آیا پول خوشبختی می آورد؟ دیگر تقریباً برای همه واضح است که پول و خوشبختی با هم در ارتباط هستند. اما این ارتباط از چه نوع و به چه میزان است؟ اما آیا صرف پولدار بودن باعث شادمانی می‌شود یا پول تأثیر غیر مستقیم بر خوشبختی دارد؟ پاسخ واقعی این سؤال، کمی با تصور موجود در تضاد است.
همه‌مان این جمله را شنیده‌ایم که «پول خوشبختی نمی‌آورد». اما این جمله، دقیقاً چقدر صحت دارد؟ اکثر ما با شنیدن این جمله، خودمان را دلداری داده‌ایم که پولدارها در کاخ‌های میلیاردی‌شان، آنقدرها هم خوشبخت نیستند! اما این تصور تا چه حد درست است؟
آیا هر چه بیشتر پول داشته باشیم، خوشحال‌تر می‌شویم؟ قطعاً پول نمی‌تواند جایگزین لذت و شادی نهفته در ارتباطات و تجربه‌های مختلف زندگی شود، اما این را هم نمی‌توان انکار کرد که امنیت مادی چقدر لذت‌بخش است. سارا ویت‌مایر، هنردرمانگر و بنیانگذار مرکز مشاوره و مراقبت ویت‌مایر می‌گوید: «پول می‌تواند باعث شادی یا یک‌جور حس رضایت شود که شبیه خوشبختی است. چون این حس با خود، امنیت به همراه دارد و ترس و نگرانی مداوم مالی را کاهش می‌دهد.»
عمده متخصصان سلامت روان تأکید می‌کنند که پول به‌تنهایی باعث خوشبختی نمی‌شود. آنها می‌گویند برخی عوامل دیگر مانند روابط، اهداف و رشد شخصی تأثیر بیشتری بر حس خوشبختی می‌گذارد. بیایید با هم بیشتر رابطه بین پول و خوشبختی را بررسی کنیم.
چرا تصور می‌کنیم پول خوشبختی می‌آورد؟
وقتی به شادی و خوشبختی فکر می‌کنیم، معمولاً مفاهیمی مانند دوستان، خانواده و لذت‌های ساده زندگی به ذهن‌مان می‌رسند، نه پول. پس این تصور که پول باعث خوشبختی می‌شود، از کجا آمده است؟
کنچی ویجسکرا، روانشناس بالینی و مدیر مرکز درمان و تاب‌آوری میلیکا می‌گوید این موضوع چند وجه دارد و فقر به خودی خود، با استرس و مشکلات سلامت روان در ارتباط است. او می‌گوید:
وقتی استرس زیادی بابت پول و مشکلات ناشی از فقر داریم، احساس شادی سخت‌‌تر به سراغ‌مان می‌آید. وقتی از نظر مالی خیال‌مان راحت نیست، زمان و انرژی کافی برای رسیدگی به رفاه ذهنی و حال خوب نداریم.
البته او اشاره می‌کند که کمبود منابع مالی، الزاماً باعث نمی‌شود که شادی را حس نکنیم یا اصلاً نتوانیم شاد باشیم. اما کسانی که تمکن مالی کمی دارند، در مقایسه با کسانی که وضعیت مالی خوبی دارند، طی شرایط سخت‌تری به شادی دست می‌یابند.
ریشه‌های فرهنگی آیا پول خوشبختی می آورد؟
کریستین آندرسون، مددکار اجتماعی، روان‌درمانگر و بنیانگذار مرکز روان‌درمانی مدیسن اسکوئر اشاره می‌کند این جمله که پول خوشبختی می‌آورد، در فرهنگ برخی جوامع ریشه دوانده است. او می‌گوید: «چنین جوامعی عموماً موفقیت مادی را با زندگی موفق، یکی می‌دانند. آنها به‌راحتی چنین تصوری را می‌پذیرند. چرا؟ چون تمکن مالی با خود، امنیت، آسایش و فرصت‌هایی را به همراه دارد که در نهایت، باعث شادی می‌شوند.»
