ایکیگای چیست؟ ممکن است این سؤال تابه‌حال به ذهنتان خطور نکرده باشد. ایکیگای مفهومی فلسفی و باستانی است که زندگی مردم ژاپن از آن تأثیر گرفته است. برخی معتقدند که این مفهوم دلیل شادی و طول عمر ژاپنی‌هاست. بنابراین اصلا عجیب نیست که در فرهنگ غربی نیز از این مفهوم استفاده می‌کنند. در این مقاله، منشأ این مفهوم فلسفی را بررسی می‌کنیم. اهمیت و معنای ایکیگای و نحوه اجرای آن در زندگی را نیز توضیح خواهیم داد. پس اگر به مفاهیم و فرهنگ ژاپنی علاقه‌مندید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.
معنای ایکیگای چیست؟
این مفهوم ژاپنی به‌معنای «دلیل وجود» است. «iki» در زبان ژاپنی یعنی «زندگی» و «gai» معادل «ارزش» یا «ارزش‌داشتن» است. در واقع ایکیگای هدف زندگی و شماست، همان چیزی که شما را خوشحال و خوشبخت می‌کند و هر روز به شما انگیزه می‌دهد که از خواب بیدار شوید.
ایکیگای معانی دیگری نیز دارد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- هدف زندگی؛
- چیزی که باعث می‌شود زندگی ارزش زیستن داشته باشد؛
- معنای زندگی؛
- چیزی که به‌خاطر آن زندگی می‌کنید؛
- خوشبختی.
در فرهنگ ژاپن ایکیگای یعنی یافتن خوشبختی و سعادت در زندگی، در حالی که در غرب این مفهوم اغلب برای یافتن شغل ایدئال افراد به کار می‌رود. بر اساس تفسیر غربی‌ها از این مفهوم ژاپنی، شغل رؤیایی هر کسی ۴ ویژگی دارد:
- دوستش دارید؛
- مهارتش را دارید؛
- می‌توانید در ازایش پول بگیرید؛
- جهان به آن نیاز دارد.
تصویر زیر مفهوم ایکیگای را بهتر نشان می‌دهد. نقطه مرکزی این نمودار که آن ۴ ویژگی با هم تلاقی پیدا می‌کنند، ایکیگای شخص است.
خاستگاه ایکیگای
پیدایش مفهوم فلسفی ایکیگای به عصر طلایی هیآن در ژاپن برمی‌گردد. با شروع این دوره، عصر باستان ژاپن به پایان رسید و عصر فئودالی آغاز شد. این دوره از سال ۷۹۴ میلادی شروع شد و در سال ۱۱۸۵ به پایان رسید. در دوره هیآن، دین بودایی، ادبیات ژاپنی و مفاهیم فلسفی مانند ایکیگای بسیار توسعه یافتند.
امروزه این مفهوم قدیمی ژاپنی بیش از همه در جزیره اوکیناوا رواج دارد. این جزیره در جنوب ژاپن واقع شده است و بیشترین افراد بالای ۱۰۰ سال جهان در آن زندگی می‌کنند. با وجود این، ایکیگای فقط به نسل قدیم ژاپنیها اختصاص ندارد، بلکه در میان نسل‌های جوان ژاپنی که در داخل و خارج از این کشور زندگی می‌کنند نیز می‌توانید افرادی را پیدا کنید که به زندگی کاری معنادار علاقه دارند.
چرا ایکیگای مهم است؟
رتبه امید به زندگی در کشور ژاپن بیشتر از سایر نقاط جهان است و زنان به‌طور متوسط ۸۸ سال و مردان ۸۱ سال عمر می‌کنند. هرچند نمی‌توان نقش رژیم غذایی سالم ژاپنیها را نادیده گرفت، بسیاری از ژاپنیها معتقدند که ایکیگای راز طول عمر بالا و زندگی شاد آنهاست.
علاوه بر این، آگاهی به ایکیگای به شما کمک می‌کند که:
- سبک زندگی ایدئال خود را طراحی کنید؛
- میان کار و زندگی سالم تعادل برقرار کنید؛
- ارتباطات اجتماعی در محیط کار را تقویت کنید؛
- دنبال رؤیاهای شغلی خود باشید؛
- از کارکردن لذت ببرید.
هر کسی با شناخت ایکیگای خود و درک مفهوم آن، به مشاغل رؤیایی خود نزدیک‌تر می‌شود و کارهایی را انجام می‌دهد که جهان به آنها نیاز دارد. مثلا تصور کنید به آشپزی یا موسیقی علاقه دارید و هر روز از خواب بیدار می‌شوید تا بیشتر روز خود را به آشپزی یا نواختن موسیقی اختصاص دهید. در این صورت، روزها با انگیزه و اشتیاق از خواب بیدار می‌شوید و شب‌ها به‌امید فردایی پر از هیجان سر بر بالین می‌گذارید.
