شیوع و گسترش ویروس کرونا از آذرماه ۱۳۹۸ (دسامبر ۲۰۱۹) در یکی از بازارهای غذاهای دریاییِ چینی آغاز شد و از آن زمان تاکنون، بارها شاهد جهش این ویروس کشنده و انتشار گونه‌های جدیدش بوده‌ایم. طبق آماری که سازمان بهداشت جهانی منتشر کرده است در سال میلادی گذشته بیش از ۱٫۶میلیون نفر به‌خاطر ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده‌اند و بیش از ۷۶میلیون نفر از مردم جهان به آن مبتلا شده‌اند. طی چند روز اخیر نام تازه‌ای بر سر زبان‌ها افتاده است: ویروس امیکرون (Omicron) که سویه جدیدی است از ویروس کرونا و خبر از جهش تازه‌ای در ساختار آن می‌دهد. در این مقاله خواهیم گفت ویروس امیکرون چیست و با استناد به مقالات معتبر جهانی آخرین اطلاعات را درباره آن در اختیارتان خواهیم گذاشت. همراه ما بمانید.
نخستین مورد ابتلا به کرونای امیکرون چه زمانی شناسایی شد؟
نخستین مورد ابتلا به کرونای امیکرون که به‌نام ب.۵۲۹.۱.۱ (B.1.1.529) نیز شناخته می‌شود، برای بار نخست روز سه‌شنبه مصادف با بیست‌وسوم ماه نوامبر (دوم آذرماه) شناسایی شد. جهش‌های متعددی که طی چند روز گذشته در ساختار این سویه جدید از ویروس کرونا رخ داده، دانشمندان و محققان را بسیار نگران کرده است، جهش‌هایی که می‌توانند دستگاه ایمنی بدن را در برابر آن ناتوان کنند.
همچنین این سویه جدید کرونا علت اصلی افزایش شمار مبتلایان در استان خوتنگ (Gauteng) آفریقای جنوبی طی دو هفته گذشته شناسایی شده است.
این دو عامل باعث شده‌اند که مشاور ارشد پزشکی سازمان سلامت و امنیت انگلستان کرونای امیکرون را «نگران‌کننده‌ترین سویه این ویروس» تاکنون بداند.
شیوع سویه جدید از کجا آغاز شد؟
طبق نخستین اطلاعات و اخبار منتشرشده اولین مورد ابتلا به ویروس امیکرون را شهروندی از خوتنگِ آفریقای جنوبی می‌دانستند، اما محققان اعتقاد دارند که این مورد ابتلا لزوما اثبات نمی‌کند که سویه جدید از این منطقه آغاز شده باشد. اولین آزمایش‌ها و نمونه‌برداری‌هایی که خبر از انتشار این ویروس جهش‌یافته می‌دادند در تاریخ یازدهم نوامبر انجام شدند و مربوط به بیماری ساکن کشور بوتسوانا (یکی از کشورهای هم‌جوار آفریقای جنوبی) بوده‌اند.
در حال حاضر موارد ابتلا به کرونای امیکرون در این کشورها شناسایی شده‌اند:
- انگلستان؛
- فرانسه؛
- اسرائیل؛
- بلژیک؛
- هلند؛
- آلمان؛
- ایتالیا؛
- استرالیا؛
- کانادا؛
- هنگ‌کنگ.
طبق اخبار و اطلاعات منتشرشده، ویروس جدید هنوز به ایالات متحده آمریکا راه نیافته است.
کرونای امیکرون چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟
دکتر اَنجلیک کوتزه (Angelique Coetzee)، از مقامات ارشد انجمن پزشکی آفریقای جنوبی، در مصاحبه‌ای که روز یک‌شنبه با شبکه خبری بی‌بی‌سی (BBC) داشت عنوان کرد که روز هجدهم نوامبر بیمارانی را معاینه کرده که «علائمی غیرعادی» داشتند. علائمی که کمی با علائم و نشانه‌های سویه دیگر ویروس کرونا، ویروس دلتا، متفاوت بودند.
