ترکیب متفاوت دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری باعث تفاوت در ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها نیز می‌شود و طبیعتاً سرمایه‌گذاران باید بازدهی متفاوتی را نیز از آنها انتظار داشته باشند.
سرمایه‌گذاری در «صندوق‌های سرمایه‌گذاری» یک راهکار مناسب برای افرادی است که می‌خواهند ریسک سرمایه‌گذاری خود را (در مقایسه با سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس) کاهش دهند، اما این بدان معنا نیست که صندوق‌های سرمایه‌گذاری اساساً هیچ‌گونه ریسکی را به سرمایه‌گذاران تحمیل نمی‌کنند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری از لحاظ ریسک و بازده مشابه یکدیگر نیستند و افراد می‌توانند با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود، صندوق مناسب را از بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری موجود انتخاب کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز مانند سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری، از قاعده ریسک و بازده پیروی می‌کنند؛ یعنی هرچه سرمایه‌گذاری در یک صندوق سرمایه‌گذاری ریسک بیشتری داشته باشد، بازدهی انتظاری آن صندوق نیز بیشتر خواهد بود.
گزینه مشترک ریسک‌پذیرها و ریسک‌گریزها
یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری که به‌تازگی وارد بازار سرمایه ایران شده و به همین دلیل سرمایه‌گذاران آشنایی کمتری با ویژگی‌های آن دارند، صندوق اهرمی است. صندوق‌های اهرمی از لحاظ دارایی‌هایی که نگهداری می‌کنند به‌نوعی مشابه صندوق‌های سهامی هستند، چرا که عمده دارایی‌های تحت مدیریت آنها را سهام و حق تقدم سهام تشکیل می‌دهد. اما سازوکار صندوق‌های اهرمی تفاوت چشمگیری با صندوق‌های سهامی و سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارد.
واحدهای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های اهرمی به دو دسته کلی شامل واحدهای بدون ریسک با تضمین حداقل سود و واحدهای پرریسک با امکان بازدهی مضاعف طبقه‌بندی می‌شوند. خرید و فروش واحدهای بدون ریسک صندوق‌های اهرمی به‌صورت صدور و ابطالی انجام می‌گیرد و واحدهای پرریسک این صندوق‌ها نیز به‌صورت ETF (صندوق‌های قابل معامله در بورس) معامله می‌شوند.
صندوق‌های اهرمی چه سازوکاری دارند؟
سازوکار صندوق‌های اهرمی به گونه‌ای است که برای واحدهای سرمایه‌گذاری بدون ریسک یک بازه سود مشخص (مثلاً بین ۲۰ تا ۲۵ درصد) در نظر گرفته می‌شود، اما برای واحدهای سرمایه‌گذاری پرریسک بازدهی ثابت و مشخصی وجود ندارد. بر اساس این سازوکار، اگر بازدهی کل صندوق کمتر از حداقل بازدهی تعهد شده برای واحدهای سرمایه‌گذاری بدون ریسک باشد، مابه تفاوت آن از محل واحدهای سرمایه‌گذاری پرریسک جبران می‌شود.
در مقابل، اگر بازدهی کل صندوق بالاتر از حداکثر بازدهی تعهد شده برای واحدهای سرمایه‌گذاری بدون ریسک باشد، مابه تفاوت این بازدهی به سرمایه‌گذاران واحدهای سرمایه‌گذاری پرریسک تخصیص می‌یابد. دقیقاً به همین دلیل (امکان کسب بازدهی بیشتر یا متحمل شدن زیان بیشتر از سرمایه‌گذاری عادی) است که به این نوع صندوق‌ها، اهرمی می‌گویند.
ریسک‌گریزها در چه نوع صندوق‌هایی سرمایه‌گذاری کنند؟
چنان‌که اشاره شد، ریسک و بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری با یکدیگر متفاوت است و سرمایه‌گذاران می‌توانند با توجه به سطح ریسک‌پذیری خود، از میان انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری دست به انتخاب بزنند.
برای افراد ریسک‌گریز که طبیعتاً انتظار بازدهی چندان بالایی را نیز از سرمایه‌گذاری خود ندارند و معمولاً یک بازدهی تقریباً ثابت و مشخص رضایت آنها را تامین می‌کند، سرمایه‌گذاری در یک صندوق درآمد ثابت می‌تواند گزینه مطلوبی قلمداد شود. بخش عمده دارایی‌های صندوق‌های درآمد ثابت را اوراق درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، اوراق خزانه، اوراق اجاره و سایر اوراقی که درآمد تقریباً ثابت و مشخصی دارند، تشکیل می‌دهند و در واقع به همین دلیل است که این صندوق‌ها به عنوان صندوق‌های درآمد ثابت شناخته می‌شوند.
با توجه به ترکیب دارایی‌های صندوق‌های درآمد ثابت، افرادی که در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند، می‌توانند تا حد زیادی روی یک بازدهی مشخص و ثابت حساب کنند. به طور کلی ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق‌های درآمد ثابت بسیار اندک است و همین امر باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها گزینه مطلوبی برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز باشد.
گزینه‌ای برای سرمایه‌گذاری با ریسک متوسط
ریسک صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به ترکیب دارایی‌های آنها تعیین می‌شود؛ هرچه بخش بیشتری از دارایی‌های یک صندوق به سهام اختصاص یابد ریسک سرمایه‌گذاری در آن افزایش می‌یابد و هرچه بخش بیشتری از دارایی‌های یک صندوق را اوراق با درآمد ثابت تشکیل دهند، ریسک سرمایه‌گذاری در آن کمتر می‌شود.
در این میان، دارایی‌های نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری که با نام صندوق مختلط شناخته می‌شوند، بر اساس نوسانات بازار و نظر مدیریت صندوق به خرید سهام یا اوراق با درآمد ثابت تخصیص می‌یابد. در بازار ایران نسبت دارایی سهام و اوراق با درآمد ثابت برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط بدین صورت است که حداقل ۴۰ و حداکثر ۶۰ درصد از دارایی‌های این صندوق‌ها باید سهام باشد و مابقی دارایی‌های آنها نیز از اوراق با درآمد ثابت تشکیل شود.
ترکیب دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط به‌گونه‌ای نیست که سود ثابت و مشخصی را برای سرمایه‌گذاران تضمین کند، اما مدیران این صندوق‌ها با تخصیص دارایی‌ها به سهام و اوراق با درآمد ثابت بر حسب شرایط بازار می‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری را به‌خوبی مدیریت کنند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مختلط با توجه به ترکیب دارایی‌ها و نحوه مدیریت آنها، گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذارانی است که از لحاظ ریسک‌پذیری، در سطح متوسط قرار دارند.
برای آشنایی بیشتر با صندوق‌های سرمایه‌گذاری و انواع آنها از جمله «صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی»، «صندوق سرمایه‌گذاری سهامی»، «صندوق سرمایه‌گذاری مختلط » و «صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت» می‌توانید به وب‌سایت آموزش مفید مراجعه کنید.
در وب سایت آموزش مفید به بیش از ۱۲۰۰ مقاله در خصوص سرمایه‌گذاری و بازار سرمایه دسترسی خواهید داشت و علاوه بر این، از فرصت شرکت در کلاس‌های آنلاینی که به‌صورت هفتگی برای آموزش سرمایه‌گذاری برگزار می‌شود نیز بهره‌مند خواهید شد.
