روابط ما نقشی تعیین‌کننده در سلامت جسم و روحمان دارند. رابطه ناسالم می‌تواند روی سلامت کلی بدن و میزان رضایتمان از زندگی تأثیر بگذارد. به همین دلیل مهم است که نشانه‌های رابطه ناسالم را بشناسید و برای حل مشکل اقدام کنید یا این رابطه مخرب را تمام کنید.
ویژگی‌های رایج رابطه ناسالم
هر رابطه‌ای با رابطه دیگر متفاوت است و ممکن است در طول زمان تغییر کند. بااین‌حال، بعضی از روابط ویژگی‌های مشترک دارند که می‌توانند ویژگی‌های رابطه ناسالم باشند. روابطی که این ویژگی‌ها را دارند معمولا باعث مشکلاتی مثل تنش، جروبحث، استرس و حتی مشکلات جسمی می‌شوند. رابطه ناسالم ممکن است رابطه عاطفی یا حتی رابطه با والدین، دوستان یا فرزندان باشد.
۱. کنترل‌گری
در رابطه ناسالم یکی از دو طرف تلاش می‌کند تا زندگی فرد مقابل را تحت کنترل بگیرد. این کار ممکن است با تهدید یا با روش‌های دیگر دخالت در زندگی انجام شود. گاهی اوقات این مسئله به‌شکل رفتارهای به‌شدت محبت‌آمیز دیده می‌شود، اما هدف نهایی این است که فرد را از نظر احساسی تحت کنترل بگیرد.
دورکردن فرد از خانواده و دوستانش، وادارکردن او به کاهش‌دادن روابط اجتماعی، قطع دسترسی او به منابع مالی از اقداماتی هستند که فرد برای کنترل‌کردن طرف مقابل انجام می‌دهد.
این کنترل‌کردن ممکن است شکل حس مالکیت و حسادت به خود بگیرد. این احساسات طبیعی هستند، ولی اگر باعث کنترل‌گری شوند، برای رابطه خطرناک‌اند.
۲. بی‌اعتمادی
در رابطه ناسالم اعتماد متقابل وجود ندارد و دو طرف تمایل دارند بعضی مسائل را از هم پنهان کنند یا فکر می‌کنند طرف مقابل پنهان‌کاری می‌کند. در رابطه سالم بعد از مدتی که صمیمیت شکل گرفت، افراد درباره تجربه‌ها، خاطره‌ها و احساسات خود حرف می‌زنند، ولی در رابطه ناسالم برای بیان و ابراز احساسات خود به طرف مقابل اطمینان نمی‌کنید.
۳. بی‌احترامی
بی‌احترامی در رابطه شکل‌های مختلفی دارد. مسخره‌کردن نظرها و اعتقادات طرف مقابل، تحقیرکردن دیگری و بی‌توجهی به نظرات هم از اشکال بی‌احترامی هستند. بی‌احترامی احساساتی مثل شرم، احساس گناه، تنهایی، اضطراب اجتماعی و دل‌شکستگی را به دنبال دارد.
۴. روابط ضعیف
در رابطه ناسالم، روابط افراد صمیمانه نیست. آنها درباره مشکلات با هم حرف نمی‌‌زنند و از بحث‌کردن درباره بعضی مسائل طفره می‌روند. گاهی توقع دارند که طرف مقابل ذهنشان را بخواند و در بحث‌ها حالت تدافعی دارند.
۲۲ نشانه رابطه ناسالم
روابط ما رشد و تغییر می‌کنند و گاهی به‌مرور زمان از هم می‌پاشند. رابطه ناسالم معمولا این نشانه‌ها را دارد:
- خیانت؛
- سرزنش‌کردن؛
- قلدری؛
- کنترل؛
- بی‌احترامی؛
- بی‌صداقتی؛
- سوء‌استفاده عاطفی؛
- ترس؛
- سوء‌استفاده مالی و عدم شفافیت مالی؛
- ایجاد حس گناه؛
- خصومت؛
- ارعاب؛
- منزوی‌کردن؛
- حسادت؛
- تنهایی؛
- منفی‌نگری؛
- آزار جسمی؛
- ارتباط ضعیف؛
- تمسخر؛
- استرس؛
- نارضایتی؛
- توهین کلامی.
در رابطه ناسالم دائم نگران برخوردهای طرف مقابل هستید، احساسات و افکارتان را پنهان می‌کنید و احساس می‌کنید برای ماندن در رابطه و خوشحال نگه‌داشتن طرف مقابل باید چیزهای زیادی را فدا کنید.
چگونه رابطه ناسالم را تغییر بدهیم؟
ارتباط اجتماعی و حمایتی که از روابط مختلف دریافت می‌کنید، برای سلامت جسمی و عاطفی ضروری‌اند. تحقیقات نشان داده‌اند که روابط سالم می‌تواند بر زندگی شما اثر مثبت بگذارد، مثلا با کاهش خطر مرگ و محافظت از شما در برابر تنهایی و انزوا.
