اگر به فلسفه علاقه‌مند باشید و به قفسۀ کتاب های فلسفه در کتاب‌فروشی‌ها یا کتابخانه‌ها نگاهی انداخته باشید، در کنار آثار نام‌های بزرگی مانند سقراط، نیچه و شوپنهاور، کتابهای «آلن دوباتن» به‌چشم‌تان می‌خورد. اگر از سرِ کنجکاوی، چند سطر از کتابهای دوباتن را بخوانید یا نام او را در اینترنت جست‌وجو کنید، او را معلم فلسفه‌ای می‌یابید که با زبانی جدید از فلسفه می‌گوید، زبانی که سادگی بارزترین ویژگی‌اش است. در ادامهٔ این مطلب، بیشتر با این فیلسوف سوئیسی و آثار و فعالیت‌هایش در زمینه‌ٔ آموزش فلسفه به زبان ساده آشنا می‌شویم.
زندگی‌نامه آلن دوباتن
آلن دوباتن (Alain de Botton) متولد ۲۰ دسامبر ۱۹۶۹ در زوریخ سوئیس است. تحصیلات او در رشته‌ٔ «تاریخ» در دانشگاه کمبریج، و «فلسفه» در کینگزکالج لندن بوده است. دوباتن دورۀ دکتری خود را در رشتۀ «فلسفۀ فرانسه» در دانشگاه هاروارد نیمه‌کاره رها کرده است. آلن در سال ۲۰۰۳ ازدواج کرده است و دو فرزند پسر دارد.
دوباتن بعد از رها کردن دورۀ دکتری‌اش، فعالیت حرفه‌ای خود را به‌عنوان نویسندۀ فلسفی آغاز کرد. در ادامه، با این بُعد مهم زندگی او بیشتر آشنا می‌شویم.
آشنایی با سبک نوشته‌ها و تفکرات
طی هزاران سال، فلسفه به‌ظاهر پیچیده بود و فقط مخاطبان خاص خود را داشت. عامۀ مردم همواره از درک زیبایی‌های فلسفه ناتوان بودند. شاید هیچ‌گاه فیلسوفان بزرگ و البته عاشقان فلسفه فکر نمی‌کردند زمانی فلسفه را این‌قدر ساده در کتابهای فیلسوفی سوئیسی بتوان آموخت. آنها که نمی‌دانستند فلسفه چه دردی از آنها دوا خواهد کرد، ساده‌سازی فلسفه را باطل می‌انگاشتند، ولی حتی عاشقانِ فلسفه آموختن و با فلسفه زندگی کردن نیز چنین خیالی در ذهن نداشتند.
حال، پرسش اینجاست که آلن دوباتن چگونه این کار را انجام می‌دهد؟ او که سال‌ها در این رشته تحصیل کرده بود، به‌خوبی دریافت که راز به‌کارگیری فلسفه همانا ساده بیان کردن و پیوند زدن آن با چالش‌های روزمرۀ انسان است. او از اهمیت این پل ارتباطی بین فلسفه و زندگی روزانه به‌خوبی آگاه بود. پس دست‌به‌کار شد و نوشتن از چالش‌های روزمره از دریچه‌ٔ فلسفه را آغاز کرد. دلیل اصلی محبوبیت دوباتن و کتاب‌هایش همین است.
عشق، روابط اجتماعی، چالش‌های شغلی، هنر و هرآنچه زندگی روزمرۀ انسان معمولی را می‌سازد، موضوع کتابهای اوست. هدف اصلی او ایجاد آگاهی و رضایت از زندگی است. دوباتن فلسفه را درمان و راهکاری برای بسیاری از مشکلات و نابسامانی‌های زندگی امروز می‌داند.
دوباتن برای ارائۀ فلسفه‌اش گاه از داستان و گاهی هم از طنز در نوشته‌هایش استفاده می‌کند؛ علاوه بر این، در همۀ آثار او رگه‌هایی از روانشناسی دیده می‌شود. چنین ابزارهایی در تأثیرگذاری کلام این فیلسوف سوئیسی، بسیار مؤثرند.
