آموزش کامل جوجه‌کشی در خانه؛ ساخت دستگاه خانگی و جوجه کردن تخم بدون دستگاه

اگر به جوجه ‌کشی علاقه ‌مند هستید اما دستگاه ندارید یا نمی‌خواهید هزینه بالایی برای خرید دستگاه صرف کنید، نگران نباشید. در این مقاله ابتدا یاد می‌گیرید چطور با کمترین امکانات و هزینه یک دستگاه جوجه ‌کشی ساده در خانه بسازید؛ دستگاهی که با رعایت چند نکته کلیدی قادر است شرایط دما، رطوبت و تهویه را شبیه‌سازی کند. سپس در بخش دوم، آموزش کامل جوجه‌کشی بدون هیچ دستگاهی را ارائه می‌دهیم؛ روشی که با تکیه بر مرغ کرچ یا منابع گرمایی طبیعی قابل اجراست و در خانه یا روستا بدون تجهیزات خاص قابل انجام است. این راهنما به‌گونه‌ای نوشته شده که حتی اگر هیچ تجربه‌ای در جوجه‌کشی ندارید، بتوانید به‌راحتی و با اطمینان تخم نطفه ‌دار را به جوجه تبدیل کنید.

روش اول ساخت دستگاه جوجه کشی در خانه

نکات کلیدی برای موفقیت در جوجه‌ کشی با دستگاه دست‌ ساز

پس از ساخت دستگاه جوجه‌کشی، موفقیت شما کاملاً به دقت در تنظیم شرایط و پایش مداوم بستگی دارد. صرفاً روشن‌کردن لامپ و گذاشتن تخم‌ها کافی نیست. برای تبدیل تخم نطفه‌دار به جوجه، باید دقیقاً شرایط مشابه با بدن مرغ کرچ را شبیه‌سازی کنید:

دما: دمای ایده‌آل داخل دستگاه برای بیشتر تخم‌های پرندگان از جمله مرغ، بلدرچین، بوقلمون و کبک بین ۳۷.۵ تا ۳۷.۸ درجه سانتی‌گراد است. برای کنترل دقیق، از دماسنج دیجیتال ضدآب استفاده کنید و حتماً سنسور را در ارتفاع سطح تخم‌ها قرار دهید، نه در سقف یا کف دستگاه.

رطوبت: در ۱۸ روز اول، رطوبت ۵۵ تا ۶۰ درصد ایده‌آل است. در ۳ روز پایانی که زمان شکستن پوسته است (هچر)، رطوبت باید به ۷۰ تا ۷۵ درصد افزایش یابد تا پوسته نرم بماند و جوجه بتواند به‌راحتی خارج شود. برای تأمین رطوبت، یک ظرف پهن آب در کف دستگاه قرار دهید و در روزهای پایانی می‌توانید روی پارچه‌ای نخی آب اسپری کنید.

چرخش تخم‌ها: تخم‌ها باید از روز دوم تا روز هجدهم، روزانه ۳ تا ۵ بار چرخانده شوند. این کار از چسبیدن جنین به پوسته داخلی جلوگیری می‌کند. اگر دستگاه‌تان قابلیت اتومات چرخش ندارد، این کار را به‌صورت دستی انجام دهید و حتماً جهت چرخش را هر روز تغییر دهید (مثلاً روز اول به چپ، روز بعد به راست).

تهویه: اکسیژن حیاتی است. در دستگاه‌های دست‌ساز معمولاً تهویه نادیده گرفته می‌شود. حتماً دو تا چهار سوراخ تهویه در بالا و پایین دستگاه تعبیه کنید. در روزهای پایانی (روز ۱۹ تا ۲۱)، اکسیژن بیشتر مورد نیاز است، پس اجازه دهید درب دستگاه نیمه‌باز باشد یا فن ضعیفی برای تهویه مداوم نصب کنید.

