آیا استفاده ۱۰۰ درصد از مغز امکانپذیر است؟
بسیاری از مردم هنوز هم اعتقاد دارند که استفاده ۱۰۰ درصد از مغز غیرممکن است. از جمله باورهای عامیانه دربارهی مغز انسان این است که ما فقط از ۱۰ درصد ظرفیت مغزمان استفاده میکنیم، حال آنکه اگر به طریقی خارقالعاده، موفق به استفاده ۱۰۰ درصد از مغز خود شویم، به یک اَبَرانسان با توانمندیهای باورنکردنی تبدیل خواهیم شد. لوک بِسون (Luc Besson)، نویسنده و کارگردان مشهور فرانسوی، این باور عامیانه را در فیلم علمیـتخیلی «لوسی» (Luci)، محصول سال ۲۰۱۴، به تصویر کشیده است. این فیلم زندگی زن جوانی به نام لوسی را روایت میکند که تحت تأثیر نوعی مادهی مخدر جدید، به کلِ ظرفیت مغز خود احاطه پیدا کرده و به موجب آن، به تواناییهایی محیرالعقول دست یافته است. در ادامه قصد داریم این باور عامیانه را از زبان کریستین جَرِت (Christian Jarrett)، متخصص عصبشناسی شناختی، بررسی کنیم و ببینیم تا چه حد پایهی علمی دارد.
این باور عامیانه از کجا نشأت گرفته است؟
دقیقا مشخص نیست که منشأ این باور عامیانه از کجاست، اما فرضیههای مختلفی پیرامون این موضوع مطرح شدهاند.
- طبق یکی از معروفترین این فرضیهها، مقدمهای که لووِل توماس (Lowell Thomas)، روزنامهنگار آمریکایی، بر کتاب جنجالی «آئین دوستیابی» اثر دیل کارنگی (Dale Carnegie) نوشت، به این باور دامن زد. توماس در نقل قولی ناصحیح از ویلیام جِیمز (William James)، روانشناس برجستهی آمریکایی، مینویسد: «یک انسان معمولی فقط از ۱۰ درصد توانایی ذهنی بالقوهی خود استفاده میکند»، در حالیکه جیمز به «انرژی ذهنی بالقوه» اعتقاد داشت و نیز در هیچیک از سخنان خود به محدودیت ۱۰ درصدی اشارهای نکرده است.
- فرضیهی دیگری، این باور را به نقل قولی نامعتبر از آلبرت اینشتین نسبت میدهد. ادعا شده است اینشتین قدرت ذهنی خود را ناشی از استعداد خاصش در استفادهی بیش از ۱۰ درصد از ظرفیت مغز خود میدانست. گفتنی است که این نقل قول در هیچ آرشیوی از سخنان اینشتین یافت نشده است.
- فرضیهی سوم، این باور را تا حدی نشأت گرفته از یافتههای علمی گمراهکننده میداند. برای مثال، ویلدر پنفیلد (Wilder Penfield)، جراح سرشناس مغز و اعصاب، در دههی ۱۹۳۰ از کشف ناحیهای از مغز موسوم به قشر خاموش (silent cortex) خبر داد که طبق تحقیقات پنفیلد، هیچگونه واکنشی در مقابل تحریکات الکتریکی نداشت. اما امروزه این ناحیه را با عنوان قشر تداعی (association cortex) میشناسیم و میدانیم که در پیچیدهترین عملکردهای ذهنی نقش دارد.
آیا «لوسی» نخستین فیلمی است که به این باور عامیانه اشاره دارد؟
خیر، پیشتر از «لوسی» در فیلمهای متعدد دیگری نیز به این موضوع پرداخته شده است. از جملهی این فیلمها میتوان به «نامحدود» (Limitless)، محصول سال ۲۰۱۱، به کارگردانی نِیل بِرگر (Neil Burger) اشاره کرد، با این تفاوت که در این فیلم ادعا شده است انسانها از ۲۰ درصد ظرفیت مغز خود استفاده میکنند. برَدلی کوپِر در این فیلم نقش شخصیتی به نام اِدی را ایفا میکند که با مصرف یک قرص، موفق به استفاده ۱۰۰ درصد از مغز خود میشود. «دفاع از زندگیات» (Defending Your Life) به کارگردانی آلبرت بروکس (Albert Brooks) و «پرواز مسیریاب» (Flight of the Navigator) به کارگردانی رَندال کلایزِر (Randal Kleiser) فیلمهای دیگری هستند که این موضوع را در سالهای ۱۹۹۱ و ۱۹۸۶ بر پردهی سینما بردند. مجموعهی تلویزیونی «قهرمانان» نیز که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ در چهار فصل از شبکهی اِنبیسی پخش شد، به مضمون تقریبا مشابهی اشاره دارد.