به‌گفته آندرسون، کاملاً واضح است که پول می‌تواند برخی نیازهای ضروری زندگی را فراهم کند که کیفیت زندگی را بهبود می‌دهند، مانند مراقبت‌های بهداشتی و تحصیلات. اما این، خوشبختی نهایی را تضمین نمی‌کند. آندرسون اضافه می‌کند: «پول شرایط زندگی را بهبود می‌دهد، اما شادی واقعی و پایدار را تضمین نمی‌کند. شادی واقعی غالباً حاصل دستاوردهای فردی، ارتباطات قوی و رفاه روانی است.»
ویت‌مایر توضیح می‌دهد که فرهنگ مصرفی عصر مدرن، در شکل‌گیری این تصور تأثیرگذار بوده است. تصور اینکه خرید کالا و خدمات باعث شادی بیشتر می‌شود، باعث شده تا باور کنیم که بیشتر داشتن به‌معنی رضایت بیشتر است.
دکتر ویجسکرا نیز اعتقاد دارد که تمایلات شخصی خود ما، به این باورها دامن زده است. به‌گفته او، ما حتی اگر احساس آسایش داشته باشیم، باز هم فکر می‌کنیم که اگر بیشتر داشتیم، خوشحال‌تر می‌بودیم. حالا چه یک اتومبیل جدید باشد، یا شغل بهتر و خانه بزرگ‌تر. اما واقعاً این‌طور نیست!
رابطه پول و خوشبختی
پژوهشگران شواهدی پیدا کرده‌اند که نشان‌دهنده ارتباط میان امنیت مادی با احساس شادی و رفاه ذهنی است. پژوهشی در سال ۲۰۱۰ نشان داد که درآمد بالاتر، رضایت ذهنی از زندگی را افزایش می‌دهد. زیرا پول، درد عاطفی ناشی از رویدادهای چالش‌برانگیز زندگی، مانند طلاق و مشکلات سلامتی را کاهش می‌دهد. پژوهش دیگری نشان داد که امنیت مادی با احساس شادی در ارتباط است. در واقع، پژوهش‌ها این را نشان می‌دهند که در جوامعی که ثبات مالی وجود دارد، حس امنیت ارتباط تنگاتنگی با شادی و خوشبختی دارد. تحقیق جدیدی در سال ۲۰۲۳، این بحث قدیمی را وارد مرحله جدیدی کرده است. این تحقیق نشان می‌دهد که درآمد بالاتر، دقیقاً باعث افزایش شادی و حس خوشبختی می‌شود. طبق نتایج این پژوهش، وقتی به نقطه مشخصی از سطح درآمد می‌رسیم، روند افزایش شادی به‌صورت خطی و ثابت بالا نمی‌رود. بلکه با شیب آرام‌تر، افزایش پیدا می‌کند. با وجود این، پژوهشگران تأکید می‌کنند که پول به‌تنهایی منجر به شادی و خوشبختی نمی‌شود. اما قطعاً نقش پررنگی در حس امنیت، دسترسی به منابع و فرصت‌های رشد ایفا می‌کند. تمام این عوامل، بر رفاه روانی نتایج مثبت دارند.
پول چه محدودیت‌هایی در راه دستیابی به خوشبختی ایجاد می‌کند؟
خیلی ساده و وسوسه‌انگیز است که تصور کنیم راز زندگی رضایت‌بخش، در درآمد بیشتر است. اما سعی کنید شادی خود را به حساب بانکی‌تان گره نزنید. درست است که پول بیشتر شادی را افزایش می‌دهد، اما تقلا برای کسب درآمد بیشتر ممکن است کیفیت زندگی را کاهش دهد.
طبق نتایج پژوهش‌ها، وقتی درآمد از یک سطح آستانه مشخص، که در جوامع غربی، غالباً بین ۷۵۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ دلار در سال تخمین زده می‌شود، فراتر می‌رود، شادی حاصل از درآمد اضافی، به‌تدریج کاهش می‌‌یابد. اگر در وضعیتی باشید که برای تأمین نیازهای اولیه خود به سختی بیفتید، افزایش درآمد تغییر زیادی در احساس خوشبختی شما ایجاد می‌کند. اما اگر آسایش مادی و اوضاع مالی خوبی داشته باشید، درآمد اضافی اصلاً به چشم‌تان نخواهد آمد.