رایج ‌ترین اشتباهات در جوجه ‌کشی با دستگاه خانگی

استفاده از دماسنج نامطمئن: یکی از بزرگ‌ترین دلایل شکست جوجه‌کشی، اعتماد به دماسنج‌های ارزان یا بی‌کیفیت است. اختلاف حتی ۱ درجه می‌تواند منجر به مرگ جنین یا بیرون آمدن ناقص جوجه شود.

بی‌توجهی به رطوبت در روزهای آخر: اگر رطوبت در مرحله هچر (روز ۱۸ تا ۲۱) پایین باشد، پوسته تخم خشک می‌شود و جوجه نمی‌تواند از آن خارج شود. در این مرحله نباید درب دستگاه را زیاد باز کنید چون رطوبت ناگهانی کاهش پیدا می‌کند.

چرخش نادرست یا فراموش‌شدن آن: تخم‌هایی که چرخش کافی ندارند، دچار مرگ جنینی یا ناهنجاری‌های رشدی می‌شوند. برای یادآوری چرخش، زمان‌بندی روزانه داشته باشید یا از اپلیکیشن استفاده کنید.

مرحله اول: انتخاب مرغ کرچ مناسب

مرغ کرچ، مرغی است که غریزه مادری در او فعال شده و تمایل به خوابیدن روی تخم‌ها دارد. برای انتخاب مرغ کرچ مناسب:

• نژادهای مناسب: نژادهای بومی مانند مرندی، لاری، کوشین و برهما برای جوجه‌کشی طبیعی ایده‌آل هستند.
• ویژگی‌های فیزیکی: مرغ باید سالم، پرپشت و بدون بیماری باشد.
• رفتار: مرغ کرچ تمایل دارد در لانه بماند و از تخم‌ها محافظت کند.

مرحله دوم: آماده‌سازی لانه

لانه‌ای مناسب برای مرغ کرچ فراهم کنید:

• محل لانه باید کاملاً آرام، دور از رفت‌وآمد، بدون صدای زیاد و نور مستقیم باشد تا مرغ کرچ دچار استرس نشود و روی تخم‌ها ثابت بماند
• دمای محیط لانه باید بین ۲۵ تا ۳۰ درجه باقی بماند، به‌خصوص در شب که افت دما ممکن است مرغ را از تخم‌ها جدا کند
• بستر لانه بهتر است از پوشال نرم یا کاه خشک استفاده شود تا هم گرما را حفظ کند و هم تخم‌ها را از آسیب حفظ کند
• زیر بستر حتماً کمی گود شود تا تخم‌ها جمع شوند و از لغزش به اطراف جلوگیری شود
• لانه حتماً دارای تهویه طبیعی باشد ولی از کوران باد یا روزنه‌های شدید هوا جلوگیری شود
• ظرف آب و غذا باید در فاصله‌ای مناسب از لانه قرار گیرد تا هم در دسترس مرغ باشد و هم تخم‌ها بر اثر پاشش قطرات آب خیس نشوند
• اگر مرغ کرچ اولین بار است که کرچ شده، بهتر است لانه‌اش از سایر مرغ‌ها جدا باشد تا تمرکزش حفظ شود
• تمیز بودن فضای اطراف لانه برای جلوگیری از انتقال آلودگی به تخم‌ها بسیار مهم است و باید روزانه بازرسی شود

مرحله سوم: انتخاب و قرار دادن تخم‌ های نطفه ‌دار

برای افزایش شانس موفقیت:

• تخم‌های تازه استفاده کن که کمتر از ۷ روز از زمان تخم‌گذاریشون گذشته باشه.
  تخم‌هایی انتخاب کن که پوسته سالم، تمیز و بدون ترک داشته باشن.
  اندازه تخم‌ها متوسط و یکنواخت باشه، تخم‌های خیلی درشت یا خیلی ریز مناسب نیستن.
  شکل تخم‌ها باید طبیعی و کشیده باشه، تخم‌های گرد یا بدشکل حذف بشن.
  تخم‌ها رو با دست نشور، فقط با یک برس نرم و خشک، آلودگی‌ها رو پاک کن.
  بهتره همه تخم‌ها از یک نژاد و از یک روز جمع‌آوری شده باشن.
  تعداد تخم‌ها باید با جثه مرغ هماهنگ باشه، معمولاً بین ۹ تا ۱۲ عدد.
  تخم‌ها رو با سر پهن به سمت بالا زیر مرغ بچین تا بهتر گرم بشن.

