کلروفیل ترکیبی است که به گیاهان رنگ سبز می‌بخشد و بدون تردید در درس زیست‌شناسی دوران دبیرستان با آن آشنا شده‌اید، اما آیا می‌دانستید که می‌توان این ماده را همچون مکمل غذایی مصرف کرد؟ مثلا زمانی که کلروفیل از انواع جلبک‌ها مانند اسپیرولینا یا سبزیجات برگ‌دار تأمین می‌شود، منبع خوبی از پروتئین‌های گیاهی است. در این مقاله فواید این ترکیب برای بدن و عوارض جانبی آن را توضیح خواهیم داد، پس همراهمان بمانید.
کلروفیل چیست؟
کلروفیل نوعی رنگدانه محلول در چربی است که در گیاهان پیدا می‌شود. رنگ سبز گیاهان به‌علت وجود این ماده است که به آنها کمک می‌کند از طریق فرایند فتوسنتز انرژی تولید کنند. این ماده برای گیاهان ضروری است، اما برای سلامت انسان نیز فواید متعددی دارد. طرفداران آن عقیده دارند که این رنگدانه بدن را سم‌زدایی و سیستم ایمنی آن را تقویت می‌کند و انرژی فرد را افزایش می‌دهد. بااین‌حال تحقیقاتی که این ادعاها را تأیید کنند اندک‌اند.
با ابنکه کلروفیل در غذاهای گیاهی گوناگونی پیدا می‌شود، ممکن است برخی مکمل‌ها نیز حاوی کلروفیلین (نوعی جایگزین نیمه‌سنتزی و حلال در آب برای کلروفیل که به‌جای منیزیوم، مس دارد) باشند. جفت این مواد خواصی آنتی‌اکسیدانی دارند.
کلروفیل مایع چیست؟
مکمل‌های کلروفیل نوشیدنی یا مایع معمولا همان کلروفیلین هستند. البته شما می‌توانید نوع طبیعی این ترکیب را هم به‌عنوان مکمل به‌شکل قرص یا پودر تهیه کنید. بااین‌حال ظاهرا کلروفیلین در مقایسه با منابع طبیعی کلروفیل بهتر در بدن جذب می‌شود.
ارزش غذایی کلروفیل
این ماده کالری، چربی، پروتئین یا کربوهیدرات چندانی ندارد. بااین‌حال در فهرست زیر ارزش غذایی ۱ قاشق غذاخوری (۵ میلی‌لیتر) مکمل کلروفیل مایع را نوشته‌ایم:
- کالری: ۱۵
- چربی: ۰ گرم
- پروتئین: ۰ گرم
- کربوهیدرات: ۴ گرم
- فیبر: ۰ گرم
- سدیم: ۵ میلی‌گرم
- مس: ۴ میلی‌گرم
- کلروفیل: ۱۰۰ میلی‌گرم
فواید بالقوه کلروفیل برای بدن
این ماده فواید بالقوه زیادی برای سلامت انسان دارد که شامل سم‌زدایی خون و کبد و جلوگیری از سرطان می‌شود. البته تمام تحقیقات این ادعاها را تأیید نمی‌کنند.
۱. بهبود وضعیت پوست
کلروفیل و شکل مایع آن زمانی که موضعی استفاده می‌شوند، ممکن است برای درمان بعضی از عارضه‌های پوستی و همچنین کاهش التهاب و رشد باکتری در زخم‌های پوستی مفید باشند. طبق یکی از تحقیقات، افرادی با منافذ بزرگ پوستی و مقدار کم یا متوسط آکنه پس از استفاده موضعی از ژل کلروفیلین به‌مدت ۳ هفته، شاهد بهبود وضعیت پوست خود بودند.
تحقیق کوچک دیگری حاکی از این بود که وضعیت پوست افراد دچار آفتاب‌سوختگی پس از استفاده موضعی ژل کلروفیلین به‌مدت ۸ هفته، بهتر شده بود. بااین‌حال برای درک فواید کلروفیل مایع برای پوست نیاز به انجام تحقیقات گسترده‌تر و بیشتر است.
