اگر فرزند دومتان را باردار هستید، به شما تبریک می‌گوییم. ممکن است در حاملگی دوم هم نگرانی‌هایی داشته باشید، اما شما ۱ بار این فرایند را پشت‌سر گذاشته‌اید و تا حدی با آن آشنا هستید. احتمالا مطالب مختلفی درباره تفاوت بارداری اول و دوم شنیده‌اید. همچنین باید به فکر شکل‌دادن درست رابطه فرزند بزرگ‌ترتان با نوزاد باشید که این موضوع برایتان تازگی دارد. در این مقاله، بیشتر با بارداری دوم و تفاوت آن با بارداری اول آشنا می‌شوید. تا انتهای مقاله همراهمان باشید.
تفاوت بارداری اول و دوم
بارداری دوم معمولا کمی با بارداری اول تفاوت دارد. ممکن است این بار:
- نشانه‌های بارداری زودتر مشخص شوند؛
- بیشتر خسته شوید؛
- شدیدتر و بیشتر کمردرد داشته باشید؛
- زودتر دچار انقباضات براکستون هیکس (درد زایمان نابجا) شوید؛
- زایمان سریع‌تر انجام شود، اما بهبودی بعد از زایمان طولانی‌تر شود.
البته چون این بار تجربه زایمان را دارید، می‌توانید بعضی مسائل را پیش‌بینی و حتی از بروز بعضی علائم پیشگیری کنید. همچنین اگر زایمان اول شما ناراحت‌کننده بوده است، این بار می‌توانید روش دیگری را برای زایمان امتحان کنید.
این بار آماده باشید که زودتر لباس‌های بارداری را بپوشید. هرچند این بار هم سرعت رشد جنین معمولی است، شکمتان زودتر از بار اول جلو می‌آید. در سه ماهه دوم بارداری اول، معمولا از ظاهرتان مشخص نیست که باردار هستید. اما در بارداری‌های بعدی در همان سه ماهه اول برجستگی شکم مشخص می‌شود، زیرا عضلات شکم در بارداری اول شل می‌شوند و به همین دلیل در بارداری‌های بعدی به‌خوبی شکم را حفظ نمی‌کنند. به همین دلیل هم ممکن است جنین را کمتر از بار اول نگه دارند.
علائم بارداری دوم
۱. بیشترشدن خستگی بارداری
بسیاری از خانم‌ها اعلام می‌کنند که در بارداری‌های بعدی بیشتر از بارداری اول احساس خستگی می‌کنند. البته تحقیقات کمی که در این باره انجام شده‌اند این موضوع را تأیید نمی‌کنند؛ بعضی خانم‌ها ممکن است در بارداری دوم بیشتر خسته شوند و بعضی دیگر این‌طور نیستند.
اگر احساس خستگی وصف‌نشدنی دارید، جای تعجب نیست. وجود کودکی دیگر در خانه موجب می‌شود که در مقایسه با بارداری اول زمان کمتری برای استراحت داشته باشید. همچنین ممکن است از طرف همسر و خانواده محبت کمتری دریافت کنید، چون فکر می‌کنند شما باتجربه هستید.
برای مقابله با خستگی بارداری، این نکات را در نظر بگیرید:
- استراحت کنید: فکر کنید که چطور کارهای غیرضروری را کنار بگذارید و زمانی برای استراحت پیدا کنید.
- از همسرتان کمک بگیرید: به او یادآوری کنید که به کمک بیشتری نیاز دارید.
- حمایت بیشتری بخواهید: با سایر اعضای خانواده و دوستانتان تماس بگیرید و ازشان کمک بخواهید.
- خوب غذا بخورید: مطمئن شوید که تمام مواد غذایی لازم را دریافت و از موادی استفاده می‌کنید که انرژی‌تان را زیاد می‌کنند.
۲. کمردردهای بارداری
با هر بارداری کمردردتان پرتکرارتر می‌شود، مخصوصا اگر در بارداری اول یا قبلی کمردرد داشته‌اید. ممکن است علتش عضلات شکم شما باشد، زیرا آنها از کمر و نخاعتان حمایت می‌کنند. در طول بارداری، رحمِ بزرگ‌شده شما این عضلات را ضعیف می‌کند و مرکز ثقل شما را به‌سمت جلو می‌برد که احتمال کمردرد را بیشتر می‌کند. اگر بعد از زایمان قبلی عضلات شکمی را تقویت نکرده باشید، احتمالا حالا در معرض کمردرد هستید. همچنین با وجود کودک اولتان بیشتر دویده‌اید، وسایل را بلند کردید و خم شُده‌اید که همه اینها فشار بیشتری به کمر شما وارد می‌کنند.
