بهترین راه برای انتخاب از میان چند گزینه مختلف چیست؟ این به‌خصوص زمانی چالش‌برانگیز می‌شود که گزینه‌هایتان تفاوت اندکی با هم داشته باشند، معیار تصمیم‌گیری شخصی باشد یا در مواقعی که داده‌های عینی برای استفاده در تصمیم‌گیری در اختیار ندارید. تحلیل مقایسه‌ایِ جفتی به شما کمک می‌کند تا تفاوت گزینه‌های مختلف را پیدا کنید.
تحلیل مقایسه‌ایِ جفتی ابزاری است برای تصمیم‌گیری که به یافتن اهمیت نسبی گزینهها کمک می‌کند.
درباره ابزار تحلیل مقایسه‌ایِ جفتی
تحلیل مقایسه‌ایِ جفتی به شما کمک می‌کند اهمیت نسبی چند گزینه را در مقایسه با هم پیدا کنید. این کار در پیدا کردن مهم‌ترین مشکلی که باید در اسرع وقت حل شود یا انتخاب مؤثرترین راه‌حل به شما کمک می‌کند. همچنین به شما کمک می‌کند، زمانی که با نیازهای متضاد روبه‌رو هستید، اولویت‌ها را مشخص کنید.
این ابزار به‌خصوص زمانی مفید است که داده‌های عینی برای استفاده در تصمیم‌گیری در اختیار ندارید. همچنین ابزار ایده‌آلی است برای مقایسه‌ی گزینه‌های متفاوت و ذهنی. به عنوان مثال، وقتی باید اهمیت نسبی صلاحیت، مهارت‌ها، تجربه و توانایی کار تیمی را در هنگام استخدام افراد در نظر بگیرید، این مدل بسیار مفید خواهد بود.
اتخاذ چنین تصمیماتی معمولا خیلی سخت‌تر از مواقعی است که به عنوان مثال باید سه سیستم مشابه IT (آی.تی) را با هم مقایسه کنید، زیرا در چنین مواردی می‌توانید از تحلیل ماتریس تصمیم یا تحلیل مالی استفاده کنید.
چطور از این ابزار استفاده کنیم؟
۱. از تمام گزینههایی که می‌خواهید با هم مقایسه کنید لیستی تهیه کنید. برای هر گزینه، حروفی اختصاص دهید. (الف، ب، ج، د و …).
۲. در جدولی گزینه‌هایتان را به صورت عناوینی در ردیف‌های عمودی و افقی بنویسید. این کار برای مقایسه‌ی گزینهها با یکدیگر است.
۳. در هر یک از خانه‌های خالی جدول، گزینه‌ای که در قسمت افقی قرار دارد را با گزینه‌ی عمودی مقایسه کنید. تصمیم بگیرید کدام یک از گزینهها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند، سپس مهم‌ترین گزینه را در خانهی جدول بنویسید. به عنوان مثال اگر در مقایسه‌ی دو گزینه‌ی الف و ب، گزینه‌ی ب اهمیت بیشتری دارد در خانهی مرتبط با آن دو حرف ب را یادداشت کنید.
۴. به تفاوتی که گزینهها از نظر اهمیت دارند امتیاز دهید. امتیاز صفر برای گزینههایی است که هیچ تفاوتی با هم ندارند و به عنوان مثال می‌توانید امتیاز ۳ را برای بالاترین تفاوتی که دو گزینه با هم دارند اختصاص دهید.
۵. در نهایت، امتیازات هر گزینه را با هم جمع کنید. می‌توانید این امتیازات را تبدیل به درصدی از امتیاز کلی کنید.
۶. از حس‌تان استفاده کنید و اگر لازم شد نتایج را به صورت دستی تنظیم کنید.
مثال تحلیل مقایسه‌ای جفتی
به عنوان مثال، فرد خیری باید بین چندین سازمان غیرانتفاعی که تقاضای بودجه دارند تعدادی را انتخاب کند. برای اینکه بتواند پول بیشتری به آنها اختصاص دهد، باید تعداد کمی از آنها را انتخاب کند و این گزینهها را در اختیار دارد:
- پروژه‌ی توسعه در خارج از کشور.
- پروژه‌ی تحصیلی داخل کشور.
- تأمین هزینه‌های دانشگاه.
- کمک‌رسانی به مصیبت‌دیدگان.
ابتدا، او جدولی مانند جدول ۱ برای انجام تحلیل مقایسه‌ایِ جفتی رسم می‌کند.
جدول۱: جدول تحلیل مقایسه‌ایِ جفتی
| الف: توسعه‌ی خارجی | ب: تحصیل داخلی | ج: دانشگاه | د: کمک رسانی | |
|---|---|---|---|---|
| الف: توسعه‌ی خارجی | ||||
| ب: تحصیل داخلی | ||||
| ج: دانشگاه | ||||
| د: امداد رسانی |
سپس، او گزینهها را با هم مقایسه می‌کند، مهم‌ترین گزینه را نوشته و به تفاوت آنها امتیاز میدهد. جدول ۲ این مرحله را نشان میدهد.
جدول ۲: مثالی از جدول پُر شده‌ی تحلیل مقایسه‌ایِ جفتی
| الف: توسعه‌ی خارجی | ب: تحصیل داخلی | ج: دانشگاه | د: کمک رسانی | |
|---|---|---|---|---|
| الف: توسعه‌ی خارجی | الف, ۲ | ج, ۱ | الف, ۱ | |
| ب: تحصیل داخلی | ج, ۱ | ب, ۱ | ||
| ج: دانشگاه | ج, ۲ | |||
| د: کمک رسانی |
در آخر، او امتیازات گزینه‌های مختلف را جمع می‌کند و همه را تبدیل به درصدی از امتیاز کلی می‌کند. نتایج زیر به دست می‌آیند:
- الف= ۳ (۳۷.۵٪)
- ب=۱ (۱۲.۵٪)
- ج=۴ (۵۰٪)
- د=۰
او تصمیم می‌گیرد در تأمین هزینه‌های دانشگاه کمک کند و بودجه‌ای هم برای پروژه‌ی خارج از کشور در نظر بگیرد.
شما چه راهکارهایی برای تصمیم‌گیری در امور شخصی و حرفه‌ای خود دارید؟ تا کنون از ابزارهای تحلیلی رایج در علوم مدیریت استفاده کرده‌اید؟ این ابزارها چقدر کارآمد هستند؟ به نظر شما این ابزارها برای تصمیم‌گیری‌های روزمره هم مفیدند؟