معرفی آثار
آلن دوباتن کتابهای دوست‌داشتنی، تسلی‌بخش و درمانگر بسیاری نوشته است. مهم‌ترین کتابهای او عبارت‌اند از: «جستارهایی در باب عشق»، «تسلی بخشی های فلسفه» و «هنر همچون درمان». از جمله آثار دیگر دوباتن می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد: «دین برای خداناباوران»، «هنر سیروسفر»، «پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند؟»، «خوشی‌ها و مصائب کار»، «سِیر عشق»، «در باب مشاهده و ادراک»، «یک هفته در فرودگاه»، «اضطراب منزلت» و «اضطراب موقعیت».
در ادامه، با سه کتاب مهم او بیشتر آشنا می‌شویم.
شروعی موفق با «جستارهایی در باب عشق»
سال ۱۹۹۳ آلن دوباتن اولین کتابش را روانه‌ٔ بازار کتاب کرد: «جستارهایی در باب عشق». این کتاب بسیار مورد توجه قرار گرفت.
او در این کتاب از روایت ماجرای آشنایی و ارتباط زوج جوانی با یکدیگر، کمک گرفته تا از دیدگاه و باورهایش دربارۀ عشق و شکل‌گیری رابطه عاشقانه بگوید. جستارهای او و داستانی که روایت می‌کند به چنین سؤالاتی پاسخ می‌دهد: «چگونه روابط‌مان را آغاز کنیم؟» یا «چگونه رابطه‌ٔ رضایت‌بخشی داشته باشیم؟»
در بخش‌هایی از این کتاب، می‌خوانیم:
«الیاس کانتی می‌گوید: «دیدن آن سوی آدم‌ها خیلی آسان است، ولی ما را به هیچ جا نمی‌رساند.» این گفته به ما می‌فهماند که چقدر راحت و در عین حال چقدر بی‌فایده می‌توانیم عیوب دیگران را جستجو کنیم. آیا تا حدی به این خاطر دچار عشق نمی‌شویم که موقتا از دیدن آن‌سوی آدم‌ها دست کشیده‌ایم، حتی اگر به این قیمت تمام شود که چشم خودمان را در این روند کمی ببندیم؟ اگر بی‌اعتمادی و عشق در دو انتهای متضاد یک طیف قرار بگیرند، آیا عاشق شدن ما از بدگمانی و بی‌اعتمادی سستی‌آور نیست که می‌خواهیم از آن خلاص شویم؟ آیا در عشق از نگاه نخست نوعی اغراق آرزومندانه نسبت به صفات معشوق وجود ندارد؟ اغراقی که ما را از بدبینی معمول‌مان دور می‌سازد و انرژی‌های‌مان را بر کسی متمرکز می‌سازد که می‌توانیم چنان باورش داشته باشیم که هرگز حتی خویشتن را باور نداشته‌ایم؟» (ص۱۰)
«تسلی‌بخشی‌های فلسفه»، کتابی با یک تیر و دو نشان
دوباتن همواره به‌دنبال کاربردی کردن فلسفه در زندگی است. او در «تسلی‌بخشی‌های فلسفه» دست به کار جالبی زده است: با انتخاب فیلسوف‌های بزرگی مانند سقراط، نیچه، اپیکور، مونتنی، شوپنهاور و سنکا، کاربرد فلسفه در زندگی آنها را بررسی کرده است. او معتقد است هرکدام از این فیلسوف‌ها برای رهایی از مشکلات‌شان به فلسفه پناه برده‌اند. دوباتن نشان می‌دهد که چگونه می‌شود از فلسفه در مراحل مختلف زندگی استفاده کرد. در واقع، او با یک تیر، دو نشان زده است: هم به هدف اصلی‌اش یعنی «شرح فلسفه به زبان ساده» رسیده است و هم مخاطب را با فیلسوف‌های بزرگ و فلسفه‌هایشان آشنا کرده است.
