آموزش عکاسی: آشنایی با اصول اولیه عکاسی و ترکیب‌بندی
۵ گام برای یادگیری عکاسی حرفه‌ای از پایه
عکس‌های ساده با عکس‌های حرفه‌ای تفاوت بسیاری دارند. حتی مخاطبانی که سررشته‌ای از عکاسی ندارند نیز متوجه تفاوت بین آنها خواهند شد. گرفتن عکس‌های ساده نیازی به آموزش عکاسی ندارد. کافی است سوژه را پیدا کنید و دکمه دوربین را فشار دهید! اما برای عکاسی حرفه‌ای به مهارت‌هایی بیش از یافتن سوژه و فشاردادن دکمه نیاز خواهید داشت، مثل ترکیب‌بندی مناسب و پیداکردن بهترین زاویه تابش نور. در این مقاله، اصول ابتدایی عکاسی حرفه‌ای با دوربین را آموزش می‌دهیم تا به‌کمک آنها عکس‌های حرفه‌ای‌تری بگیرید و مسیرتان را به‌عنوان فردی حرفه‌ای در این زمینه آغاز کنید.
گام اول آموزش عکاسی: اصول ترکیب را یاد بگیرید
اولین مرحله از اصول عکاسی حرفه ای شامل چند بخش است: پیداکردن نقطه فوکوس، استفاده از قانون یک‌سوم، پیداکردن زاویه مناسب، و تکنیک‌های ترکیب‌بندی صحیح در عکاسی. در ادامه، اصول هر بخش از ترکیب‌بندی را بررسی می‌کنیم.
۱. انتخاب نقطه کانونی عکس
منظور از نقطه کانونی جایی است که بیش از هر قسمت دیگری در عکس توجه مخاطب را جلب می‌کند و در واقع سوژه اصلی شماست. نقطه کانونی می‌تواند هر چیزی باشد: ساختمان، درخت، یک شخص و… . برای یافتن بهترین نقطه کانونی، هنگام برنامه‌ریزی برای عکاسی و ساخت صحنه، به این سؤال پاسخ دهید: می‌خواهم مخاطبان روی چه‌چیزی تمرکز کنند؟
آموزش عکاسی با همین اصول ساده اما مهم پیش می‌رود. زمانی که نقطه کانونی را پیدا کردید، با اصول پایه عکاسی مثل ترکیب‌بندی، این نقطه را برجسته کنید تا نگاه مخاطبان درگیر شود. عکاسی می‌تواند در تغییر نگرش هم مؤثر باشد.
۲. پیروی از قانون یک‌سوم
برخی از عکاسان مبتدی تصور می‌کنند برای جلب توجه مخاطب به نقطه کانونی باید حتما آن را در مرکز تصویر قرار دهند و از نزدیک عکس بگیرند. با این کار سوژه اصلی بیش‌ازحد بزرگ به نظر می‌رسد و ترکیب عکس را خراب می‌کند. اصول آموزش عکاسی می‌گوید می‌توانیم نقاط جالب‌تری هم برای قراردادن سوژه اصلی عکس پیدا کنیم.
خلاصۀ قانون یک‌سوم این است که مهم‌ترین عناصر عکس باید جایی خارج از مرکز قرار گیرند. تصور کنید یک جدول بازی دوز فرضی روی عکسی که می‌خواهید بگیرید کشیده شده است. دو خط افقی جدول دوز عکس شما را به ۳ قسمت افقی و دو خط عمودی جدول آن را به ۳ قسمت عمودی تقسیم می‌کنند. مطابق با قانون یک‌سوم، عناصر اصلی عکس یا باید در امتداد خطوط جدول قرار بگیرند یا در یکی از چهار نقطه‌ای که خطوط جدول باهم تلاقی دارند.