۲. جلوگیری از سرطان
کلروفیل به خواص آنتی‌اکسیدانی مشهور است و شاید در جلوگیری از سرطان نیز نقش داشته باشد. طبق تحقیقات، استفاده از این ماده سبب کاهش احتمال شکل‌گیری تومورهای پانکراس و کبد می‌شود.
در تحقیقی در سال ۱۹۹۷، تقریبا ۱۰۰ شرکت‌کننده انسان به‌علت وجود آفلاتوکسین در غذای خود در معرض خطر جدی ابتلا به سرطان کبد قرار داشتند. استفاده از کلروفیل در هر وعده غذایی این افراد، مقدار آفلاتوکسین را در مقایسه با کسانی که دارونما مصرف کرده بودند، ۵۵درصد کاهش داد. در تحقیق دیگری که روی موش‌ها انجام شد، محققان متوجه شدند که مصرف روزانه این ترکیب اندازه تومور پانکراس را کوچک کرد.
با آنکه نتیجه این تحقیقات روی حیوانات نویدبخش است، تحقیقات و آزمایش‌های انسانی کمی در این زمینه انجام شده است. ممکن است ارتباطی بین کلروفیل و جلوگیری از سرطان روده بزرگ وجود داشته باشد، اما فعلا فقط تحقیقات ابتدایی انجام شده‌اند. قبل از آنکه متخصصان پزشکی بتوانند این ترکیب را به‌عنوان گزینه جلوگیری از سرطان پیشنهاد کنند، نیاز به انجام تحقیقات وسیع انسانی است.
۳. جلوگیری از کم‌خونی فقر آهن
کلروفیل را می‌توان ماده‌ای «خون‌ساز» معرفی کرد. به‌عبارت دیگر، ممکن است این ترکیب با افزایش تعداد سلول‌های قرمز خون و بهبود کیفیت سلول‌های خونی با بیماری کم‌خونی فقر آهن مقابله کند.
هموگلوبین مولکولی است در سلول‌های قرمز خونی که ساختار شیمیایی مشابهی با کلروفیل دارد. بنابراین این ماده گیاهی ممکن است درمان بالقوه مفیدی برای افراد دچار کمبود هموگلوبین باشد.
محققان در پژوهشی برای درمان افراد مبتلا به کم خونی از همودیالیز با کلروفیل سدیم آهنی استفاده کردند. پس از درمان، مقدار هموگلوبین، هماتوکریت، فریتین سرمی و اشباع ترانسفرین افزایش چشمگیری یافت. در آزمایش بالینی دیگری، تأثیر مکملی حاوی کلروفیلین سدیم آهنی و کلروفیل روی کودکان و بزرگ‌سالان مبتلا به کم‌خونی فقر آهن بررسی شد. این تحقیق بهبود مجموع تعداد سلول‌های قرمز خون و کیفیت سلول‌های خونی را گزارش داد.
خطرات بالقوه استفاده از کلروفیل
مصرف این ماده به هر شکلی امن و غیرسمی است. استفاده از هر دو نوع مایع و مکمل این ترکیب خطر کمی دارد، اما هر زمان که مکمل جدیدی را به برنامه روزانه غذایی خود اضافه می‌کنید، برای آگاهی از عوارض جانبی احتمالی آن با متخصص تغذیه مشورت کنید.
برخی افراد پس از مصرف کلروفیل، ناراحتی‌های گوارشی از جمله حالت تهوع، گرفتگی، اسهال، استفراغ و مدفوع بدون رنگ را گزارش داده‌اند. این علائم معمولا زمانی مشاهده می‌شوند که این ماده بیش‌ازحد یا با معده خالی مصرف شود.
گرچه کلروفیل موضعی ممکن است باعث ایجاد آزردگی خفیف پوست شود، واکنش‌های شدید حساسیت‌زا به این ماده به‌ندرت گزارش شده‌اند. علائم واکنش حساسیتی ممکن است شامل جوش، کهیر، درد شکم، سنگینی قفسه سینه، سرگیجه، تپش قلب شدید و ورم باشد. اگر هرکدام از این علائم را پس از مصرف داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید.