چند درصد از مردم به این باور عامیانه اعتقاد دارند؟
در نظرسنجیای که در سال ۲۰۱۲ از ۲۴۲ معلم مدرسه در بریتانیا و هلند انجام شد، ۴۸ درصد از شرکتکنندگان بریتانیایی و ۴۶ درصد از شرکتکنندگان هلندی با این باور عامیانه موافقت کردند. در نظرسنجی دیگری که توسط بنیاد تحقیقات پارکینسون مایکل جِی فاکس (Michael J Fox Foundation for Parkinson’s Research) در سال ۲۰۱۳ در آمریکا انجام شد، ۶۵ درصد شرکتکنندگان موافقت خود را با این باور اعلام کردند.
آیا این باور عامیانه حقیقت دارد؟
جالب است بدانید این باور عامیانه که ما انسانها فقط از ۱۰ درصد مغز خود استفاده میکنیم، حقیقت ندارد. به استناد هزاران اسکن مغزی، امواج فعالیت حتی در زمان استراحت در سرتاسر مغز جریان دارند. مدرک دیگری که این باور را رد میکند، بیماران مبتلا به ضایعات مغزی هستند. مطالعات نشان داده است جزئیترین آسیبهای مغزی میتوانند به پیامدهای بسیار ناگواری منجر شوند. یا مثلا اگر ارسال پیامهای حسی از اندامهای بدن به سلولهای عصبی مربوطه بنا به دلایلی از جمله قطع عضو متوقف شود، سلولهای عصبی بیانگر عضو قطع شده بیکار نخواهند ماند، چرا که به سرعت توسط نواحی مجاور در انجام سایر عملکردها به کار گرفته میشوند. این واقعیت ثابت میکند که مغز خیلی سریع تمامی بافتهای عصبی موجود را به کار میگیرد و هیچ بخشی را رها شده باقی نمیگذارد.
پس چرا این باور غلط هنوز هم رواج دارد؟
به نظر عدهی زیادی از مردم، این باور عامیانه نهتنها محتمل بلکه فریبنده است، چرا که به این باور از منظر تواناییهای بالقوهی بشر مینگرند. بسیاری از ما معتقدیم فقط در صورت سختکوشی فراوان است که میتوانیم به موفقیتهای بالاتری همچون یادگیری زبانهای خارجی، موسیقی یا مهارتهای ورزشی دست پیدا کنیم. اما همین طرز فکر را به غلط در این ایده خلاصه کردهایم که فقط ۱۰ درصد ظرفیت یا توانایی بالقوهی مغز انسان قابل استفاده است.
آیا باید از بابت فیلمهایی مانند «لوسی» که به این باور غلط دامن میزنند، نگران باشیم؟
عدهی زیادی از دانشمندان علوم اعصاب با ساخت فیلمهایی از این قبیل موافق نیستند. این عده معتقدند باورهای غلط بسیاری پیرامون کارکرد مغز در میان مردم رواج یافتهاند و چنین فیلمهایی فقط به گسترش این باورهای غلط دامن میزنند و میلیونها مخاطب خود را با باورهای نادرست علمی مواجه میکنند. با این حال، برخی دیگر خوشبینانهتر به این قضیه نگاه میکنند و معتقدند که مخاطب میداند نباید چنین ادعاهایی را جدی بگیرد.