قانون یک‌سوم یکی از ساده‌ترین نکات آموزش عکاسی با دوربین است که کاربرد عمومی دارد و می‌تواند برای هر سوژه‌ای به کار رود. به‌کمک این قانون می‌توانید بین نقطه کانونی عکس و پس‌زمینه تعادل برقرار کنید.
۳. استفاده از خطوط هدایتگر یا لیدینگ‌لاین (Leading Line)
به خطوطی که نگاه مخاطب را به‌سمت سوژه اصلی عکس هدایت می‌کنند خطوط هدایتگر می‌گوییم. لیدینگ‌لاین‌ها می‌توانند هرچیز خطی شکلی باشند، مثل جاده، نرده، راهرو، حصار، ردیف درخت‌ها یا حتی سایه‌ها.
با ترفند خطوط هدایتگر مخاطب در عکس شما سفر می‌کند تا نگاهش به‌سمت سوژه جلب شود! نکته جالب درباره خطوط هدایتگر این است که جهت آنها در احساسی که عکس ایجاد می‌کند تأثیرگذار است. خطوط عمودی احساس قدرت و تسلط را منتقل می‌کنند و خطوط افقی بیانگر سکون و آرامش در عکس‌اند.
۴. عکاسی از زاویه صحیح
انتخاب زاویه عکاسی از دیگر اصول آموزش عکاسی حرفه‌ای و یکی از کلیدی‌ترین نکات ترکیب‌بندی عکس است. با تغییر این زاویه می‌توانید عکسی با معنای متفاوت بگیرید و حس جدیدی در مخاطب ایجاد کنید. در ادامه، برخی از زوایای متداول در عکاسی و تأثیری را که در عکس دارند بررسی کرده‌ایم.
- عکاسی از بالا و با استفاده از هلی‌شات سوژه را کوچک نشان می‌دهد و روی منظره اطراف هم تمرکز دارد؛
- عکاسی از پایین نقطه کانونی، احساس تسلط سوژه بر عکس را به مخاطب منتقل می‌کند؛
- عکاسی از سوژه با فاصله کم قدرت و تأثیرگذاری آن را به مخاطب منتقل می‌کند؛
- اگر فاصله شما با سوژه زیاد باشد، آن را بی‌اهمیت جلوه می‌دهید.
آموزش عکاسی به اصول و قواعد محدود نیست. گاهی برای یافتن بهترین زاویه باید مدتی در اطراف سوژه بچرخید و انواع روش‌های ترکیب‌بندی را امتحان کنید تا بهترین زاویه برای گرفتن عکسی حرفه‌ای را پیدا کنید.
۵. ایجاد عمق در عکس
ایجاد عمق یکی از مهم‌ترین اصول عکاسی در طبیعت است. باید عنصری پیدا کنید که به تصویر شما عمق بدهد. در غیر این صورت، عکسی صاف و خسته‌کننده خواهید داشت. بهترین روش برای عمق‌دادن به عکس، ایجاد ترکیب صحیح بین عناصر پیش‌زمینه، وسط و پس‌زمینه است؛ مثلا اگر قصد دارید از کسی که کنار دیوار ایستاده عکس پرتره بگیرید، زاویه‌ای را انتخاب کنید که امتداد دیوار در تصویر عمق ایجاد کند.
۶. استفاده از تکنیک بوکه
تکنیک بوکه یکی از حرفه‌ای‌ترین روش‌ها برای ایجاد عمق در تصویر است و در اصول عکاسی پرتره کاربرد بیشتری دارد. افکت بوکه یعنی عکاس عمدا هرچه را خارج از نقطه فوکوس است تار می‌کند. این افکت سوژه را کاملا از پس‌زمینه جدا می‌کند و وضوح و شفافیت بیشتری به آن می‌دهد.
