار کنید و در محیط‌های سرد قرار نگیرد.
سؤالات رایج
۱. آیا بیمای رینود خطرناک است؟
رینود اولیه جدی نیست و به عروق خونی آسیب نمی‌زند. ممکن است در کارهای روزانه اختلال ایجاد کند، اما خطرناک نیست.
رینود ثانویه ممکن است جدی‌تر باشد. این بیماری می‌تواند موجب زخم پوست و در موارد نادر، مرگ بافت (قانقاریا) شود. همچنین ممکن است بر کیفیت زندگی اثر بگذارد. عوامل زمینه‌ساز بیماری نیز خودشان می‌توانند جدی باشند.
۲. سندرم رینود چقدر شایع است؟
سندرم رینود از جمله بیماری‌های شایع است، به طوری که در آمریکا از هر ۲۰ نفر ۱ نفر به این بیماری مبتلاست.
۳. سندرم رینود چطور بر بدن اثر می‌گذارد؟
سندرم رینود نوع اغراق‌آمیز یکی از فرایندهای طبیعی بدن به‌نام پاسخ وازوموتور است. پاسخ وازوموتور به تنگ (منقبض) و گشاد (منبسط) شدن عروق بدن کمک می‌کند تا بدن به دمای محیط واکنش دهد. مثلا اگر هوا سرد باشد، رگ‌های خونی نزدیک سطح پوست منقبض می‌شوند تا خون به‌سمت عروق عمیق‌تر بدن حرکت کند. این کار به حفظ دمای بدن کمک می‌کند. همچنین زمانی که استرس دارید، رگ‌های بدن برای حفظ اکسیژن منقبض می‌شوند. سندرم رینود در این فرایند طبیعی اختلال ایجاد می‌کند و موجب می‌شود که رگ‌ها بیشتر از حدی که باید منقبض شوند. درنتیجه جریان طبیعی خون مختل می‌شود و میزان اکسیژن ارسالی به انگشتان کاهش می‌یابد.
۴. آیا سندرم رینود به قلب آسیب می‌زند؟
سندرم رینود اولیه به قلب آسیب نمی‌زند، اما سندرم رینود ثانویه ممکن است روی قلب اثر بگذارد. برای بررسی این مسئله با پزشک مشورت کنید.
۵. عوارض جانبی سندرم رینود چیست؟
در موارد نادر، ممکن است روی انگشتان زخم ایجاد شود که اگر گسترش یابد، موجب مرگ بافت خواهد شد.
شما بگویید
شما چقدر با سندرم رینود و علائم آن آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال دچار سردی دوره‌ای انگشتان شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