ایکیگای به شما کمک می‌کند روزهای سخت را به‌امید فردایی بهتر پشت‌سر بگذارید و میان شکست‌ها و موفقیت‌های زندگی تعادل ایجاد کنید، در نتیجه عمری طولانی و باکیفیت خواهید داشت.
۴ گام مهم برای رسیدن به ایکیگای
گام اول: پاسخ‌دادن به ۴ سؤال مهم
۱. به چه چیزی علاقه دارید؟
پاسخ به این سؤال می‌تواند فعالیت‌هایی را مشخص کند که در زندگی برای ما بیشترین لذت را به ارمغان آورده‌اند و باعث شده‌اند که بیشتر از همیشه احساس سرزندگی و رضایت از زندگی داشته باشیم. فعالیت‌های موردعلاقه افراد متفاوت‌اند، مثلا:
- قایق‌رانی؛
- سرودن شعر؛
- صخره‌نوری؛
- آوازخواندن؛
- مطالعه رمان‌های تاریخی؛
- وقت‌گذراندن با دوستان.
این مسئله هیچ اشکالی ندارد. فقط مهم است که به خودمان اجازه بدهیم عمیقا درباره چیزهایی که دوست داریم فکر کنیم و نگران نداشتن مهارتشان نباشیم.
۲. در چه کاری مهارت دارید؟
در پاسخ به این سؤال می‌توانید مهارت‌هایی که آموخته‌اید، سرگرمی‌هایتان یا حتی استعدادهایی را بگویید که از زمان کودکی تاکنون بروز داده‌اید. این پاسخ به استعدادها و قابلیت‌های شما مربوط می‌شود. ممکن است این قابلیت‌ها با علاقه شما، نیازهای جامعه و کاری که در ازایش به شما پول می‌دهند ارتباطی نداشته باشد.
۳. دنیا به چه چیزی نیاز دارد؟
منظور از دنیا در این سؤال کل جهان نیست، بلکه جامعه کوچکی است که با آن در ارتباط هستید. آنچه جهان به آن نیاز دارد بر اساس عقیده دیگران درباره شما و نیازهای اطرافیانتان تعیین می‌شود. این نیازها متفاوت‌اند، از پرستاری گرفته تا کارهای داوطلبانه. پاسخ به این سؤال به دیگران و ارتباط شما با آنها بستگی دارد و لزوما با نیازهای خودتان یکسان نیست.
۴. برای چه کاری پول می‌گیرید؟
پاسخ به این سؤال کارهایی را مشخص می‌کند که دیگران حاضرند به‌خاطرشان پول بپردازند. ممکن است شما به شعرسرودن علاقه داشته باشید یا صخره‌نورد توانمندی باشید، اما اینها دلیل نمیشود که می‌توانید برای انجام دادن این کارها پولی دریافت کنید. دریافت دستمزد برای علایق یا استعدادهای ما به عوامل مختلفی مانند وضعیت اقتصادی کشور و نیاز جامعه به آن فعالیت‌ها بستگی دارد.
گام دوم: طوفان فکری برای زندگی بهتر
زمانی را به فکرکردن درباره روز ایدئال خود اختصاص بدهید. این کار به شما کمک می‌کند ایکیگای و معنای واقعی زندگی خود را پیدا کنید. فکر کنید که در این روز ایدئال:
- چه لباسی پوشیده‌اید؟
- با چه کسانی صحبت می‌کنید؟
- به چه کاری مشغولید؟
- چه احساسی دارید؟
- چه چیزی باعث شده است در محل کار احساس خوبی داشته باشید؟
در همان حال که روز ایدئال خود را تجسم می‌کنید، پاسخ سؤالات بالا را بنویسید. سپس به پاسخ‌هایتان نگاه کنید. مدتی را صرف طوفان فکری و نوشتن تغییرات کوچکی کنید که می‌توانند به شما در رسیدن به هدفتان کمک کنند.
طبیعی است که در طول این مدت با شک، ترس یا افکار منفی روبه‌رو شوید. به‌هرحال مواجهه با آینده به‌شدت چالش‌برانگیز است، اما نباید اجازه بدهید که شک و تردید بر شما غلبه کند. شما قوی‌تر و منعطف‌تر از آن هستید که فکرش را می‌کنید.