اما شما چه فکر میکنید؟ آیا با ساخت این قبیل فیلمها علیرغم محتوای غیرعلمیشان موافق هستید؟
برگرفته از: wired
با سلام وتشکر از مطلب خوبی که انتخاب نموده اید.از انجا که میخواهم با شما صادقانه صحبت نمایم:من نطر خاصی روی ساخت فیلم از این مسائل یا سایر موضوعات علمی (مثال خیلی از فیلمهایی که با شرکت یا گویش مورگان فربمن ساخته می شوند:روانشناسی-فیزیک کوانتا-و…) ندارم.چون انها را تخیلی -علمی می دانم.بنظر من وقتی یک ایده ونظریه درفلسفه یا روانشناسی یا فیزیک یا هر علم دیگری دارای ارزش واعتبار قابل استناد خواهد بود وبتوان از ان بعنوان “مرجع ومنبع موثق” یاد نمود که:بتایید وتصدیق :دپارتمانهای دانشگاههای معتبر جهان ویا اکادمی های علمی وکلا مراجع ذیصلاح علمی رسیده باشد-وبدیهی است تا نرسیدن باین تایید درهمان مرحله طرح یک ایده وفرضییه ودرنهایت نظریه باقی خواهد ماند.من شخصا خود معتقدم انسان هنوز قادر نیست از کل توانایی های مغزی خود استفاده کند. یعنی این کار شدنی است اما هنوز راهکار واقعی ان کشف نشده است. وسرانجام روزی دانشمندان بان خواهند رسید. افراد نادری مانند :اینشتاین -نیوتون-پاسکال-دکارت-داوینچی-فرویدو…..شاید با داشتن توانایی ژنتیکی وبنحوی جهشی بارث رسیده توانستند تا چند درصد بیش از ما افراد عادی توانستند باین امر توفیق یابند.10 درصد هم یک نظریه است -این عدد پایه علمی تایید شده واکادمیک بشرحی کوتاه که فوقا عرض نمودم -نداردو لذا نمی توان بعنوان “مرجع و refrence بدان استناد نمود.اما اگر چنین”فرض”کنیم-نوابغ فوق شاید مثلا از 15 تا20 درصد استفاده نموده اند.علت اینکه معتقد م که هنوز نتوانسته ایم از 100%ظرفیت مغزی خود استفاده نماییم این است که:ما برای اموختن یک علم ودانش وحرفه ای باید سالها عمر تلف کنیم .ومرتب با تکرار انرا در بخشی از نرونهای خود ذخیره کنیم.اگر به تمام ظرفیت مغز خود وتمامی نرونها (میلیاردها فایل وپوشه خالی برای ذخیره سازی!) دسترسی وقادر بودیم نیازی به صرف این همه وقت وتکرار با تعداد معدودی از انها بعنوان حافظه نبودیم.ونظر اصلی من برای رسیدن باین کامیابی بزرگ این است که: اگر روزی بشر بتواند راهکار وطریق یا روشهای :ائتلاف وهمکاری بین دونیمکره:چپ وراست مغز را کشف کند باین موفقیت خواهد رسید وجهان ما کاملا متحول خواهد شد-ودیگر این انسان فعلی نخواهیم بود(منظورم فیزیکی نیست-افکار ونوع تفکر ودانشهای ما تغیر خواهند کرد).تنها چند نفر توانستند مثل اینشتاین-نیوتون-ککوله(کاشف فرمول بنزن) وپاسکال(ریاضی دان ومخترع ماشین حساب ) و….تاحدی-بله-تا حدی ودرصدی بیش از افراد عادی بهمکاری دونیمه مغز برسند. بهر حال بحث زیاد است ومجبورم بهمین مقدار بسنده نمایم. ودر خاتمه با ساخت این قبیل فیلمها چندان موافق نیستم -چون با توجه به عدم شناخت کافی که اکنون نسبت به واقعیت موضوع وجوددارد-درسناریوهای بسیاری از انها اغراق وبیراهه بسیار دیده می شود .با تشکر:سیامک-ترکاشونsiamak-torkashvan
از اینکه وقت گذاشتید و دیدگاهتون رو مطرح کردید بسیار سپاسگزارم.
ساختن این فیلمها برای افراد صاحب فکر با توان تجزیه و تحلیل و خودشناسی بالا مفید است چرا که انگیزه بالا بردن توانایی های بالقوه ذهنی خود را افزایش می دهند… به قول ویلیام جیمز توانایی های بالقوه ای که نهفته مانده.
