مدرسه برای بچه‌ها دنیایی جدید است و به همین دلیل کلاس‌اولی‌ها معمولا روز اول مهر هیجان‌زده هستند و دوست دارند زودتر به مدرسه بروند. البته بچه‌ها قبل از ورود به مدرسه باید چند مهارت را بیاموزند. این مهارتها در پیش دبستانی و مهدکودک آموزش داده می‌شوند، اما اگر فرزند شما تا پیش از مدرسه فقط در خانه بوده است، باید مهارت‌های لازم را به او بیاموزید. یادگیری پیش از مدرسه باید برای کودکان سرگرم‌کننده باشد نه اجباری و خسته‌کننده. پس مراقب باشید هنگام آموزش این مهارتها به کودک، او را از یادگیری خسته و دل‌زده نکنید. در این مقاله بررسی می‌کنیم که بچه‌ها قبل از ورود به مدرسه باید چه مهارت‌هایی را بیاموزند و چطور باید این مهارتها را به آنها آموخت.
۱. انجام کارهای شخصی
بچه‌ها از ۴سالگی باید تمیزکردن خودشان را بلد باشند. بعضی از والدین به‌خاطر نگرانی بیش از حد یا اشتباهات بچه‌ها، تا ۶سالگی هم به آنها اجازه نمی‌دهند خودشان را تمیز کنند. اشکالی ندارد اگر کودک در هفته‌های اول یادگیری چند بار لباسش را کثیف کند. چیزی که اهمیت دارد، یادگیری استقلال با همین توانمندی‌های ساده و کوچک است.
بچه‌ها همچنین باید تا قبل از مدرسه یاد بگیرند خودشان لباس بپوشند و غذا بخورند. لباس‌پوشیدن می‌تواند از کارهای ساده‌ای مثل بستن دکمه‌ها و زیپ‌ها شروع شود و در نهایت به مهارتی مثل بستن بند کفش‌ها برسد. در ابتدا هنگام پوشیدن لباس به او کمک کنید و هر بار میزان دخالت‌تان را کاهش دهید تا اینکه کودک بتواند به‌تنهایی همه لباس‌هایش را بپوشد.
بچه‌ها باید بتوانند خودشان تنهایی غذا بخورند. ممکن است اوایل لباسشان را کثیف کنند، اما اهمیتی ندارد. به فرزندتان یاد بدهید چطور باید از قاشق و چنگال استفاده کند، چطور باید بسته‌بندی مواد غذایی را باز کند و چطور باید میان‌وعده‌هایی مثل میوه را بخورد. نیازی نیست کارهای سختی مثل پوست‌کندن میوه را به کودک آموزش بدهید. می‌توانید میوه پوست‌کنده و خردشده را در ظرفی بگذارید تا بتواند در مدرسه با چنگالی کوچک آنها را بخورد.
۲. بیان احساسات و نیازها
بچه‌ها در مدرسه اولین تعاملات اجتماعی را تجربه می‌کنند. توانایی ابراز احساسات به آنها کمک می‌کند در این تعاملات موفق باشند. کودکان این مهارت را از پدر و مادرشان یاد می‌گیرند. شما باید در حضور کودک بگویید که خوشحال، هیجان‌زده، خسته یا ناراحت هستید. البته هنگام ناراحتی مراقب باشید بیش از حد جزئیات را توضیح ندهید و کودک را درگیر مشکلات نکنید.
بچه‌ها همچنین باید بتوانند نیازهایشان را کامل و دقیق بیان کنند. بخشی از این مهارت به توانایی تکلم آنها برمی‌گردد که بتوانند جمله‌ای کامل را ادا کنند و بخشی هم به اینکه کودک بداند برای برآورده‌کردن نیازهایش باید آنها را بیان کند. مادری را تصور کنید که همیشه تشنگی فرزندش را پیش‌بینی می‌کند و به او آب می‌دهد. چنین کودکی یاد نمی‌گیرد که وقتی تشنه است باید درخواست آب کند. او همیشه انتظار دارد مادرش نیازش را پیش‌بینی کند و به او آب بدهد.
۳. شناخت نام خودشان
شاید کودکان در سنین کم نتوانند اسمشان را به‌درستی تلفظ کنند، اما مهم است که نامشان را بشناسند و وقتی صدایشان می‌کنید، واکنش نشان دهند. بهتر است شیوه نوشتار نام فرزندتان را هم به او نشان بدهید تا بتواند تشخیص بدهد آنچه روی کاغذ نوشته شده نام اوست. در نتیجه وقتی اسمش را روی وسایلی مثل کیف، لوازم‌التحریر و ظرف غذایش می‌نویسید، می‌تواند آنها را تشخیص بدهد.