در ادامه بخشی از صحبت‌های دکتر اَنجلیک کوتزه را درباره این علائم و نشانه‌ها می‌خوانید:
«شناسایی سویه جدید با معاینه بیمار مردی آغاز شد که در اوان ۳۳سالگی بود. او به من گفت که طی چند روز گذشته به‌شدت احساس خستگی می‌کرده و علائمی مثل بدن‌درد و سردرد داشته است.»
دکتر کوتزه در ادامه عنوان کرد که این بیمار دچار گلودرد نشده بود و به‌جای آن، بیشتر احساس خارش گلو داشت، اما نه سرفه می‌کرده و نه حواس چشایی و بویایی خود را از دست داده بود، یعنی نشانه‌های رایج گونه‌های پیشین ویروس کرونا.
دکتر کوتزه اضافه کرد که نتیجه آزمایش کرونای این بیمار و اعضای خانواده‌اش مثبت بود و در ادامه همان روز شاهد تعداد بیشتری از بیمارانی بود که علائمی مشابه داشتند، علائمی متفاوت با علائم و نشانه‌های سویه دلتای کرونا.
در ضمن باید خاطرنشان کرد که هنوز چند روز بیشتر از شیوع این سویه جدید کرونا نگذشته است و برای آنکه بتوان راجع به نشانه‌هایش اظهارنظرِ قطعی کرد، کمی زود است.
چرا شیوع ویروس امیکرون باعث نگرانی محققان شده است؟
سویه جدید امیکرون تاکنون بیش از سی جهش در پروتئین اتصالی (spike protein) خود داشته است؛ پروتئین اتصالی کلیدی است که ویروس با استفاده از آن سلول‌های بدن را باز می‌کند و وارد آنها می‌شود. این میزان جهش دو برابر بیشتر از تعداد جهش‌های سویه دلتا است.
این تغییر چشمگیر و ناگهانی سبب ایجاد نگرانی‌هایی شده است از جمله اینکه شاید پادتن‌های مربوط به عفونت‌های ویروسی پیشین یا واکسن‌های تولیدشده برای کرونا توان کنترل سویه جدید کرونا را نداشته باشند.
محققان صرفا با اتکا به تعداد جهش‌های پروتئین اتصالی سویه امیکرون، پیش‌بینی کرده‌اند که امکان عفونت ویروسی یا عفونت مجدد کسانی که در برابر سایر گونه‌های ویروس کرونا مصون شده بودند وجود خواهد داشت.
آیا قابلیت انتقال ویروس امیکرون بیشتر از سایر گونه‌های جهش‌یافته کرونا است؟
هنوز نمی‌توان پاسخی قطعی به این سؤال داد، اما تصویری که در حال حاضر پیش چشم داریم نگران‌کننده و دلهره‌آور است.
تنها طی چند روز پس از شناسایی این سویه جدید ویروس کرونا، تعداد مبتلایان در آفریقای جنوبی از ۲۷۳ نفر (آمار تعداد مبتلایان در تاریخ شانزدهم نوامبر) به مرز ۱۲۰۰ نفر رسیده است. بیش از ۸۰درصد از این مبتلایان از شهروندان خوتنگ هستند و تحقیقاتِ ابتدایی نشانگر آن است که بخش اعظم این افراد دچار کرونای امیکرون شده‌اند.
مقیاسِ آر (R value) که نشانگر سرعت انتشار و سرایت ویروس‌هاست، برای آفریقای جنوبی ۱٫۴۷ تخمین زده شده است و برای استان خوتنگ ۱٫۹۳. این آمار و ارقام به نگرانی‌های موجود درباره آغاز موج جدیدی از همه‌گیری ویروس کرونا دامن زده است.
آیا واکسن‌های فعلی در برابر کرونای امیکرون کارایی خواهند داشت؟
تحقیقات درباره کارایی واکسن‌های فعلی و نقش آنها در خنثی‌کردن اثرات سویه جدید ویروس کرونا همچنان در حال انجام است.
به باور محققان، نمی‌توان گفت پادتن‌ها و واکسن‌های فعلی در کنترل سویه جدید کرونا کاملا بی‌اثر خواهند بود، اما احتمال آن وجود دارد که در مقایسه با ویروس‌های جهش‌یافته قبلی، مصونیت کمتری ایجاد کنند.