مرحله چهارم: مراقبت‌های دوره جوجه‌کشی

مدت زمان جوجه‌کشی برای مرغ‌ها حدود ۲۱ روز است. در این مدت:

• چرخش تخم‌ها توسط مرغ به‌طور طبیعی انجام می‌شود. اگر از روش‌های جایگزین استفاده می‌کنید، تخم‌ها را روزی ۳ بار بچرخانید و جهت چرخش را هر روز عوض کنید تا جنین به یک سمت نچسبد.
• نطفه‌ سنجی باید در روزهای ۷ و ۱۴ انجام شود. با استفاده از چراغ قوه، تخم‌ها را بررسی کنید و تخم‌های بدون نطفه را حذف کنید تا دمای لانه بی‌جهت مصرف نشود.
• دمای محیط باید بین ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد و رطوبت بین ۵۵ تا ۷۰ درصد تنظیم شود. پایین بودن رطوبت باعث خشکی پوسته و مرگ جنین در تخم می‌شود.
• تخم‌ها را تا روز ۱۸ بچرخانید، اما بعد از آن دیگر نباید آن‌ها را حرکت دهید چون جنین در حال آماده شدن برای بیرون آمدن است.
• در روزهای پایانی، میزان رطوبت را کمی افزایش بده تا پوسته تخم‌ها نرم‌تر شود و جوجه راحت‌تر خارج شود.
  در صورت مشاهده ترک‌خوردگی یا بوی بد از تخم، آن را سریعاً از لانه خارج کن تا آلودگی به بقیه تخم‌ها منتقل نشود.

مرحله پنجم: تولد جوجه‌ها و مراقبت‌های اولیه

پس از ۲۱ روز، جوجه‌ها شروع به بیرون آمدن از تخم می‌کنند:

• عدم مداخله: اجازه دهید جوجه‌ها خودشان از تخم خارج شوند.
• تغذیه اولیه: جوجه‌ها تا ۲۴ ساعت نیازی به غذا ندارند. سپس می‌توان از خوراک مخصوص جوجه‌ها استفاده کرد.
• آب: آب تمیز و تازه در اختیار جوجه‌ها قرار دهید.

جدول مقایسه‌ای شرایط جوجه‌کشی طبیعی برای پرندگان مختلف

نکات مهم و اشتباهات رایج

• تعداد زیاد تخم‌ها: قرار دادن بیش از حد تخم‌ها زیر مرغ می‌تواند منجر به عدم گرم شدن یکنواخت و کاهش نرخ جوجه‌کشی شود.
• تخم‌های قدیمی: استفاده از تخم‌هایی که بیش از ۷ روز از تولید آن‌ها گذشته باشد، شانس جوجه شدن را کاهش می‌دهد.
• عدم کنترل رطوبت و دما: نوسانات شدید دما و رطوبت می‌تواند به مرگ جنین منجر شود.
• مزاحمت‌های محیطی: سر و صدا و رفت‌وآمد زیاد در نزدیکی لانه می‌تواند باعث ترک لانه توسط مرغ شود.

سوالات متداول

تخم مرغ را چگونه جوجه کنیم بدون دستگاه؟

برای جوجه کردن تخم مرغ بدون دستگاه، باید از مرغ کرچ یا منابع گرمایی طبیعی استفاده کرد. مرغ کرچ با دمای طبیعی بدنش (حدود ۳۹.۵ درجه سانتی‌گراد) و رطوبت پوست شکمی، تخم را گرم کرده و طی ۲۱ روز آن را به جوجه تبدیل می‌کند.