راه‌های مختلفی برای اجرای تکنیک بوکه وجود دارد. می‌توانید سوژه را به لنز نزدیک کنید و از بک‌گراندی دور عکس بگیرید. لنزهای تار نیز برای تکنیک بوکه مناسب‌اند. آنها را روی فاصله کانونی حداکثری تنظیم کنید تا عمق میدان کم‌تر شود. با این کار عکس شما افکت بوکه خواهد داشت. اگر به‌صورت غریزی بدانید چه زمانی و چگونه باید تکنیک بوکه را به کار ببرید، در مسیر آموزش عکاسی حرفه‌ای عملکرد موفقی داشته‌اید.
۷. پیداکردن کادر مناسب برای عکس
فریم یا کادربندی بخش دیگری از ترکیب‌بندی در آموزش عکاسی است که برای انواع مختلف سوژه‌ها کاربرد دارد. برای این کار کافی است کادری طبیعی پیدا کنید و سوژه را در میان آن قرار دهید. مواردی مثل چهارچوب در، طاق، شاخ و برگ، یا حتی دیوار می‌توانند کادری طبیعی برای عکس‌های شما باشند. کادربندی حرفه‌ای توجه بینندگان را به نقطه کانونی تصویر شما جلب می‌کند. قرارگرفتن فریم در پیش‌زمینه و سوژه اصلی در وسط زمینه به عکس عمق می‌دهد.
برای اینکه سوژه اصلی بیشتر از فریم توجه مخاطب را جلب کند، باید فریم را از فوکوس خارج کنید و روی بزرگ‌نمایی و برجسته‌سازی سوژه تمرکز داشته باشید.
۸. گاهی پرکردن تمام کادر
یکی از اولین نکات آموزش عکاسی این است: «کادر را پر کنید!». این موضوع گاهی ایده‌ای عالی است، به‌خصوص در اصول عکاسی پرتره؛ زیرا اگر فضای خالی و بک‌گراند سطح زیادی از عکس را پوشش دهد، توجه مخاطب به عناصر حاشیه‌ای جلب خواهد شد.
برای پرکردن فریم در عکاسی پرتره، می‌توانید از کمر به بالای سوژه عکس بگیرید یا حتی کادر را با صورت سوژه پر کنید. حذف فضای اضافی غیرضروری یکی از مهارت‌های عکاسان حرفه‌ای است.
۹. به‌هم‌زدن الگوها و تقارن‌های سوژه
معمولا مخاطبان دوست دارند در عکس‌ها الگو و تقارن و نظم ببینند. به همین دلیل است که در آموزش عکاسی حرفه‌ای، ایجاد تقارن و الگو در عکس اهمیت دارد. البته گاهی به‌هم‌ریختن نظم و الگوها می‌تواند عکس را حرفه‌ای‌تر کند.
اگر نقطه کانونی عکس شما چیزی باشد که الگوی موجود در بک‌گراند را می‌شکند، در همان وهله اول توجه مخاطب را جلب خواهد کرد؛ مثلا اگر از گله‌ای گوسفند سفید عکس می‌گیرید، یک گوسفند مشکی در میان آنها توجه مخاطب را بیشتر از تمام گوسفندهای سفید جلب می‌کند.
گام دوم آموزش عکاسی: صحیح نورپردازی کنید
وجود نور مناسب در عکس یکی از اصلی‌ترین عواملی است که عکس را حرفه‌ای جلوه می‌دهد؛ اما بسیاری از عکاسان، به‌خصوص افراد تازه‌کار، به آن توجه نمی‌کنند. اولین گام این است که باید مطمئن شوید در محیط نور کافی برای مشخص‌بودن سوژه با تمام جزئیات وجود دارد.
یکی از اشتباه‌ها در اصول پایه عکاسی این است که برای تنظیم نور از ISO بالا یا نوردهی خیلی طولانی استفاده شود. برخی از عکاس‌ها نیز تلاش می‌کنند با تنظیمات پیچیده فتوشاپ، نور تصویر را بیشتر کنند. در هر دو روش، عکس یا تار می‌شود یا کیفیت آن کاهش می‌یابد. بهترین راه این است که در صحنه عکاسی زاویه‌ای را انتخاب کنید که نور مناسبی داشته باشد یا از تجهیزات نورپردازی استفاده کنید.
