چندی پیش شورای پول و اعتبار درباره‌ی مالیات گردش حساب بانکی و معیار حساب‌های تجاری مصوبه‌ای را اعلام کرد که بسیار بحث‌برانگیز بود. بر اساس این مصوبه اگر یک حساب بانکی در ماه بیش از ۱۰۰ تراکنش که بیش از ۱۰۰ داشته باشد و مجموعا ۳۵ میلیون تومان در تراکنش‌ها جابه‌جا شود، تراکنش‌ها تجاری محسوب می‌شود و شامل مالیات خواهد بود.
البته چند سالی است که مصوبه‌های مالیاتی درباره‌ی پرداخت مالیات و مالیات بر گردش حساب به موضوع حساسی تبدیل شده است و همواره درباره‌ی آن سوالات و ابهامات بسیار وجود داشته است. در این مطلب تلاش کرده‌ایم درباره‌ی جزئیات حساب‌های مشمول و انواع تراکنش‌های این مصوبه به زبان ساده توضیحاتی ارائه دهیم و پاسخی به سوالات شما در مورد این‌که گردش حساب چیست و سقف مجاز حساب‌های بانکی و مربوطه بدهیم.
گردش حساب چیست؟
گردش حساب درواقع جزئیات تراکنش‌های حساب بانکی شخص یا یک کسب و کار است. این جزئیات شامل مبالغ واریز شده یا برداشت شده از حساب بانکی با درج تاریخ و ساعت دقیق هستند.
برای امور مالیاتی آن‌چه به عنوان حساب مطرح می‌شود یک حساب بانکی رسمی است که به کسب و کار تعلق دارد. حساب رسمی با حساب شخصی تفاوت دارد و تنها تراکنش‌های تجاری در آن انجام می‌شود و این حساب از طرف کسب و کار به اداره مالیات معرفی می‌شود.
بانک مرکزی بر اساس کد ملی افراد گزارشهای مالی را بررسی می‌کند. این نکته به این معناست که افراد نمی‌توانند با معرفی حساب‌های بانکی متعدد تاثیری بر این روند بگذارند. در مواردی این کار حساسیت کارشناسان مالیاتی را نیز برمی‌انگیزد و این می‌تواند فرایند رسیدگی بر مالیات بر گردش حساب را افزایش دهد.
مالیات بر گردش حساب چقدر است؟
سازمان امور مالیاتی گردش حساب را با هرآنچه که به حساب واریز می‌شود بررسی می‌کند و تمام این واریزی‌ها بخشی از حساب رسمی هستند و به عنوان درآمد ثبت می‌شوند مگر این‌که اسناد و مدارکی ارائه شود که خلاف آن را ثابت کند.
در جدول زیر می‌توانید نحوه‌ی محاسبه مالیات بر گردش حساب را ببینید:
| تا ۵۰ میلیون تومان | ۱۵ درصد |
| از ۵۰ میلیون تومان تا ۱۰۰ میلیون تومان | ۲۰ درصد |
| بیش از ۱۰۰ میلیون تومان | ۲۵ درصد |
- باید توجه داشت که مالیات مجزایی برای گردش حساب‌های بانکی رسمی درنظر گرفته نشده است و سود نهایی از حساب‌ها میزان مالیات را مشخص می‌کند.
بخشنامه‌ی مالیات بر گردش حساب چه حرف تازه‌ای دارد؟
بر اساس قوانینی تصویب شده درباره‌ی بررسی مالیات گردش حساب بانکی اشخاص حقیقی، حساب بانکی افرادی که جمع تراکنش‌های آن‌ها، دریافت‌ها و پرداخت‌ها، بیش از ۵ میلیارد تومان باشد، مشمول بررسی مالیاتی می‌شود. حساب‌ها در یک فرایند خودکار به بانک مرکزی اعلام می‌شوند و پس از آن به سازمان امور مالیاتی ارجاع داده می‌شوند و جریان رسیدگی به این پرونده‌ها از طریق این سازمان انجام می‌شود.
بنابراین مجزا بودن حساب‌ها و تراکنش‌های شخصی از حساب‌های کسب و کار بسیار مهم است. صاحب حساب درصورت تشکیل پرونده‌ی مالیاتی بایستی به سازمان امور مالیاتی مراجعه کند و به طور کامل درباره‌ی جزئیات گردش حساب توضیحاتی ارائه دهد.
در صورتی که صاحب حساب پرونده را پیگیری نکند و ممکن است متهم به پولشویی شود.