اما برای مردمی که با کارهای یدی راحت ترند تا کارهای فکری و خودشناسی پایینی دارند ممکن است مخرب باشد و آنها را از تلاش برای یادگیری مایوس کند، چون باور می کنند که مغزشان بیشتر از 10 درصد کارایی ندارد پس در مواقع سخت که به بن بست می خورند تلاش بیشتری نمی کنند و زود ناامید می شوند.
مخاطب هدف بسیار مهم است. به دلیل گوناگونی شخصیتی و تفاوت تراز هوشی و روحی مردم با هم نمی توان نظر جهان شمول داد که بد است یا خوب؟! با توجه به دلیلی که گفتم برای یکی خوب است برای یکی بد.
در ضمن ساده سازی یک مطلب پیچیده با تعریف خوب یا بد، شاید برای عامه مردم درک بهتری ایجاد کند اما نتیجه ی درست و محکمی نسبت به موضوع نمی دهد.
در ضمن فارغ از ظاهر فیلم باید به باطن و پیام فیلم هم توجه کرد. مانند فیلم ماتریکس که برای اکثریت جامعه یک فیلم تخیلی و اکشن جذاب بود و برای برخی دیگر مسخره و بی محتوا بود. ولی دارای پیام فلسفی و اجتماعی عمیقی بود
جناب محمودی سلام،
از اینکه وقت گذاشتید و دیدگاهتون رو با ما و سایر مخاطبان مطرح کردید، بسیار سپاسگزارم.
در این مورد با شما کاملا موافقم که جامعهی هدف بسیار مهمه و تأثیر چنین فیلمهایی بسته به سطح فکری و فرهنگی مخاطب میتونه متغیر باشه.
باز هم از تبادل نظرتون متشکرم.
به نظر من هیچ مطلب جذابی نداشت … شما فقط این قضیه رو نقض کردین و هیچ دلیل منطقی برای این قضیه نیاوردین …
درود بر شما،
دکتر کریستین جَرِت (Christian Jarrett)، نویسندهی اصلی این مطلب، معتقده اینکه گفته میشه فقط ۱۰ درصد ظرفیت مغز انسان قابل استفادهست، یه تصور غلط و غیرعلمیه که متأسفانه بین مردم ریشه کرده. دکتر جَرِت یه کتاب مفصل هم دربارهی باورهای نادرستی که پیرامون عملکرد مغز رواج دارن نوشته که البته نمیدونم به فارسی ترجمه شده یا نه. علت نامعتبر بودن این باورعامیانه رو به طور خیلی مختصر در قسمت «آیا این باور عامیانه حقیقت دارد؟» از زبان ایشون توضیح دادیم. این باور نه تنها در این مطلب بلکه در بسیاری دیگر از منابع علمی منسوخ اعلام شده، با این حال هنوز هم طرفداران زیادی داره.
ضمنا از اینکه دیدگاهتون رو با ما به اشتراک گذاشتید بسیار سپاسگزارم. امیدوارم سایر مطالب چطور مورد توجه شما دوست عزیز قرار بگیرن.
ممنونم از نظر کامل و جامع تون … در مواردی که فرمودین، مغز به صورت فیزیکی تحلیل و بررسی میشه و تلفیق اون با چیزی به عنوان روح، ضمیر ناخودآگاه و یا هر عنوان دیگه ای که داره، قدرت خارق العاده ای ایجاد میکنه …
همه چیز رو نمی توان بر اساس علم توجیه کرد و متافیزیک نقش مهمی داره
با اینحال ممنون از نگارش مطلب تون
بار دیگه از تبادل دیدگاهتون سپاسگزارم. موفق باشید.
اینکه گفته بشه از صد در صد توان استفاده بشه یا نه به حرف شما خللی وارد نمیکنه ، ما می تونیم با مواردی این صد در صد رو افزایش بدیم مثلا یک روز برای یک نفر صد در صد توانش بلند کردن 25 کیلیو هست و همین فرد تلاش میکنه و بعد حداکثر توانش میشه 27 کیلو البته به زبان ساده نظرمو گفتم اما امیدوارم منظورمو رسونده باشم
باهاتون موافقم
https://fa.m.wikipedia.org/wiki/باور_نادرست_ده_درصد_از_مغز
توضيح منطقى