۱. تجهیزات نورپردازی پیشرفته یا ساده؟
گاهی محیط برای عکاسی مناسب نیست و به‌ناچار باید از تجهیزات نورپردازی استفاده کنیم. منتها خوشبختانه برای این کار به تجهیزات حرفه‌ای و گران‌قیمت نیاز نداریم. در ادامه، دو ابزار کاربردی برای تأمین نور مناسب را معرفی می‌کنیم.
-
انعکاس‌دهنده نور
رفلکتورها یکی از تجهیزات مقرون‌به‌صرفه نورپردازی‌اند و از صفحه‌هایی تشکیل شده‌اند که نور را به روش‌های مختلف بازتاب می‌دهد. صفحه‌های نقره‌ای برای بازتاب نور شدید، صفحه‌های سفید برای بازتاب نور ملایم، و صفحه‌های مشکی برای گرفتن نور و حذف آن از یک صحنه کاربرد دارند. رفلکتورها کمکتان می‌کنند به زاویه تابش نور محدود نشوید و با هر پرسپکتیوی که حس می‌کنید بهتر است عکس بگیرید.
-
فلش
در آموزش عکاسی، اولین چیزی که درباره افزایش نور به ذهن می‌رسد استفاده از فلش دوربین است. اگر استفاده اصولی و حرفه‌ای از فلش را یاد بگیرید، ابزاری کاربردی برای ایجاد نور مناسب در صحنه خواهید داشت. نور فلش داخلی دوربین بسیار زیاد است و کیفیت عکس را کاهش می‌دهد. برای حل این مشکل ۳ راهکار وجود دارد؛
- از فلش‌های خارجی استفاده کنید. با این کار می‌توانید نور را غیرمستقیم و با شدت کم‌تر به سوژه بتابانید.
- از دیفیوزر برای فلش داخلی دوربین استفاده کنید. دیفیوزرها یک لایه مات روی فلش ایجاد می‌کنند و شدت نور آن را کاهش می‌دهند.
- خلاقیت داشته باشید. حتی تکه‌ای از یک ظرف یک‌بارمصرف هم می‌تواند به‌عنوان فیلتری برای کاهش شدت نور به کار رود. یا یک چراغ‌قوه می‌تواند فلش خارجی دوربین شما باشد!
۲. ایجاد افکت با استفاده از نور
بعد از اینکه یاد گرفتید نور کافی در محیط ایجاد کنید، می‌توانید به‌سراغ تکنیک‌های پیشرفته‌تر در آموزش عکاسی بروید و با استفاده از نورپردازی به عکس خود افکت دهید.
چند تکنیک ساده و جالب برای افکت‌دادن با نور:
- در ساعات طلایی عکاسی کنید! اگر بلافاصله بعد از طلوع یا قبل از غروب برای عکاسی بروید، می‌توانید سوژه‌هایی پیدا کنید که در نور طلایی خورشید غرق شده‌اند! در این ساعات، سایه‌ها نیز بلندترند و همه‌چیز برای گرفتن عکسی منحصربه‌فرد با نور طبیعی فراهم است.
- سوژه خود را به شبح تبدیل کنید! برای این کار، سوژه را در برابر یک منبع نور ملایم مثل خورشید در حال غروب قرار دهید و با تغییر تنظیمات دوربین عکسی بگیرید که سوژه شبیه به شبحی تیره در بک‌گراندی از نور دیده شود. این افکتی حرفه‌ای در آموزش عکاسی است.
- در نور شدید عکاسی کنید! زمانی که نور شدید است، می‌توانید عکس‌هایی با کنتراست فوق‌العاده بگیرید. در این ساعت‌ها، همه اجسام سایه دارند و این سایه‌ها محیط عکاسی را جذاب‌تر می‌کنند. می‌توانید عکس را زمانی بگیرید که سوژه در سایه قرار گرفته باشد. این نوعی افکت جذاب در اصول پایه عکاسی است.