گام سوم: تحقیق برای یافتن ایکیگای خود
پس از تصور یک روز ایدئال، باید به واقعیت هم آگاه شوید. بنابراین درباره اهدافتان و روش‌های رسیدن به آنها مطالعه و تحقیق کنید. مثلا اگر می‌خواهید عکاسی حرفه‌ای شوید، درباره شغل عکاسی پرس‌وجو کنید.
ممکن است در این مرحله به این نتیجه برسید که برای آنچه تصور کرده‌اید مناسب نیستید. ممکن است لازم باشد چندین حرفه و مهارت را امتحان کنید تا ایکیگای خود را پیدا کنید.
گام چهارم: اقدام برای پذیرش ایکیگای خود
بعد از برنامه‌ریزی، نوبت به اجرا می‌رسد. برای آنکه به ایکیگای خود برسید، باید ۴ کار انجام بدهید:
- اهداف کوچک خلق کنید: برای پیشرفت باید اهداف کوتاه‌مدتی ایجاد کنید که در نهایت شما را به هدف والایتان برسانند.
- برنامه‌ریزی کنید: اهداف و برنامه‌های خود را در جایی یادداشت کنید و هر چند وقت یک بار پیشرفت خود را بررسی کنید.
- تیم پشتیبانی ایجاد کنید: برای ایجاد تیم پشتیبانی می‌توانید از مربیان، معلمان و سایر متخصصانی کمک بگیرید که پیش از شما به اهداف مدنظرتان رسیده‌اند.
- شروع به کار کنید: بعد از تمام طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌ها، خودتان را محک بزنید. به جلو قدم بردارید و برای رسیدن به اهداف زندگی خود تلاش کنید.
هرازگاهی میزان پیشرفت خود را بررسی کنید. شاید گاهی تصور کنید که به‌اندازه کافی وقت ندارید یا از رسیدن به هدفتان بترسید و ناامید شوید، اما نباید امید خود را از دست بدهید. شما نیز می‌توانید با گام‌هایی هرچند کوچک و کمی تمرین و حوصله به ایکیگای خود برسید.
معرفی کتابی درباره مفهوم ایکیگای
بسیاری از مفاهیم را نمی‌توان در قالب یک مقاله توضیح داد و برای درک آنها باید منابع دیگری را نیز مطالعه کرد. چون ایکیگای یک مفهوم عمیق فلسفی است، بهتر است منابع نوشته‌شده درباره آن را نیز بخوانید. به همین دلیل در این بخش کتابی درباره این مفهوم ژاپنی را معرفی می‌کنیم.
کتاب ایکیگای؛ راز ژاپنیها در داشتن عمر طولانی و زندگی شاد
نویسندگان: هکتور گارسیا، فرانسس میرالس
مترجم: گلی نژادی
انتشارات: نشر ثالث
تعداد صفحه: ۱۳۲
نویسندگان این کتاب برای تحقیق درباره ایکیگای سراغ ساکنان دهکده‌ای ژاپنی رفتند که بیشترین تعداد افراد ۱۰۰ساله در جهان را دارد و با آنها مصاحبه کردند. گارسیا و میرالس از مردم کهن‌سال ژاپنی پرسیدند که چگونه غذا می‌خورند، چگونه کار می‌کنند یا مشارکت اجتماعی آنها چطور است تا به راز خوشبختی آنها در زندگی پی ببرند.
سؤالات رایج درباره ایکیگای
– آیا واقعا ایکیگای راز طول عمر است؟
ایکیگای بهتنهایی فایدهای ندارد. درست است که آمار و ارقام نشاندهنده نقش این فلسفه در زندگی شادند، اما ایکیگای در کنار عواملی دیگر مانند رژیم غذایی سالم و شرایط اجتماعی مناسب کارآمد است.
– مزایای کشف ایکیگای چیست؟
با کشف این مفهوم فلسفی در زندگی هم انگیزه و نشاط بیشتری پیدا می‌کنیم و هم میان واقعیت و آرزوهایمان تعادل برقرار می‌شود. ایکیگای در مواقع سختی و اندوه راهگشای ماست و به ما دلیلی برای ادامه زندگی می‌دهد.
– آیا همه ایکیگای دارند؟
بله. ژاپنیها معتقدند که ایکیگای درون همه ما وجود دارد. ایکیگای هرکس با دیگری متفاوت است، چون ارزشها و باورهای افراد متفاوت است. آنچه به زندگی شما شادی و معنا میبخشد لزوما باعث خوشحالی دیگری نمیشود.
– برای شناخت ایکیگای از چه ابزارهایی کمک بگیریم؟
با کمک آزمونهای مختلف روانشناسی و شخصیتشناسی مانند آزمون MBTI میتوانیم خودمان را بهتر بشناسیم و ایکیگای درونمان را کشف کنیم.