ما دوست داریم این‌طور تصور کنیم که پول حلّال همه مشکلات است. اما حقیقت این است که تلاش برای کسب سود مالی ممکن است نسبت به فوایدش، زیان‌های بیشتری داشته باشد. به‌خصوص اگر روابط سالم و ارتباطات اجتماعی را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. آیا حاضرید به‌خاطر پول، ارتباطات عمیق و بامعنای خود را به خطر اندازید؟ آیا پول ارزشش را دارد؟ رابطه‌های قوی و تعاملات اجتماعی، ضامن سلامت روانی و رفاه ذهنی ما هستند. اگر کسب درآمد بیشتر بر ارتباطات و تجربیات زندگی تأثیر منفی بگذارد، دیگر تلاش‌هایتان چه سودی دارد؟ با قاطعیت می‌توان گفت که پول، مشکلات زیادی را حل می‌کند، اما نمی‌تواند هدف و معنا به زندگی اضافه کند. این شرایط را تصور کنید: اگر شغل پردرآمدی داشته باشید که روح شما را خسته کند، قطعاً دچار فرسودگی شغلی خواهید شد. اگر از نظر ذهنی و عاطفی، خسته و بی‌رمق باشید، نمی‌توانید حاصل تلاش‌هایتان را ببینید و از مزایای مالی شغل خود لذت ببرید. هیچ میزان پولی نمی‌تواند خستگی ذهن و جسم شما را کمتر کند.
تأثیر پول بر جنبه‌های مختلف زندگی
توانایی برآورده‌کردن خواسته‌ها و نیازهای شخصی، غالباً با کیفیت بالاتر زندگی مرتبط است. امنیت مالی، اضطراب را کاهش می‌دهد. چون در این صورت، کمتر نگران خواهید شد که قادر به پرداخت هزینه‌های قابل پیش‌بینی و غیر قابل پیش‌بینی زندگی خود باشید. دکتر ویجسکرا می‌گوید: «ثبات مالی باعث می‌شود تا به مراقبت‌های بهداشتی، فعالیت‌های تفریحی و موقعیت‌های رشد شخصی بیشتری دسترسی داشته باشیم. همه این‌ها، به رفاه روانی و عاطفی بیشتر ختم می‌شود.»
او اضافه می‌کند که استرس مالی باعث می‌شود تا مغز همیشه در حالت جنگ و گریز باشد. دسترسی به پول و منابع مادی، مغز را از حالت بقا خارج، و وارد فضایی می‌کند که آسودگی کافی برای تمرکز روی سرگرمی‌ها، دوستان و موضوعاتی داشته باشد که باعث خوشحالی فردی می‌شوند. ویت‌مایر در همین رابطه می‌گوید: «آسایش مالی برای شما فرصتی می‌افریند تا بتوانید به سلامت روان خود بیندیشید. در این موقعیت، انسان می‌تواند از ذهنیت بقا فاصله بگیرد و زمان خود را به علایق و رشد فردی اختصاص دهد.» به بیان دیگر، این آسایش مالی است که در نهایت، شادی را برای فرد به ارمغان می‌آورد.
آندرسون نیز در این رابطه می‌گوید: «دو موقعیت را در نظر بگیرید: وقتی همیشه استرس مالی دارید و وقتی ذهن‌تان آسوده است که پول کافی در اختیار دارید. پول منبع مستقیم شادی و خوشبختی نیست، اما احساس امنیتی که به وجود می‌آورد، شرایط باثبات‌تری برای بهبود سلامت روانی ایجاد می‌کند.»
تأثیر عوامل غیر مادی در خوشبختی
امنیت مالی، ضامن آسودگی خاطر و استرس کمتر است. اما باید این نکته را هم در نظر گرفت که چیزهایی که باعث خوشحالی ما می‌شوند، غیر مادی هستند. در ادامه، راه‌هایی علمی را به شما معرفی می‌کنیم که شادی بیشتری به زندگی‌تان هدیه می‌دهند (و مجانی هستند):
تقویت روابط مثبت
تحقیقات نشان می‌دهند که روابط قوی و حمایتگر، برای سلامت ذهن و رضایت از زندگی حیاتی هستند. پژوهشی در سال ۲۰۲۳، متوجه ارتباط مهم و مثبتی بین حمایت اجتماعی و افزایش شادی شد.