هیچ شواهد محکمی وجود ندارد که برخی افراد، از جمله مادران شیرده یا باردار، نباید این ماده را اصلا مصرف کنند، بااین‌حال مکمل آن ممکن است با داروها واکنش دهد و حساسیت به نور خورشید را افزایش دهد. با توجه به اینکه هنوز در این باره تحقیقات کافی انجام نشده است، بهتر است قبل از مصرف قرص کلروفیل یا مکمل آن، با پزشک خود مشورت کنید.
مقدار مصرف
برای انواع مایع یا مکمل‌های این ترکیب دوز پیشنهادی یا تأییدشده‌ای وجود ندارد. میانگین دوز مکمل‌های کلروفیلین ۱۰۰ و ۳۰۰ میلی‌گرم است. چون این مکمل‌ها هنوز مجوز بهداشت ندارند، باید دنبال محصولاتی باشید که از نظر خلوص، ایمنی و قدرت تست شده باشند.
چه زمانی برای مصرف کلروفیل مناسب‌تر است؟
فرقی ندارد چه زمان از روز کلروفیل نوشیدنی یا مکمل مصرف کنید، چون فواید مصرف آن به زمان استفاده بستگی ندارند.
چطور کلروفیل را در رژیم غذایی خود بگنجانیم؟
می‌توانید مکمل‌های این ماده را تهیه کنید که به‌شکل قرص، پودر، روغن یا اسپری هستند و به‌روش‌های زیر این ترکیب را به رژیم غذایی خود بیفزایید:
- اضافه‌کردن پودر کلروفیل به آب، اسموتی، آب‌میوه یا سس؛
- گنجاندن غذاهای با مقدار کلروفیل زیاد در رژیم غذایی‌تان مانند جعفری، آروگولا، جوانه گندم، جلبک دریایی، اسپیرولینا، نخودفرنگی و اسفناج.
- ترکیب‌کردن جعفری و آب برای درست‌کردن کلروفیل مایع.
- نوشیدن آب جوانه گندم یا اضافه‌کردنش به اسموتی.
منابع غذایی کلروفیل
این ماده در میوه‌ها و سبزیجات زیادی پیدا می‌شود که در ادامه معرفی‌شان کرده‌ایم. تشخیص غذاهای حاوی کلروفیل بسیار ساده است؛ این رنگدانه باعث می‌شود رنگ سبزیجات سبز باشد. البته میوه‌ها و سبزیجات حاوی کلروفیل به رنگ‌های دیگر نیز وجود دارند.
- بروکلی؛
- کلم؛
- شاهی؛
- شوید؛
- سیب زرد؛
- سیب سبز؛
- لوبیا سبز؛
- فلفل‌دلمه‌ای سبز؛
- کیوی؛
- کاهو؛
- نعنا؛
- جعفری؛
- ریحان بنفش؛
- اسفناج؛
- پیازچه؛
- کدوسبز.
جایگزین‌های کلروفیل
۱. آهن
اگر می‌خواهید از کلروفیل برای درمان کم‌خونی فقر آهن استفاده کنید، متداول‌ترین گزینه درمانی برای این بیماری خود آهن است. از پزشکتان بپرسید کدام مکمل آهن برایتان مناسب است. طبق بعضی تحقیقات، استفاده از مکمل کلات آهن مقدار هموگلوبین افراد مبتلا به کم‌خونی فقر آهن را سریع‌تر بهبود می‌بخشد.
۲. روی
مشخص شده است که استفاده از مکمل روی به درمان آکنه و کاهش تعداد جوش‌های التهابی کمک می‌کند.
۳. ویتامین C
ویتامین سی آنتی اکسیدان است و به رفع آسیب‌های پوستی، به‌ویژه آفتاب‌سوختگی، کمک می‌کند.