اگر صاحب حساب پیش از آن نیز در سازمان امور مالیاتی پرونده داشته باشد با ارسال اظهارنامه مالیاتی پرونده را به مرحله‌ی بررسی و تطابق درآمد اعلام شده می‌رساند. نتایج پرونده پس از بررسی در صورت گردش حساب بالاتر از سقف مجاز باشد به شخص حقیقی یا حقوقی اطلاع داده می‌شود. در این حالت مؤدی موظف است مستندات خود را طی مدت یک ماه ارائه دهد، در غیر این صورت حساب موردنظر مسدود می‌شود.
کدام تراکنش‌ها مشمول مالیات گردش حساب بانکی نمی‌شوند؟
تراکنش‌هایی از مالیات معاف هستند که منشا درآمدی خارج از کسب و کار نداشته باشند. درواقع تمامی جابه‌جایی‌های مالی بایستی مبتنی بر سندی باشند که ماهیت درآمدی آن را ثابت کند.
- تراکنش‌هایی با ماهیت درآمدی که در محاسبه مالیات در سال مربوطه منظور شده‌اند
- تراکنش‌های با ماهیت درآمدی با نرخ صفر یا معاف از مالیات؛ مانند درآمد حاصل از کشاورزی، وقف، نذورات، ارث و…
- تراکنش‌های با ماهیت غیردرآمدی
تراکنش‌های بانکی که ماهیت غیردرآمدی دارند:
- تراکنش‌های بانکی که مربوط به اعضای هیئت‌مدیره و سهام‌داران اشخاص حقوقی باشند
- واریزهایی که مربوط به مخارج روزمره زندگی باشند
- واریزی‌ها و برداشت‌هایی که به دلیل حق شارژ انجام می‌شود
- دریافت و پرداختی که به‌حساب بستگان باشند
- سود بانکی دریافتی
- تسهیلات بانکی دریافتی
- انتقال بین حساب‌های یک شخص
- انتقال وجه بین حساب‌های شرکای یک کسب و کار
- تنخواه‌های واریزی به‌حساب اشخاص توسط کارفرما با تأیید کارفرمای ذی‌ربط
- دریافت‌ها و پرداخت‌های سهام‌داران و اعضای هیئت‌مدیره اشخاص حقوقی؛ مشروط بر آنکه طرف مقابل آن در دفاتر شخص حقوقی منظور شود
- وجوه دریافتی ناشی از جبران خسارت
- قرض و ودیعه دریافتی و پرداختی
- انتقالی بین حساب‌های بانکی اشخاص درصورتی‌که مربوط به درآمد نباشد
- مبالغ دریافتی و پرداختی اشخاص به‌عنوان واسطه با توجه به نوع کسب‌وکار اشخاص حقیقی
با توجه به این دسته‌بندی کسب و کارها بهتر است حداقل تا ۵ سال اسناد و مدارک مربوط به تراکنش‌ها را ثبت کنند تا درصورت نیاز بتوانند به سازمان مالیاتی برای اثبات ماهیت درآمدی آن‌ها ارائه کنند.
همچنین بر اساس این بخشنامه واریزی‌های یک حساب از طریق ابزارهای پرداخت بانکی مانند دستگاه کارت‌خوان(POS) از واریزی‌های بانکی جدا نیستند و مؤدی بایستی با سند و مدرک درآمدی یا غیردرآمدی آن اثبات کند.
برای اشخاص حقیقی بدون شغل سقف مجاز گردش حساب چقدر درنظر گرفته شده است؟
مواردی که تاکنون در این بخشنامه توضیح دادیم درباره‌ی سقف گردش حساب برای حساب بانکی کسب و کار و افراد شاغل بود که در آن برای گردش حساب بیش از ۵ میلیارد پرونده‌ی مالیاتی تشکیل داده می‌شود و صاحب حساب بایستی برای ارائه مدارک و تطابق اظهارنامه با درآمد و جزئیات تراکنش‌هایش به سازمان امور مالیاتی مراجعه کند و با توضیحات و مستندات دقیق شبهاتی که برای کارشناس مالیاتی به‌وجود آمده
این بخشنامه برای اشخاصی که مشغول به کار نیستند نیز مواردی را مطرح کرده است که سقف مجاز گردش حساب آن‌ها را مشخص می‌کند.