تقویت عضلات شکمی در طول بارداری از کمردرد جلوگیری یا آن را کمتر می‌کند. هرموقع می‌توانید زمانی را به ورزش ستون فقرات و تقویت کمر و مفاصل اختصاص دهید. این تمرینات برای کاهش کمردرد مفیدند. همیشه زانوهایتان را خم کنید و از حالت خمیده بلند شوید تا فشار واردشده به کمر را به حداقل برسانید.
۳. تغییرات سینه
اگر سینه‌هایتان در اولین بارداری حساس و دردناک بوده‌اند، احتمالا این بار به آن اندازه بزرگ یا ناراحت‌کننده نخواهد شد. اگر به کودک اولتان شیر می‌دهید، همچنان می‌توانید به این کار ادامه دهید. بر اساس پژوهش‌ها، شیردهی در دوران بارداری برای بیشتر خانم‌ها بی‌خطر است و خطر سقط جنین یا زایمان زودرس را بالا نمی‌برد.
۴. تشخیص زودتر لگد جنین و انقباضات براکستون هیکس
مادران کارآزموده چند هفته زودتر از بارداری اول لگدهای جنین را احساس می‌کنند، شاید چون این احساس برایشان آشناست. در واقع شما این حالت را به‌جای ۲۰هفتگی حوالی ۱۶هفتگی حس می‌کنید. به همین دلیل، زودتر متوجه انقباضات براکستون هیکس می‌شوید.
۵. پیش‌بینی زمان زایمان
محققان هنوز درباره عامل شروع زایمان چیزی نمی‌دانند. بنابراین مشابه زایمان قبلی، نمی‌توانید زمان شروع زایمان را پیش‌بینی کنید. به نظر می‌رسد افزایش هورمون از نوزاد به مادر پیام می‌دهد که آماده تولد است و بدن مادر با آماده‌شدن برای زایمان به این پیام‌ها پاسخ می‌دهد. چون قبلا این اتفاق را تجربه کرده‌اید، با این پیام‌ها آشناتر هستید.
اگر هنوز نشانه اطمینان‌بخشی وجود ندارد، اما لکه‌های خون مشاهده کرده‌اید احتمالا زایمان نزدیک است. همچنین اگر قبل از شروع انقباضات منظم کیسه آبتان پاره شد، احتمالا انقباضات منظم‌تر و شدیدتری را تجربه می‌کنید. حتی اگر این‌طور نیست هم بهتر است سریع به پزشک مراجعه کنید.
۶. سریع‌تر از زایمان اول
این اتفاق قطعی نیست، اما احتمالا این بار هر مرحله از زایمان کوتاه‌تر خواهد بود. وقتی خانمی برای اولین بار مادر می‌شود، حدود ۲۰ ساعت زمان می‌برد تا دهانه رحم ۶ سانتی‌متر باز شود، اما این زمان در خانم‌هایی که فرزند دارند به ۱۴ ساعت کاهش می‌یابد. همچنین رسیدن به فاز فعال زایمان که در آن دهانه رحم از ۶ تا ۱۰ سانتی‌متر باز می‌شود هم در بارداری دوم سریع‌تر است.
از طرفی مرحله تولد نوزاد هم از ۳ تا ۴ ساعت در زایمان اول به ۲ تا ۳ ساعت در زایمان دوم کاهش می‌یابد. احتمال پارگی پرینه، اپیزیوتومی، نیاز به سزارین، زایمان خلاء یا فورسپس هم کاهش می‌یابد.
۷. گرفتگی‌های شدید بعد از زایمان
گرفتگی‌های بعد از زایمان به‌سبب انقباضات رحمی رخ می‌دهند که می‌خواهد جمع شود و به اندازه و موقعیت قبل از زایمان برگردد. برای مقابله با این گرفتگی‌ها مثانه را خالی نگه دارید، ایبوپروفن بخورید و آرام زیر شکمتان را ماساژ دهید. گاهی استفاده از کیسه آب گرم هم مفید است. اگر دردتان شدید است، پزشک را در جریان بگذارید و آن را نادیده نگیرید. ممکن است این مسئله نشانه مشکلات جدی باشد.
۸. طولانی‌تربودن بهبودی بعد از زایمان
ممکن است این بار زمان بیشتری طول بکشد تا وزن زایمان را کم کنید. بیشتر زنان بارداری دوم را با وزنی بیشتر از وزن زمان بارداری اول شروع می‌کنند. در ضمن عضلات شکمی شما ضعیف‌تر است و از طرفی هم حالا باید مراقب ۲ کودک باشید و زمان کمتری برای ورزش‌کردن پیدا می‌کنید.