چطور از کلروفیل نگهداری کنیم؟
این ماده را باید دور از نور مستقیم خورشید در محلی خشک و خنک نگهداری کنید. ممکن است نیاز باشد بعضی از مکمل‌های کلروفیل را در یخچال قرار دهید. اطلاعات مربوط به نگهداری از این ماده باید روی برچسب یا بسته‌بندی آن نوشته شده باشد. همچنین این مکمل‌ها را باید از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید و مطمئن شوید که در ظرف آنها کاملا بسته باشد. زمانی که تاریخ انقضای مکمل‌ها سپری شد، آنها را دور اندازید.
کلروفیل از کجا بخریم؟
معمولا فروشگاه‌های اینترنتی قطره کلروفیل مایع خوراکی می‌فروشند.
مزایا و معایب کلروفیل برای بدن
مزایای کلروفیل برای بدن
- سم‌زدایی طبیعی: کلروفیل می‌تواند به پاک‌سازی بدن از سموم، به‌ویژه مواد سرطان‌زا مانند آفلاتوکسین، کمک کند.
- خواص آنتی‌اکسیدانی: این ترکیب با جلوگیری از آسیب رادیکال‌های آزاد، سلامت سلول‌ها را حفظ می‌کند و به مقابله با التهاب کمک می‌کند.
- بهبود سلامت کبد: برخی مطالعات نشان داده‌اند که کلروفیل می‌تواند به محافظت از کبد در برابر آسیب‌های ناشی از سموم کمک کند.
- پشتیبانی از سلامت پوست: مصرف موضعی و خوراکی کلروفیل ممکن است به بهبود مشکلات پوستی مانند آکنه و منافذ باز کمک کند.
- افزایش تولید گلبول‌های قرمز: کلروفیل ساختاری مشابه هموگلوبین دارد و می‌تواند به بهبود تولید گلبول‌های قرمز و مقابله با کم‌خونی کمک کند.
- حمایت از هضم: بهبود گوارش و رفع بوی بد بدن از دیگر خواص کلروفیل است.
معایب و خطرات احتمالی کلروفیل
- مشکلات گوارشی: مصرف بیش‌ازحد کلروفیل می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند حالت تهوع، دل‌درد، اسهال و گرفتگی شکم شود.
- افزایش حساسیت به نور: کلروفیل ممکن است حساسیت به نور خورشید را افزایش دهد که می‌تواند منجر به آفتاب‌سوختگی یا حساسیت پوستی شود.
- تداخل با داروها: ممکن است مصرف کلروفیل با برخی داروها مانند داروهای حساس به نور تداخل ایجاد کند.
- واکنش‌های آلرژیک: در برخی افراد، کلروفیل می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شامل کهیر، تورم یا مشکلات تنفسی شود.
- کمبود تحقیقات کامل: شواهد علمی کافی برای تأیید کامل اثرات طولانی‌مدت مصرف کلروفیل در دسترس نیست، و نیاز به تحقیقات بیشتر احساس می‌شود.
کلروفیل؛ اکسیر جوانی یا هیاهوی تبلیغاتی؟
در سال‌های اخیر، کلروفیل به عنوان یک ماده شگفت‌انگیز برای جوان‌سازی پوست و سلامتی عمومی بدن در فضای مجازی مطرح شده است. برخی ادعا می‌کنند که مصرف مکمل‌های کلروفیل یا استفاده موضعی از آن می‌تواند به بهبود کیفیت پوست، افزایش انرژی، کاهش وزن، و حتی بهبود وضعیت کلی خون کمک کند. اما آیا این خواص واقعاً علمی ثابت شده است، یا تنها یک جنبه تبلیغاتی دارد؟
کلروفیل از لحاظ ساختاری شباهت زیادی به هموگلوبین دارد و برخی مطالعات نشان می‌دهد که ممکن است به بهبود کیفیت سلول‌های قرمز خون کمک کند. یک مطالعه در بیماران مبتلا به کم‌خونی که از عصاره کلروفیل موجود در گندم علف استفاده کردند، نشان داد که نیاز به تزریق خون در آنها کاهش یافت. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا این اثر مستقیماً ناشی از کلروفیل است یا سایر ترکیبات موجود در گیاهانی مانند گندم علف نیز تأثیرگذارند.