ویت‌مایر توصیه می‌کند که روی تقویت رابطه با خانواده، دوستان و اجتماع‌ها تمرکز کنید تا حمایت عاطفی و حس تعلق بیشتری پیدا کنید. به‌گفته ویت‌مایر: «تعامل و معاشرت‌های بامعنا و فعالیت‌های مشترک با کسانی که دوستشان داریم، خاطرات به‌یادماندنی برای ما رقم می‌زنند و باعث تقویت پیوندها می‌شوند. همین موضوع، به حس رضایت و شادی بیشتری منجر می‌شود که دارایی‌های مادی از برآوردن آن ناتوانند.» دکتر ویجسکرا توصیه می‌کند که شبکه‌های اجتماعی حمایتی برای خود ایجاد کنیم. برای این کار می‌توانید در رویدادهای اجتماعی رایگان شرکت کنید، عضو گروه‌های حمایتی شوید یا کارهای داوطلبانه انجام دهید.
جستجوی هدف و معنا
جستجوی معنا و هدف در زندگی، نقش اساسی در شادی و رضایت فردی ایفا می‌کند. جالب این است که برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که هدف‌داشتن، با موفقیت مالی در ارتباط است. یک پژوهش، افراد شاغل دارای هدف را در کنار کسانی که حس می‌کردند کارشان بی‌معنی است، مورد بررسی قرار داد و دریافت که افراد هدف‌دار، موفق به کسب درآمد بیشتری می‌شوند (البته درآمد بیشتر، به خودی خود، ممکن است باعث شود که حس کنید کارتان بامعناتر است).
بعضی تجربه‌ها مثل سرگرمی و تفریحات، کارهای داوطلبانه و شرکت در فعالیت‌های اجتماعی کمک می‌کنند تا هدف پیدا کنید. دکتر ویجسکرا به جستجوی سرگرمی‌های آزاد یا ارزانی مانند نقاشی، قرض‌گرفتن کتاب از کتابخانه‌های عمومی و خواندن آنها، یا امتحان‌کردن دستورالعمل‌های غذایی جدید اشاره می‌کند. استقبال از تجربه‌های جدید می‌تواند حس عمیق رضایت و معنا را در شما به وجود بیاورد که در نهایت، باعث شادی بیشتر در زندگی می‌شود.
قدردان بودن
قدردانی، پادزهر غم و منفی‌گرایی است. چرا؟ چون تأمل روزانه در چیزهایی که دوستشان داریم یا برای ما اهمیت دارند، تمرکزمان را از نداشته‌های‌مان دور می‌کند. یک پژوهش دریافت که تمرین قدرشناسی با روش‌هایی مانند یادداشت چیزهایی که قدردانشان هستیم، باعث افزایش حس‌های مثبت، شادی ذهنی و رضایت بیشتر از زندگی می‌شود. آندرسون در این باره می‌گوید:
« اگر در طی روز زمانی را برای قدردانی از مسائل ریز و درشت مثبت زندگی اختصاص دهید، کمتر بر نداشته‌هایتان تمرکز می‌کنید. با شناسایی جنبه‌های مثبت زندگی خود می‌توانید روحیه و سلامت کلی خود را بهبود دهید.»
توصیه دکتر کنچی ویجسکرا، روانشناس بالینی:
عادت‌هایی مانند یادداشت‌کردن قدردانی‌های شخصی، تأییدهای کلامی، سپاسگزاری یا تأمل در نعمت‌های زندگی، باعث کاهش استرس و تقویت رفاه ذهنی می‌شوند.
ذهن‌آگاهی و خودمراقبتی
ذهن‌آگاهی (تمرکز حواس) و روش‌های خودمراقبتی دیگر، ابزارهایی قدرتمند در بهبود رفاه روانی هستند. ذهن‌آگاهی بر حضور در لحظه حال، بدون نگرانی از گذشته یا آینده، تمرکز دارد.