منظور از اشخاص حقیقی بدون شغل افرادی است که در حال حاضر اشتغال به کار ندارند و از نظر وضعیت شغلی جزو یکی از چند دسته‌ی زیر هستند:
- بازنشسته: کلیه اشخاصی که حقوق یا مستمری مربوط به خود را از صندوق‌های بازنشستگی از جمله سازمان تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی کشوری و … دریافت می‌کنند. همچنین اشخاص حقیقی فاقد شغلی که از مستمری بازماندگان بهره‌مند می‌شوند، در این سند در شمول مصادیق اشخاص بازنشسته می‌باشند.
- مستمری‌بگیر: کلیه اشخاص تحت پوشش نهادهای حمایتی از قبیل کمیته امداد امام خمینی (ره) یا سازمان بهزیستی کشور که مستمری یا کمک‌هزینه مخارج زندگی، از نهادهای مذکور دریافت می‌کنند.
- بیکار: کلیه اشخاص حقیقی فاقد شغل که شامل مصادیق اشخاص «بازنشسته» و «مستمری بگیر» نمی‌باشند. دانش‌آموزان، دانشجویان، بانوان خانه‌دار، اشخاصی که مقرری بیمه بیکاری دریافت می‌نمایند و نیز اشخاص حقیقی خارجی دارای اجازه اقامت معتبر که فاقد مجوز فعالیت معتبر در کشور می‌باشند، در شمول اشخاص بیکار تلقی می‌شوند.
درواقع اشخاصی که پرونده‌ی مالیاتی برای گردش حساب خود ندارند و اشتغال به کار ندارند در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
به این موارد یک مورد دیگر به عنوان «شخص حقوقی غیرفعال» نیز اضافه می‌شود که در زیر توضیح داده‌ایم:
شخص حقوقی غیرفعال: اگر شخص حقوقی به مدت ۵ سال هیچ فعالیت اقتصادی نداشته باشد و به اصطلاح کسب درآمدی نکرده باشد در پایگاه اطلاعات هویتی به عنوان «غیرفعال مالیاتی» به بانک یا موسسات اعتباری معرفی می‌شود.
برای حساب‌های بانکی اشخاص حقیقی بدون شغل سقف واریز و برداشت در طول یک سال به صورت زیر معین شده است:
| نوع شخص | حداکثر سطح فعالیت مورد انتظار |
| بازنشسته | ۲ میلیارد تومان |
| مستمری بگیر | ۱ میلیارد تومان |
| بیکار | ۵۰۰ میلیون تومان |
| غیرفعال مالیاتی | ۵۰۰ میلیون تومان |
در این محاسبات هزینه‌ی سود سپرده بانکی، درآمد اجاره املاک و انتقال وجه بین حساب بانکی شخص در سقف تعیین شده تاثیرگذار نیست.
همچنین اگر گردش حساب شخص حقیقی بدون شغل پیش از پایان یک سال از سقف تعیین شده بیشتر شود با ارسال پیامک و یا روش‌های دیگر به شخص اطلاع داده می‌شود تا به بانک مراجعه کند و در این خصوص توضیحاتی ارائه کند. در صورتی که دلایل و توضیحات شخص برای بانک قانع‌کننده نباشد، بانک موظف است این گردش حساب را به وزارت دارایی به عنوان معاملات مشکوک اطلاع دهد.
اما اگر شخص برای این دارایی مستنداتی ارايه دهد که در آن اشتغال به کار وی اثبات شده باشد، بانک نیز گردش حساب وی را با توجه به مصوبات و قوانین اشخاص دارای شغل محاسبه می‌کند. به این معنی که سقف گردش حساب او را افزایش می‌دهد.
در چنین مواردی بهتر است که شخص همواره بیش از اقدام بانک برای غیرفعال کردن حساب‌های بانکی، یعنی با کمتر از یک ماه تاخیر برای توضیحات مراجعه کند.
درواقع این قوانین و مصوبات همه در راستای شفافیت حداکثری و جلوگیری از پولشویی و سواستفاده‌های مالی تعیین شده‌اند و بهتر است اشخاص با هر سطح درآمدی همواره جریانات مالی را خود را مدیریت کنند. البته که همه‌ی اشخاص نمی‌توانند به تنهایی محاسبات و گزارشهای مالی را کنترل کنند اما شرکت‌های فینتکی مانند وندار (vandar.io) وجود دارند که با ارائه یک داشبورد مالی یکپارچه مانند یک دستیار مالی به یاری اشخاص حقیقی و حقوقی می‌آیند. شما می‌توانید در وندار حساب کاربری بسازید و از گزارشهای آن درباره‌ی جزئیات تراکنش‌های خود بهره‌مند شوید.