در زمینه جوان‌سازی پوست، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده موضعی از کلروفیل ممکن است به کاهش علائم آکنه و التهاب کمک کند. به علاوه، مطالعات اولیه حاکی از آن است که مکمل‌های کلروفیل ممکن است به کاهش وزن در افراد با اضافه‌وزن کمک کنند، هرچند این تأثیرات نسبتاً محدود بوده و به مطالعات بیشتری نیاز است.
با این حال، باید توجه داشت که تحقیقات جامع و گسترده‌ای در مورد کلروفیل و اثرات آن بر سلامتی انسان هنوز انجام نشده است. بیشتر مطالعات موجود یا روی حیوانات انجام شده یا دارای نمونه‌های کوچک بوده‌اند. بنابراین، به نظر می‌رسد ادعاهای گسترده در مورد کلروفیل بیشتر بر مبنای تبلیغات و ادعاهای نیمه‌علمی است تا شواهد محکم علمی.
توجه داشته باشید که مصرف کلروفیل از منابع غذایی طبیعی مانند سبزیجات سبزرنگ احتمالاً گزینه‌ای سالم‌تر و مطمئن‌تر نسبت به مکمل‌ها است.
کلروفیل و پیشگیری از سرطان
مطالعات اولیه و نتایج حیوانی
تحقیقات اولیه بر روی حیوانات نشان می‌دهد که کلروفیل ممکن است از شکل‌گیری سرطان جلوگیری کند. مطالعاتی روی موش‌ها نشان داده است که کلروفیل می‌تواند در مواجهه با مواد سرطان‌زا، مانند آفلاتوکسین (یک ماده سمی مرتبط با سرطان کبد)، به کاهش اندازه تومورها کمک کند. در یک تحقیق، مشخص شد که مصرف کلروفیل موجب کاهش 55 درصدی آفلاتوکسین در افرادی شد که در معرض خطر سرطان کبد قرار داشتند.
تحقیقات انسانی و محدودیت‌ها
اگرچه برخی از این مطالعات نتایج امیدوارکننده‌ای ارائه می‌دهند، شواهد قطعی بر اساس تحقیقات انسانی هنوز محدود است. بیشتر مطالعاتی که درباره تأثیر کلروفیل بر سرطان انجام شده، بر روی حیوانات یا در مقیاس‌های کوچک انسانی بوده است. به عنوان مثال، کلروفیل و کلروفیلین (نوعی کلروفیل محلول در آب) به طور بالقوه با برخی سرطان‌ها مانند سرطان روده بزرگ در ارتباط هستند، اما شواهد کافی برای نتیجه‌گیری قطعی وجود ندارد.
آنتی‌اکسیدان‌ها و خواص سم‌زدایی
یکی از دلایلی که به کلروفیل خاصیت ضدسرطانی نسبت داده می‌شود، خواص آنتی‌اکسیدانی و سم‌زدایی آن است. آنتی‌اکسیدان‌ها به کاهش آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد که به‌طور مستقیم با سرطان در ارتباط هستند، کمک می‌کنند. همچنین، برخی مطالعات نشان داده‌اند که کلروفیل می‌تواند با ترکیبات سرطان‌زا پیوند برقرار کند و آنها را قبل از آسیب‌زدن به DNA بدن، خنثی کند.
افسانه‌ها و بزرگنمایی‌ها
در سال‌های اخیر، برخی ادعاهای تبلیغاتی پیرامون کلروفیل به شدت افزایش یافته است. بسیاری از این ادعاها شامل تبلیغات مربوط به مکمل‌های کلروفیل به عنوان «اکسیر ضدسرطان» است که اغلب بدون پشتوانه قوی علمی به کار می‌روند. در حقیقت، اگرچه کلروفیل دارای خواص مفید است، هیچ مدرک قطعی برای تأیید اینکه به‌طور مؤثر از سرطان در انسان جلوگیری می‌کند، وجود ندارد.
اگرچه کلروفیل ممکن است فوایدی در پیشگیری از سرطان داشته باشد، این ادعاها هنوز در مرحله تحقیقات هستند و برای ارائه نتیجه قطعی به مطالعات بیشتری نیاز است. بنابراین، نباید آن را به عنوان یک روش جایگزین برای پیشگیری یا درمان سرطان در نظر گرفت.