یکی از پژوهش‌های اخیر نشان داده است که ذهن‌آگاهی با پیامدهای مثبتی، از جمله شادی و سطح پایین استرس و افسردگی در ارتباط است. روش‌های دیگر خودمراقبتی مانند مدیتیشن، ورزش و خواب کافی نیز در افزایش حس خوشبختی مؤثرند و خوشبختانه کم‌هزینه یا رایگان هستند. دکتر ویجسکرا برای یادگیری تکنیک‌های مدیتیشن، اپلیکیشن‌های رایگان گوشی‌های هوشمند یا ویدئوهای آنلاین را پیشنهاد می‌کند. او اضافه می‌کند که تمرین‌های ساده ذهن‌آگاهی، مانند تنفس عمیق و پیاده‌روی آگاهانه نیز سودمند هستند.
وقت‌گذرانی در طبیعت
پیشنهاد دکتر ویجسکرا برای کاهش برخی اثرات جسمی استرس، گذراندن زمان بیرون از خانه و در طبیعت است. او با اشاره به تکنیک ژاپنی «شینرین-یوکو» به‌معنی استحمام جنگلی، از مزایای آن می‌گوید. در یک پژوهش مشخص شد که تنها ۲۰ دقیقه پیاده‌روی بیرون از خانه، ضربان قلب، فشار خون و سطح کورتیزول خون (یک هورمون استرس) را کاهش می‌دهد. ویجسکرا می‌گوید:
«به پارک‌های محلی بروید. مسیرهای پیاده‌روی یا ساحل‌ها را امتحان کنید که آنها هم عموماً رایگان هستند. باغبانی، حتی در یک فضای کوچک، یا گردش در باغچه‌های محل زندگی‌تان هم راه‌های کم‌هزینه دیگری برای ارتباط با طبیعت هستند.»
کمک به دیگران
آندرسون پیشنهاد می‌کند کارهای داوطلبانه انجام دهید یا راه‌هایی برای کمک‌رسانی به افراد زندگی‌تان پیدا کنید. او می‌گوید: «کارهای داوطلبانه در اوقات فراغت یا مهربانی در حق دیگران، احساس بسیار خوبی ایجاد می‌کند. این کارها، تعامل با جامعه و عملکرد هدفمند را تقویت می‌کنند. دیدن تأثیر مثبت وجود خود بر دیگران، منبع مهم دیگری در احساس شادی است.»
به‌خاطر بسپارید که شادی، تنها از یک منبع تأمین نمی‌شود. شما می‌توانید شادی و رضایت را با به‌کارگیری تکنیک‌های مختلف و پیروی از یک سبک زندگی رضایت‌بخش پیدا کنید، حتی اگر وضعیت مالی خوبی نداشته باشید.
کریستین آندرسون، مشاور حرفه‌ای و هنر درمانگر
پول به خوشبختی کمک می‌کند، اما همه چیز نیست
آیا پول خوشبختی می‌آورد؟ پاسخگویی به این پرسش، آسان نیست. تحقیقات نشان می‌دهند که پول، استرس را کاهش و رضایت از زندگی را افزایش می‌دهد. اما هنگامی که افراد به میزان درآمد مشخصی می‌رسند، رو به کاهش می‌گذارد. سطح درآمد بالاتر، امنیت مالی و دسترسی به منابع و فرصت‌ها را برآورده می‌کند اما تضمین نمی‌کند که در طولانی‌مدت خوشحال بمانید. شادی، فقط به موجودی حساب بانکی وابسته نیست. جستجوی شادی، فرایندی مستمر است که جنبه‌های مختلفی دارد.رفاه مالی هیچ ایرادی ندارد، اما باید مراقب باشیم که در درازمدت، سلامت روان خود را فدای آن نکنیم. به‌جای این کار، سعی کنید راه‌هایی برای ایجاد تعادل بین اهداف مالی با روابط و تجربه‌های زندگی پیدا کنید. این بهترین رویکرد در دستیابی به شادی و خوشبختی پایدار است.
نظر شما چیست؟ آیا پول خوشبختی می آورد؟ آیا تجربه شما، گفته‌های متخصصان را تأیید می‌کند یا اعتقاد دارید که پول به هر صورتی وارد زندگی شود، باعث خوشبختی می‌شود؟ لطفاً نظرات خود را با ما در میان بگذارید. سرتان سلامت و جیبتان پرپول!
منبع:verywellmind