گام سوم آموزش عکاسی: حرفه‌ای عکس را ادیت کنید
این‌طور نیست که اصول عکاسی فقط به زمانی که دوربین را به دست گرفته‌اید محدود شود. عکاس حرفه‌ای باید ادیتوری کاربلد هم باشد. فتوشاپ بهترین ابزار ادیت عکس است. اگر قصد دارید در مسیر عکاسی حرفه‌ای شوید، حتما برای آموزش فتوشاپ هم زمان بگذارید.
در ادیت عکس با هر نرم‌افزاری قانونی اصلی وجود دارد: سبک ادیت کنید. بعضی از عکاسان و به‌خصوص افراد تازه‌کار تصور می‌کنند هرچه ادیت‌های سنگین‌تری روی کار اجرا کنند، عکسشان حرفه‌ای‌تر می‌شود! اما موضوع این است که با تغییرات بیش‌ازحد، عکس ظاهر طبیعی خود را از دست می‌دهد و کاملا مشخص می‌شود که دست‌کاری شده است.
گام چهارم آموزش عکاسی: تنظیمات دوربین را یاد بگیرید
تکیه‌کردن به تنظیمات خودکار مانع دیگری در مسیر آموزش عکاسی حرفه‌ای است. تنظیمات خودکار دوربین در برخی موارد عملکرد خوبی دارد؛ اما در موقعیت‌های منحصربه‌فرد نیاز شما را برآورده نمی‌کند و نمی‌توانید عکس‌های خلاقانه بگیرید.
مثلا تنظیمات خودکار دوربین برای عکس‌برداری در شب کاربردی ندارد و با فلش‌زدن، عکس شما را خراب می‌کند. با تنظیم دوربین به‌صورت دستی و تغییر آن برای سوژه‌های مختلف، گامی دیگر در عکاسی حرفه‌ای پیش خواهید رفت.
گام پنجم آموزش عکاسی؛ عکس‌هایتان را حرفه‌ای نمایش دهید
اهمیتی ندارد به‌دنبال یادگیری اصول عکاسی پرتره هستید یا درباره اصول عکاسی در کویر جست‌وجو می‌کنید. نکته مهم این است که در نهایت روزی می‌توانید عکس‌های حرفه‌ای بگیرید. عکس‌های حرفه‌ای زمانی ارزشمند می‌شوند که مخاطبان آنها را ببینند و رزومه شما باشند. چند روش حرفه‌ای برای نمایش‌دادن عکس‌ها را در ادامه نام برده‌ایم:
- برگزاری نمایشگاه‌های عکاسی؛
- ایجاد وب‌سایتی شخصی برای بارگذاری نمونه‌کارها؛
- استفاده از شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام (فضای مجازی کاربرد عمومی‌تری دارد و نمی‌تواند فضای مناسبی برای رزومه حرفه‌ای عکاس باشد).
کلام آخر؛ به‌سبک خودتان حرفه‌ای باشید
اصول پایه عکاسی حرفه‌ای یکسان است؛ اما جذابیت این رشته در آن است که هرکسی اصول آموزش عکاسی را به‌سبک خودش استفاده می‌کند. به همین دلیل، اگر چندین عکاس از یک سوژه عکس بگیرند، احتمالا هیچ دو تصویری شبیه به هم نخواهد بود و در جزییات تفاوت خواهند داشت!
با استفاده اصولی از همین تکنیک‌های ساده‌ای که در این مقاله راجع به آنها صحبت کردیم، به‌راحتی می‌توانید به جمع عکاسان حرفه‌ای بپیوندید. کافی است با تمرین زیاد، سبک عکاسی منحصر به خودتان را پیدا کنید.