کلروفیل مایع؛ سم‌زدای معجزه‌آسا یا مکملی پر ریسک؟
ادعاهای مرتبط با سم‌زدایی بدن
کلروفیل مایع به‌عنوان یک سم‌زدای طبیعی مطرح می‌شود و بسیاری از طرفداران این مکمل معتقدند که می‌تواند با دفع سموم بدن، سلامت کلی را بهبود بخشد. ادعاهای مرتبط با سم‌زدایی معمولاً به خواص آنتی‌اکسیدانی کلروفیل اشاره دارند، که به جلوگیری از آسیب رادیکال‌های آزاد به سلول‌ها کمک می‌کند. کلروفیل با ترکیبات سرطان‌زا در بدن پیوند می‌زند و ممکن است به کاهش جذب این مواد خطرناک کمک کند.
تحقیقات نشان داده‌اند که کلروفیل می‌تواند به کاهش میزان مواد سمی مانند آفلاتوکسین کمک کند و تأثیرات مثبتی بر سلامت کبد داشته باشد.
محدودیت‌های علمی و ریسک‌های مصرف کلروفیل
با وجود اینکه کلروفیل مایع دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است، هنوز شواهد قوی علمی که بتواند تأثیرات سم‌زدای قوی آن را به‌طور قطعی تأیید کند، وجود ندارد. در حالی که مکمل‌های کلروفیل مایع برای برخی افراد ممکن است فواید داشته باشد، مصرف بی‌رویه یا نادرست آن ممکن است منجر به بروز مشکلات گوارشی مانند حالت تهوع، اسهال و دل‌درد شود. برخی افراد نیز ممکن است نسبت به کلروفیل حساسیت داشته باشند که می‌تواند منجر به واکنش‌های آلرژیک شود.
در موارد نادر، کلروفیل مایع می‌تواند باعث افزایش حساسیت به نور شود که این موضوع برای کسانی که در معرض نور شدید خورشید قرار دارند، می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
نیاز به مشورت پزشکی
از آنجایی که تحقیقات کامل و جامعی در مورد کلروفیل مایع و اثرات طولانی‌مدت آن انجام نشده است، مصرف آن باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد. برای افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند، به‌خصوص داروهای حساس به نور یا داروهای مربوط به سیستم گوارش، مصرف کلروفیل مایع ممکن است تداخل ایجاد کند.
کلروفیل مایع ممکن است فواید بالقوه‌ای برای سم‌زدایی بدن و بهبود سلامت کلی داشته باشد، اما شواهد علمی موجود هنوز کافی نیستند. از سوی دیگر، مصرف نادرست این مکمل می‌تواند عوارض جانبی و خطرات سلامتی به همراه داشته باشد. به همین دلیل، توصیه می‌شود قبل از افزودن این مکمل به رژیم غذایی، با پزشک مشورت کنید.
جمع‌بندی
کلروفیل رنگدانه‌ای است که بسیاری از گیاهان رنگ سبز خود را مدیون آن هستند و ممکن است فوایدی برای سلامت بدن ما نیز داشته باشد. البته شواهدی اندکی این ادعا را تأیید می‌کنند. زمانی که این ماده به‌شکل مکمل مصرف می‌شود، احتمال بروز عوارض جانبی مانند مدفوع سبز، گرفتگی شکم و مدفوع شل وجود دارد. این ترکیب را نباید جایگزین داروهای تجویزی یا سایر روش‌های درمانی موردنیازتان کنید و قبل از مصرف مکمل‌های آن حتما با پزشک خود مشورت کنید تا مناسب استفاده شما باشند.
شما بگویید
تا حالا قرص کلروفیل یا هر شکل دیگر آن را مصرف کرده‌اید؟ عوارض جانبی داشته‌اید؟ نظر خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید. همچنین اگر این مطلب برایتان مفید بود، می‌توانید آن را برای دوستان خود نیز ارسال کنید.