اگر فکر می‌کنید درگیر رابطه‌ای ناسالم هستید، مهم است که برای رفع مشکل اقداماتی کنید. تغییر در صورتی امکان‌پذیر است که هر دو نفر متعهد به رسیدگی به مشکلات و آماده تغییر باشند.
۱. مشخص کنید که رابطه اصلاح‌شدنی است یا خیر
اولین قدم این است که مشخص کنید رابطه ناسالم ترمیم‌شدنی است یا خیر. برای التیام آسیب و حرکت رو به جلو طوری که برای هیچ‌کدام از طرفین آسیب‌زننده نباشد، هر دو طرف باید مایل به همکاری برای بهبود رابطه باشند. زمانی که یک نفر تمایلی به تغییر رفتار ناسالم خود نداشته باشد، این رابطه احتمالا درست‌شدنی نیست.
۲. وابستگی متقابل ایجاد کنید
در رابطه سالم به‌جای هم‌وابستگی، وابستگی متقابل وجود دارد. افرادی که به یکدیگر وابسته هستند، می‌دانند که در صورت نیاز به حمایت، می‌توانند به شریک خود مراجعه کنند و متقابلا از او حمایت می‌کنند و در عین حال می‌توانند استقلال خود را حفظ کنند.
وقتی هر دو نفر برای ایجاد وابستگی متقابل تلاش می‌کنند، می‌توانند تعادلی برقرار کنند که در آن صمیمیت عاطفی ایجاد شود و از شریک خود حمایت کنند و در عین حال به طرف مقابل وابسته نباشند.
۳. ارتباط سالم برقرار کنید
برقراری ارتباط سالم با طرف مقابل، گامی مهم برای غلبه بر رابطه ناسالم است. هنگامی که الگوهای ناسالم و مضر برای رابطه را کشف کردید، باید برای غلبه بر آنها و ایجاد ارتباط سالم‌تر و حمایتی‌تر با هم همکاری کنید. برای برقراری رابطه سالم، این کارها را بکنید:
- برای شناسایی الگوهای ناسالم در رابطه و اجتناب از آنها، با هم همکاری کنید. اولین قدم برای ایجاد ارتباط عاطفی سالم، شناخت الگوهای مشکل‌آفرینی است که برای هر دوی شما مشکل‌ساز بوده یا هر رفتار مخربی که شما را به این نقطه رسانده است.
- نیازهای عاطفی مهمتان را فهرست کنید. نمی‌توانید از شریک زندگی خود انتظار داشته باشید نیازهای عاطفی‌ای را برآورده کند که شما برایش توضیحشان نداده‌اید. این اهداف عاطفی را مطرح کنید تا درک عاطفی بین شما شکل بگیرد.
- از طرف مقابل خود حمایت عاطفی کنید. برای اینکه ارتباط عاطفی بین شما برقرار شود، جفت شما باید مایل به حمایت عاطفی مثبتی باشید که عاری از ایجاد حس گناه باشد.
- وقتی طرف مقابل صحبت می‌کند، فعالانه گوش دهید. ارتباط کلامی بخش مهمی از ارتباط عاطفی است. این ارتباطات را از طریق گفت‌وگوهای معنادار تقویت کنید که نشان‌دهنده علاقه، درک و حمایت عاطفی‌اند.
- از اعمال‌نفوذ عاطفی خودداری کنید. یعنی از ارتباط عاطفی برای واداشتن طرف مقابل به انجام کاری که نمی‌خواهد استفاده نکنید. این کار فقط به رابطه شما آسیب بیشتری می‌زند و ارتباط عاطفی شما را کاهش می‌دهد.
- مرزهای سالم برای روابط خود در نظر بگیرید و به آنها پایبند باشید.
- اهداف شخصی تعیین کنید و در پی آنها باشید.
- از کوچک‌کردن خود برای راضی‌کردن دیگران بپرهیزید.
- خود واقعی‌تان باشید.
- زمانی را به یادگیری آنچه دوست دارید و برای شما مهم است اختصاص دهید.
- انتظار داشته باشید دیگران با شما محترمانه رفتار کنند و به آنها احترام بگذارید.
- روابط خود با افراد خارج از رابطه دونفره (مثل رابطه با دوستان یا خانواده) را حفظ کنید.
چه زمانی برای نجات رابطه کمک بگیریم؟
اجتناب از تعارض، بحث و ناسازگاری ممکن نیست و حتی توصیه هم نمی‌شود. حتی در روابط سالم نیز اختلاف‌نظر و جروبحث پیش می‌آید. نکته مهم این است که بدانیم چگونه آنها را به‌خوبی پشت‌سر بگذاریم. وقتی این مشکلات به‌خوبی برطرف شوند، افراد می‌توانند تغییراتی مفید برای سلامت رابطه ایجاد کنند.