آیا تبدیل تخم مرغ به جوجه در خانه امکان‌پذیر است؟

بله، در خانه هم می‌توان با فراهم کردن شرایط محیطی مناسب مثل دمای ثابت، رطوبت کنترل‌شده، چرخاندن تخم‌ها و رعایت نظافت محیط، تخم نطفه‌دار را به جوجه تبدیل کرد. استفاده از جعبه یونولیتی، لامپ و دماسنج رایج‌ترین روش خانگی است.

چگونه جوجه کشی مرغ خانگی بدون دستگاه انجام می‌شود؟

اگر مرغ خانگی کرچ باشد، می‌توان تخم نطفه‌دار را زیر او گذاشت. مرغ به‌طور طبیعی فرآیند گرمادهی، چرخش تخم و رطوبت‌دهی را انجام می‌دهد. فقط باید تخم‌ها تمیز، تازه و یکدست باشند و محیط لانه ساکت، امن و تاریک انتخاب شود.

چگونه تخم کفتر را جوجه کنیم بدون دستگاه؟

برای جوجه کردن تخم کفتر بدون دستگاه، باید از جفت کفترهای بالغ که در شرایط نگهداری خوب هستند استفاده کرد. آن‌ها به‌طور طبیعی روی تخم می‌خوابند. اگر این امکان نبود، می‌توان از روش لامپ با دمای پایین و رطوبت بالا برای شبیه‌سازی محیط طبیعی استفاده کرد.

آیا جوجه کشی بلدرچین بدون دستگاه شدنی است؟

بله، بلدرچین ماده در محیط آرام و با نور کم ممکن است کرچ شود و روی تخم‌ها بخوابد. در غیر این صورت، با استفاده از جعبه گرمایی دست‌ساز و رعایت دمای ۳۷.۸ درجه و رطوبت حدود ۶۰ درصد، می‌توان این کار را بدون دستگاه انجام داد.

جوجه کشی بدون دستگاه چه شرایطی نیاز دارد؟

برای موفقیت در جوجه کشی بدون دستگاه باید دمای ثابت (حدود ۳۷.۵ تا ۳۹ درجه)، رطوبت کنترل‌شده، چرخش روزانه تخم‌ها، تهویه مناسب و حذف تخم‌های خراب رعایت شود. رعایت این عوامل باعث افزایش درصد جوجه‌دهی خواهد شد.

چگونه بدون دستگاه جوجه کشی کنیم؟

با استفاده از مرغ کرچ یا ساختن محیطی شبیه دستگاه جوجه‌کشی با استفاده از لامپ، کارتن عایق، ظرف آب برای رطوبت و دماسنج می‌توان فرآیند جوجه‌کشی را بدون دستگاه انجام داد. این روش نیازمند دقت زیاد و پایش مداوم دما است.

جوجه کشی غاز بدون دستگاه ممکن است؟

غاز ماده معمولاً تمایل بالایی به کرچ شدن دارد و می‌توان از آن برای جوجه کشی طبیعی استفاده کرد. دمای مناسب برای تخم غاز حدود ۳۷.۵ درجه و مدت جوجه‌کشی حدود ۳۰ روز است. تخم‌ها باید مرطوب نگه داشته شوند و روزانه چرخانده شوند.

آیا جوجه کشی با پتو بدون دستگاه عملی است؟

جوجه‌کشی با پتو تنها زمانی امکان‌پذیر است که همراه با منبع گرمایی (مثل لامپ) و دماسنج استفاده شود. پتو به‌تنهایی حرارت کافی تولید نمی‌کند، اما می‌تواند به حفظ دمای داخل محفظه کمک کند.

تخم مرغ را چگونه جوجه کنیم در خانه؟

برای جوجه کردن تخم مرغ در خانه باید تخم نطفه‌دار تهیه کرده، در محیطی با دمای مناسب (بین ۳۷.۵ تا ۳۸.۵ درجه) قرار داده و آن را روزانه ۲ تا ۳ بار بچرخانید. استفاده از چراغ قوه برای بررسی نطفه در روزهای ۷ و ۱۴ الزامی است.

منبع :

https://parsmakian.com/بدون-دستگاه-جوجه-کشی-تخم-نطفه-دار-را-جوج/