۴. رعایت نوبت و به‌اشتراک‌گذاشتن وسایل
معمولا کودکان در خانه همه‌چیز را در اختیار دارند و نیازی نیست برای استفاده از یک وسیله منتظر بمانند. به همین دلیل در حالت عادی مفهوم «استفاده نوبتی» یا «در صف ایستادن» را متوجه نمی‌شوند. اگر فرزند شما هنگام خرید همراهتان باشد، این مفهوم را یاد می‌گیرد. زیرا شما در صف خرید منتظر می‌مانید و احتمالا وقتی کودک درباره علت انتظار از شما می‌پرسد، برای او توضیح خواهید داد. برای یادگیری نوبت‌گرفتن، بهتر است گاهی در خانه هم استفاده از وسایل را نوبتی کنید. مثلا وقتی در حال بازی با کودک هستید، به او بگویید اکنون نوبت شماست و باید اجازه بدهد شما بازی کنید. بعد از پایان بازی، به کودک بگویید اکنون نوبت اوست و شما باید منتظر بمانید تا دوباره نوبت‌تان شود.
نیاموختن این مهارت یکی از مهم‌ترین عواملی است که باعث دعوای بچه‌ها می‌شود. آنها اسباب‌بازی‌هایشان را به یکدیگر نمی‌دهند و دوست ندارند چیزی را با کسی به اشتراک بگذارند. به‌اشتراک‌گذاشتن وسایل اولین گامی است که کودکان برای یادگیری کار گروهی برمی‌دارند. آنها باید بیاموزند با دوستانشان بازی کنند و حتی با هم از یک وسیله استفاده کنند. مثلا می‌توانند جعبه مدادرنگی‌شان را به دوستشان هم بدهند. البته به یاد داشته باشید کودک نباید شخصیتی تسلیم‌پذیر داشته باشد و همیشه همه‌چیز را به دوستانش قرض بدهد. او باید یاد بگیرد در زمان درست از حق خودش دفاع کند و وسایلش را پس بگیرد.
۵. خلاقیت
کودک خلاق مفهومی است که بسیاری از والدین در روند سلامت و تربیت کودک به دنبال آن هستند. درست‌کردن کاردستی و کارهایی مثل اوریگامی از مهم‌ترین کارهایی‌اند که بچه‌ها در دوره پیش‌دبستانی و سال‌های اول دبستان انجام می‌دهند. پس بهتر است بچه‌ها قبل از ورود به مدرسه، تجربه‌ای در این زمینه داشته باشند. برای یادگیری این مهارت، حتما برای فرزندتان ابزارهای لازم برای ساختن کاردستی را بخرید. گل سفالگری، کاغذرنگی، مقوا، قیچی و چسب ابزارهایی هستند که کودک باید با آنها کار کرده باشد.
اگر فرزندتان به مهدکودک نمی‌رود، خودتان زمان بگذارید و دنبال راه‌های خلاقانه برای سرگرم کردن کودک باشید. بچه‌ها باید فضایی اختصاصی در خانه داشته باشند که در آن بتوانند ایده‌های خلاقانه‌شان را بدون ترس اجرا و خیال‌پردازی کنند. نقاشی‌کشیدن روی دیوارها به‌نظر کودک نوعی فعالیت هنری خلاقانه است، اما وقتی والدینش او را سرزنش می‌کنند، تصور می‌کند هیچ کار خلاقانه‌ای خوب نیست و ذهن خیال‌پردازش را محدود می‌کند. همیشه پیش از سرزنش‌کردن کودک، مطمئن شوید به‌خاطر کثیف‌شدن وسایل خانه به خلاقیت فرزندتان آسیب نمی‌زنید!
۶. پیروی از روتین‌ها
روزهای اول مدرسه کودکان با شور و اشتیاق صبح زود از خواب بیدار می‌شوند، اما وقتی متوجه می‌شوند قرار است همیشه صبح زود بیدار شوند، احتمالا برای اولین بار دچار استرس مدرسه می‌شوند. روتین‌های مدرسه برای بچه‌های سال‌اولی سخت و استرس‌آورند. بهترین روش برای عادت‌دادن کودک این است که در خانه روتین داشته باشید. البته این بدان معنا نیست که خانه را به پایگاهی نظامی تبدیل کنید که در آن همه‌چیز نظم خاصی دارد و هیچ‌کس نباید دست از پا خطا کند.
چند قانون ساده که برای ایجاد روتین در خانه کمکتان می‌کنند عبارت‌اند از:
- کودک فقط باید در ساعات مشخصی غذا و میان‌وعده بخورد.
- کودک باید قبل از ۹ صبح بیدار باشد و قبل از ۱۱ شب به رختخواب برود.
- او باید هر شب قبل از خواب و هر روز صبح بعد از بیدارشدن، دندان‌هایش را مسواک بزند.