گاهی لازم است برای حفظ رابطه به متخصص بهداشت روان مراجعه کنید. زوج‌درمانی برای حل مسائل فردی و متقابل مفید است. مثلا درمانگر می‌تواند بیماری‌های زمینه‌ای سلامت روان را درمان کند. این بیماری‌ها ممکن است تأثیر منفی بر نحوه ارتباط افراد با یکدیگر داشته باشند.
درمانگر می‌تواند در مواردی که افراد انتظارات غیرواقعی از رابطه دارند هم کمک کند، مثلا در روابط یک‌طرفه و ناسالم ممکن است یک نفر وظایف بیشتری را بر عهده بگیرد زیرا متعهدتر است، در حالی که شخص دیگر دخالت کمتری دارد. متخصص سلامت روان به زوج‌ها کمک می‌کند مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند و مهارت‌هایی را به دست آورند و تمرین کنند که برای رفع مؤثرتر تعارض‌ها مفیدند.
چه زمانی به رابطه ناسالم پایان دهیم؟
هر رابطه‌ای ارزش تلاش برای احیا را ندارد. اگر وظیفه خود را انجام داده‌اید اما طرف مقابل مایل به تغییر یا کمک نیست، ممکن است زمان آن رسیده باشد که این رابطه را به هم بزنید و برای ایجاد رابطه‌ای سالم‌تر با فردی دیگر تلاش کنید.
اگر طرف مقابل علاقه‌ای به تغییر ندارد یا اگر وضعیت به هر شکلی شامل سوء‌استفاده از شما می‌شود، پایان‌دادن به رابطه بهترین راه برای محافظت از سلامت جسم و روانتان است.
حرف آخر
روابط ما با هم متفاوت هستند و هیچ‌یک از آنها بی‌نقص نیستند. هر کسی ممکن است بعضی روزها احساس تحریک‌پذیری، تندخویی یا خستگی کند و گاهی اوقات این احساسات به روابطش هم سرایت کنند.
به خودتان یادآوری کنید که شایسته داشتن رابطه موفقی هستید که در آن احساس سلامتی، حمایت و شادی کنید. شما سزاوار هستید با افرادی رابطه داشته باشید که از شما و علایق شما پشتیبانی می‌کنند.
اگر شک دارید که درگیر رابطه ناسالم هستید یا نه، مدتی تأثیر آن بر زندگی خود را بررسی کنید. آیا این مشکلات را می‌توان برطرف کرد یا زمان پایان‌دادن به رابطه فرا رسیده است؟
اگر تجربه رابطه ناسالم را داشته‌اید، در بخش نظرات درباره ویژگی‌های این رابطه برای ما بنویسید. چه زمانی به این نتیجه رسیدید که باید به رابطه پایان بدهید؟
سلام وقت بخیر.
باخوندن مطالب بالا متوجه شدم ک بنده شخصی هستم ک کنترل گر(محدودکردن کردن روابط طرف مقابل)؛حسود هستم
به دلیل این حسادت و کنترل گری شدید به طرف مقابلم بی احترامی کردم و یسری مرزها ازبین رفتن .الان ب ی ادم منزوی تبدیل شدم ک دائمااا فکر منفی میکنم.
همین مسائل زندگی رو برام سخت کرده لطفاا راهنماییم کنین
سلام زهرای عزیز
وقت شما هم به‌خیر.
همه ما توی زندگی اشتباهاتی می‌کنیم که تبدیل به درس می‌شن. پس به‌جای افکار منفی، می‌پذیریم که گذشته فقط گذشته و فقط می‌تونیم از تجاربمون برای زندگی بهتر در آینده استفاده کنیم. اگر هم مسئله چندجانبه و پیچیده‌تره و باعث میشه نتونیم به‌تنهایی از پس گره‌های ذهنی بربیایم، بهتره با متخصص سلامت روان مشورت کنیم تا با بررسی جوانب مختلف زندگی ما بهترین راهکار رو پیش پامون بذاره.
سلام خانم کریمی به سوالا جواب میدین ؟
سلام بنده باهمسرم مدتی است به اختلاف خوردیم ایشون میخواست اسنپ کار کنه من نزاشتم و خانوادها رو دخالت داد و به همشون زنگ زد بی احترامی از جانب خانوادها اوج گرفت و باعث شد این قضیه کش پیداکنه و باعث هزاران سوتفاهم بشه ایشون باازادی عمل کاملا مخالفه و اگرم ازادی بده ی حس گناه رو به طرف القا میکنه میشه کمکم کنید زندگیه من در شرایط بدی قرار داره لطفا کمکم کنید
سلام مبینای عزیز
این‌جور مواقع بهترین کار مراجعه به مشاور و بهره‌مندشدن از کمک تخصصیه. مشاور دقیق به حرف‌هاتون گوش می‌ده، وضعیت رو می‌سنجه و بهتون راهکارهایی رو پیشنهاد می‌ده که مختص شرایط شماست.
امیدواریم مشکلتون به‌زودی حل بشه.🙏🌹