بخش‌هایی از این کتاب را می‌خوانیم:
«من نسبت به آرا و عقاید مردم، به طور علنی، ابراز شک و تردید نمی‌کردم. من در پی جلب تایید و موافقت صاحبان قدرت بودم و تا مدت‌ها پس از ملاقات با آنها نگران این بودم که آیا مرا خوشایند یافته‌اند یا نه. ولی سقراط در برابر عدم محبوبیت و محکوم شدن از طرف حکومت، متزلزل نشد. او به سبب گله و شکایت دیگران از افکار خود دست برنداشت. علاوه بر این، اعتماد به نفس او ناشی از امری ژرف‌تر از تندخویی و شجاعت احمقانه بود. این اعتماد به نفس ریشه در فلسفه داشت. فلسفه به سقراط عقایدی داده بود که می‌توانست در هنگام رویارویی با مخالفت دیگران، به این باورها اعتمادی عقلانی و نه هیستریک داشته باشد.» (ص ۱۹)
به‌کار گرفتن «هنر همچون درمان»
از دیگر کتابهای محبوب آلن دوباتن، کتاب «هنر همچون درمان» است. او این کتاب را با همراهی جان آرمسترانگ نوشته است. این اثر با عنوان «هنر چگونه زندگی شما را دگرگون می‌کند؟» هم در بین ترجمه‌های فارسی دیده می‌شود. در این کتاب، دوباتن به‌همراه همکارش می‌کوشند که از دیدگاه تازه‌ای به هنر نگاه کنند. تلاش آنها پاسخ به چنین پرسش‌هایی است: «هدف از هنر چیست؟» یا «هنر چگونه می‌تواند لذت و زیبایی را چاشنی لحظات زندگی‌مان کند؟»
در این کتاب، برخی تصاویر هنری هم تحلیل و بررسی شده‌اند. این شیوۀ آنان به درک بهتر فلسفه‌شان کمک می‌کند. از سوی دیگر، تعریف این کتاب از فلسفه‌ٔ هنر، مخاطب را تشویق می‌کند که هنر را به روند زندگی روزمره‌اش وارد کند و از مزایای آن بهره‌مند شود.
در بخش‌هایی از این کتاب آمده است:
«ذهن ما به طرز دردسرسازی تمایل دارد اطلاعات مهم را به فراموشی بسپارد، چه اطلاعات مربوط به وقایع و چه اطلاعات حسی. نوشتن واکنشی است آشکار به پیامدهای فراموشی؛ هنر دومین واکنش بنیادی است.
رنو پرسشی بزرگ را مطرح می‌کند؛ چرا هنر برای ما مهم است؟ به جای اینکه به این معمای کوچک‌تر بپردازد که اولین تلاش‌های تصویری چه بوده است. پاسخی که او می‌دهد اهمیت زیادی دارد. هنر به ما کمک می‌کند کاری را به انجام برسانیم که در زندگی‌مان از اهمیت بسیاری برخوردار است: چسبیدن به چیزهایی که دوست‌شان داریم وقتیکه از دست رفته‌اند.» (ص ۱۰)
در «مدرسۀ زندگی» دوباتن چه می‌گذرد؟
در سال ۲۰۰۸، آلن دوباتن برای پیگیری اهدافش در زمینۀ فلسفه، مؤسسه‌ای در لندن به نام مدرسۀ زندگی (The School of Life) تأسیس کرد. او با این مؤسسه به کار خود در حوزۀ ساده‌سازی فلسفه وسعت بیشتری بخشید. در حال حاضر، دوباتن در پیوند دادن فلسفه با زندگی صاحب‌سبک است. او در این مؤسسه به‌همراه همکارانش به دیگران روابط بهتر، و زندگی باکیفیت‌تر و البته رضایت‌بخش‌تر می‌آموزد. علاوه بر این، سخنرانی در کنفرانس‌های مختلف در سراسر دنیا، و انتشار کتاب، مقاله و ویدئو از جمله فعالیت‌های آنان است. همچنین، این مؤسسه به‌تازگی نرم‌افزاری با نام «مدرسۀ زندگی» تولید کرده است. این نرم‌افزار نیز در سراسر دنیا مخاطبان بسیاری پیدا کرده است.
تازه‌ترین اخبار مربوط به دوباتن را از کجا پیگیری کنیم؟
برای اطلاع از تازه‌ترین فعالیت‌های آلن دوباتن و آشنایی بیشتر با او و مجموعه آثارش می‌توانید به وب‌سایت شخصی او مراجعه کنید.
این وب‌سایت از چنین بخش‌هایی تشکیل شده است: اخبار، نویسندگی و معرفی کتابهای دوباتن، فعالیت‌های رسانه‌ای او در تلویزیون و شبکه های اجتماعی، معرفی بیشتر «مدرسۀ زندگی»، معرفی فروشگاه‌های معتبری که آثارش در آن به‌فروش می‌رسد و البته فعالیت‌های هنری او در حوزۀ معماری.