مانند بارداری اول، تمرینات بعد از زایمان برای حجم‌دارکردن عضله و کمک به سلامت ذهن لازم‌اند و حتی چند دقیقه تمرین می‌تواند تفاوت ایجاد کند. هرموقع ممکن است با کودکتان راه بروید یا در زمان خوابش ۵ تا ۱۰ دقیقه تمرینات تقویتی انجام دهید.
تغییرات احساسی در حاملگی دوم
همان‌طور متوجه تفاوت بارداری اول و دوم از نظر جسمی می‌شوید، ممکن است متوجه تفاوت‌های احساسی هم بشوید. در کنار همه اینها، می‌دانید که سال‌های اول زندگی کودک چه هیجانات و چالش‌هایی دارد و ممکن است نگران باشید که فرزند اولتان چطور با این مسئله کنار می‌آید. حتی ممکن است بابت اینکه نمی‌توانید زمان زیادی کنارش باشید احساس گناه کنید.
در ادامه، احساساتی را بررسی می‌کنیم که ممکن است در حاملگی دوم دچارشان شوید.
۱. تغییر دغدغه‌ها
ممکن است مسائلی که شما را نگران می‌کنند به نوعی تغییر کنند. مثلا گاهی از فکر کودکی که دارید خیلی خوشحال شوید و زمانی دیگر تعجب کنید که چرا خودتان را درگیر کرده‌اید. علاوه بر نگرانی برای سلامت کودک، ممکن است نگران شوید که چطور خواسته‌های ۲ کودک را برآورده کنید یا هزینه‌های کودک جدید چه تأثیری بر اقتصاد خانواده خواهد داشت. شاید هم نگران شوید که ارتباط شما با همسر و فرزند اولتان چطور خواهد شد و آیا به‌قدر کافی بهشان توجه می‌کنید یا نه. بهتر است با مادرانی با شرایط مشابه صحبت کنید. احتمالا احساسات مشترکی دارید و ممکن است نظرات آنها برای شما مفید باشد.
۲. مطلع‌کردن فرزند اول از بارداری
نحوه آماده‌کردن فرزند اول برای داشتن خواهر یا برادر تصمیمی شخصی است. زمانِ گفتن این مسئله، به سن کودکتان و شناخت شما از او بستگی دارد. ممکن است بخواهید تا پایان ۳ ماه اول که احتمال سقط جنین کم می‌شود صبر کنید.
۳. گذر از تجربه سخت بارداری اول
اگر دفعه گذشته تجربه زایمان سخت یا آسیب‌زننده داشته‌اید، بهتر است به چند مسئله فکر کنید، از جمله:
- از متخصص کمک بگیرید و مطمئن شوید که از همه سوابق پزشکی شما مطلع باشد.
- همراه حاملگی و تولد (birth doula) داشته باشید. بر اساس تحقیقات، زنانی که مراحل بارداری را با یک همراه طی می‌کنند نتیجه بهتری می‌گیرند، هزینه‌هایشان کاهش پیدا می‌کند و میزان اضطراب و افسردگی آنها کم می‌شود.
- محل تولد نوزاد را انتخاب کنید.
- اگر قبلا سزارین کرده‌اید و این بار می‌خواهید فرزندتان با زایمان طبیعی به دنیا بیاید، دنبال متخصصی کاربلد باشید که بتواند به‌خوبی این کار را انجام دهد.
- جزئیات برنامه تولد را با متخصص در میان بگذارید.
اقدامات لازم برای بارداری دوم
هر بارداری متفاوت است، اما حداقل بعضی چیزهایش مشابه بارداری قبلی‌اند. می‌توانید از این دانش برای پیشگیری از ناخوشی‌ها یا کاهش آنها استفاده کنید، مثلا:
- اگر بار اول یبوست بارداری و هموروئید داشته‌اید، می‌توانید با اقداماتی مثل مصرف زیاد فیبر و مکمل‌های فیبری، نوشیدن آب فراوان و ورزش منظم از این مسئله جلوگیری کنید. همچنین ملین اسمزی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- برای جلوگیری از بی‌اختیاری ادرار، روزانه تمرینات کگل را انجام دهید.
- اگر در بارداری قبلی ترک پوستی داشته‌اید، ممکن است این بار هم تعدادی ترک جدید ایجاد شود. هرچند روش خاصی برای جلوگیری از آن وجود ندارد، سعی کنید زیاد اضافه وزن نداشته باشید و وزن مناسب بارداری را حفظ کنید.