اهداف و برنامه‌های اصلی که قرار است برای حل این مشکل در دستور کار قرار بگیرند عبارت‌اند از:
- تولید واکسن‌های بیشتر؛
- افزایش تعداد کسانی که واکسن دریافت می‌کنند؛
- تزریق دوز سوم واکسن به کسانی است که بیش از سایرین در معرض خطر ابتلا به کرونا هستند.
زمانی که شاهد شیوع و گسترش گونه‌های جهش‌یافته بتا و آلفا و دلتا بودیم، محققان بی‌وقفه برای به‌روزرسانی واکسن‌ها و افزایش کارایی آنها در برابر این سویه‌ها تلاش کردند، هرچند واکسن‌هایی که آن زمان در دسترس بودند تا حد زیادی برای کنترل اثرات مخرب این سویه‌ها کارایی داشتند.
درباره این سویه جدید ویروس کرونا هم اوضاع به همین منوال است و محققان با درنظرگرفتن بدترین شرایط (شیوع و همه‌گیری امیکرون و آغاز موج جدیدی از این ویروس جهش‌یافته)، در حال به‌روزرسانی واکسن‌ها و تقویت اثر آنها هستند. البته اگر موج جدید همه‌گیری آغاز و واکسن‌های تقویت‌شده لازم شود، حداقل ۴ تا ۶ ماه زمان نیاز است که واکسن‌ها به مرحله آماده‌سازی برسند و در دسترس عموم قرار بگیرند.
نظر محققان درباره کارایی داروهای فعلی برای مقابله با این سویه جدید چیست؟
داروهای ضدویروسی که در حال حاضر برای کنترل و تخفیف علائم کرونا استفاده می‌شوند، داروهایی مثل قرص مرک (Merck’s pill)، پروتئین اتصالی ویروس را هدف قرار نمی‌دهند، بلکه از تکثیر ویروس در بدن جلوگیری می‌کنند. بنابراین طبق آنچه محققان مطرح کرده‌اند، داروهای ضدویروسی فعلی برای کنترل این سویه جدید از ویروس کرونا هم کارایی خواهند داشت.
البته از بابت پادتن‌های مونوکلونال (تک‌تیره)، مثل داروی ضدکرونای ریجنرون (Regeneron)، نگرانی‌هایی وجود دارد. کارایی این پادتن‌ها به این صورت است که قسمت‌هایی از ویروس را هدف قرار می‌دهند که قبلا جهش یافته‌اند، بنابراین ممکن است در کنترل علائم کرونای امیکرون به‌اندازه کافی اثرگذار نباشند.
سخن پایانی؛ آیا باید منتظر آغاز موج جدید و شدیدتر همه‌گیری کرونا باشیم؟
اگر واقع‌بینانه به مسئله بنگریم، شرایط چندان خوب نیست. طبق اخبار منتشرشده، هم‌اکنون این سویه جدید ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای جهان مبتلایانی داشته است. البته محققان هنوز هیچ دلیل و مدرک مستندی مبنی بر اینکه شرایط در آینده چگونه خواهد شد در دست ندارند و معلوم نیست که سویه جدید امیکرون از گونه‌های جهش‌یافته قبلی شدیدتر و کشنده‌تر خواهد بود یا آنکه علائمی خفیف‌تر خواهد داشت. باید منتظر بود و دید که در آینده چه پیش خواهد آمد و تلاش‌های محققان و سازمان‌های جهانی به کجا خواهد انجامید.
شما بگویید
اگر نظری در این باره دارید یا می‌توانید اطلاعاتی به آنچه گفته شد اضافه کنید، می‌توانید در قسمت «ارسال دیدگاه» نظرات و اطلاعات ارزشمندتان را با ما و مخاطبان مجله چطور در میان بگذارید.
واقعا مردم دنیارو چی فرض کردن فکر میکنم همه فهمیدن که این ویروس مسخره دست ساختس هر دو سه ماه یه جهش جدید میده شور همه چیو دراوردن