- او فقط در ساعات مشخصی مجاز است از تبلت یا موبایل برای بازی استفاده کند.
۷. توانایی دسته‌بندی و تشخیص الگوها
توانمندی‌هایی که در این دسته قرار می‌گیرند عبارت‌اند از:
- تشخیص شباهت‌ها و تفاوت‌های دو چیز مختلف.
- توانایی تشخیص ویژگی‌های اشیای مختلف.
- دسته‌بندی اشیا بر اساس ویژگی‌های مشترکی مثل رنگ، شکل یا کاربرد.
به‌راحتی می‌توان این مهارت را با بازی و سرگرمی آموزش داد. بازی‌های متنوعی هستند که در آنها می‌توانید به کودک کمک کنید ویژگی‌های اشیای مختلف را بشناسد، شباهت‌ها و تفاوت‌هایشان را بیان کند و آنها را بر اساس ویژگی‌هایشان دسته‌بندی کند.
۸. داستان‌گفتن
بچه‌ها پیش از اینکه خواندن و نوشتن را یاد بگیرند، داستان گویی را می‌آموزند. آنها باید توانایی روایت دوباره داستان‌هایی را داشته باشند که از والدین یا مربیانشان شنیده‌اند. یکی از روش‌های افزایش خلاقیت کودکان هم این است که از آنها بخواهید خودشان داستان بسازند.
بچه‌ها در سال‌های اول مدرسه باید بتوانند به داستان‌های ۵ تا ۱۰دقیقه‌ای گوش بدهند و سپس آنها را بازگو کنند. برای ایجاد این توانمندی در کودک، به‌طور منظم برای او داستان بخوانید. حتی آمار نشان می‌دهد کودکانی که پدر و مادرهایشان منظم مطالعه می‌کنند، بیشتر از سایر کودکان می‌توانند داستان‌ها را یاد بگیرند و داستان‌سرایی کنند.
۹. شمردن و تشخیص حروف الفبا
اولین مرحله این است که کودک بتواند تا ۱۰ بشمارد، سپس به‌مرور زمان شمردن تا ۱۰۰ را یاد بگیرد. بعد از آن باید سراغ یادگیری کاربرد شمردن برود، مثلا بتواند ماشین‌های قرمزی را بشمارد که در خیابان می‌بیند. بازی‌های آنلاینی هم وجود دارند که به بچه‌ها کاربرد شمارش و اعداد را یاد می‌دهند.
اکثر بچه‌ها پیش از ورود به مدرسه، الفبای فارسی را به‌ترتیب بلدند و حتی می‌توانند آنها را با شعر بخوانند. آنها باید کمکم ارتباط بین صداها و حروف را نیز یاد بگیرند و کلمات هم‌قافیه را تشخیص بدهند. یادگیری ترتیب حروف انگلیسی هم می‌تواند به بچه‌ها کمک کند، اما نیازی نیست مانند فارسی با صدای حروف و هجی کلمات آشنا شوند.
۱۰. پیروی از دستورات
بسیاری از والدین تصور می‌کنند وقتی فرزندشان به حرف معلم گوش نمی‌دهد و از قوانین پیروی نمی‌کند، بدین معناست که استقلال دارد و زیر بار حرف زور نمی‌رود. آنها حتی وقتی معلم کودک را به‌خاطر پیروی‌نکردن از دستورات تنبیه می‌کند، معلم را مقصر می‌دانند. حتی ممکن است به مدرسه بروند و با او بحث کنند.
بچه‌ها باید پیروی از قوانین را یاد بگیرند، حتی اگر این قوانین را دوست نداشته باشند. آنها باید به دستورات ۲ یا ۳قسمتی گوش کنند و بتوانند این دستورات را انجام بدهند. برای آموزش این مهارت می‌توانید کار را در خانه شروع کنید. مثلا بخشی از چیدن میز غذاخوری را به کودک بسپارید و به او بگویید: «عزیزم، وسایل بازی رو جمع کن و بذارشون توی جعبه‌شون. بعدش لطفا بیا و قاشق‌‌ها و نمکدان را ببر و بذار روی میز. ازت ممنونم که کمکم می‌کنی.»
کلام آخر
بچه‌ها پیش از ورود به مدرسه باید مهارت‌هایی ساده و کاربردی را بیاموزند تا در محیط مدرسه احساس راحتی کنند و معلمان بتوانند راحت‌تر علوم مختلف را بهشان بیاموزند. در این مقاله، ۱۰ مهارت ضروری برای کودکان قبل از رفتن به مدرسه را معرفی کردیم. امیدواریم با به‌کارگیری توصیه‌ها و نکات بتوانید این مهارتها را به کودک خود بیاموزید تا در مدرسه موفق‌تر باشد و سریع‌تر پیشرفت کند.
۸،۰۰۰ تومان