- اگر در بارداری گذشته رگ‌های واریسی داشته‌اید، این بار زودتر از جوراب یا جوراب‌شلواری‌های واریسی استفاده کنید تمرینات روزانه مانند پیاده‌روی سریع هم می‌تواند گردش خون را بهبود بخشد و مؤثر باشد.
- اگر در بارداری گذشته حالت تهوع صبحگاهی داشته‌اید، صبح و حتی در طول روز میان‌وعده‌های سالم مصرف کنید.
- تغییر حال مدام در بارداری عجیب نیست. هورمون‌های زیادی در بدنتان هست و ممکن است آدم شادِ ۵ دقیقه پیش حالا ناراحت باشد.
عوارض احتمالی بارداری دوم
اگر در بارداری قبلی مشکلی نداشته‌اید، احتمال عوارض در بارداری دوم کم است. اگر در گذشته عوارض بارداری مثل خونریزی لثه، دیابت بارداری، زایمان زودرس، پره‌اکلامپسی، جداشدن جفت یا افسردگی بعد از زایمان داشته‌اید، احتمال اینکه در حاملگی دوم هم دچارشان بشوید زیاد است. همچنین اگر از زمان بارداری قبلی بیماری‌های مزمن مثل فشار خون بالا، چاقی یا دیابت دارید، احتمال بروز عوارض جانبی خاص در این دوران زیاد است.
مراقبت از خود در حاملگی دوم
در بارداری دوم احتمالا زمان کمتری برای رفع نیازهای خودتان دارید، با این حال بهتر است این چند نکته را رعایت کنید:
- به‌اندازه یک چرت کوتاه هم شده زمانی برای استراحت در نظر بگیرید.
- خوب غذا بخورید و آب فراوان بنوشید.
- قرارهای ملاقات با پزشک را ادامه دهید.
- از دوران بارداری عکس‌های خاطره‌انگیز بگیرید.
- به یاد داشته باشید که با شریک زندگی خود قرارهای عاشقانه داشته باشید. هر دوی شما از یادآوری اهداف مشترک خود سود می‌برید.
- با فرزند اول خود وقت بگذرانید تا توجه و محبتی را که نیاز دارد و سزاوارش است دریافت کند.
زمان معاینه‌ها و آزمایش‌ها در بارداری دوم
اگر در بارداری قبلی عارضه و بیماری خاصی نداشته‌اید، احتمالا زمان معاینه‌ها و آزمایش‌های شما مشابه دفعه پیش خواهد بود. اما اگر مشکلی داشته‌اید، احتمالا این ارزیابی‌ها بیشتر بشوند. ممکن است پزشک بررسی‌های متفاوتی برای اختلالات ژنتیکی مثل سندروم داون در نظر بگیرد. همچنین تمام آزمایش‌های بارداری اول دوباره تکرار می‌شوند.
حاملگی دوم و کلاس‌های آموزشی زایمان
اگر زمان زیادی از زایمان اولتان نمی‌گذرد و این بار مسئله متفاوتی وجود ندارد، می‌توانید از کلاس‌ها صرف‌نظر کنید. اما اگر زایمانتان مدت‌ها پیش بوده است، شاید بخواهید بعضی موضوعات را بازآموزی کنید یا شاید بخواهید از روش دیگری برای زایمان استفاده کنید. همچنین در این کلاس‌ها با افراد باتجربه دیگری آشنا می‌شوید.
مراقبت از فرزند اول در زمان زایمان دوم
بهتر است از یکی از دوستان یا اعضای خانواده یا پرستار مورداعتماد بخواهید از فرزندتان مراقبت کند. اگر زایمانتان پیش‌بینی‌نشده شروع شد، فرزندتان را با خود به بیمارستان ببرید و از فرد مدنظر بخواهید برای مراقبت از کودک مستقیم به بیمارستان بیاید.
شما بگویید
آیا به فکر بارداری دوباره هستید و به این فکر می‌کنید که «آیا بارداری دوم راحتتره»؟ همان‌طور که در این مقاله گفتیم، هر بارداری تجربه‌ای منحصربه‌فرد است. پاسخ به این سؤال لزوما منفی یا مثبت نیست. آیا تجربه حاملگی و زایمان چندباره را داشته‌اید؟ چه تجربه‌ای از بارداری دوم خود یا اطرافیانتان دارید؟ در صورت تمایل، تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برای ما بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
