کریا یوگا چیست؛ آشنایی با آموزه‌های آن + نکاتی برای شروع

یوگا شاخه‌های مختلفی دارد که هریک به‌شکلی برای رسیدن به آرامش و سلامتی به ما کمک می‌کنند. یکی از این شاخه‌ها کریا یوگا نام دارد که بیشتر بر رشد و بیداری معنوی و شناخت خود تأکید دارد. تا پایان مقاله با ما همراه باشید تا با این شاخه از یوگا و آموزه‌های آن بیشتر آشنا شوید.

چگونه می‌توانیم عاشق زندگی شویم؟

ممکن است زندگی جست‌وجویی همیشگی برای خوشبختی به شکل‌های متفاوتی مانند لذت، امنیت، موفقیت، رضایت و شادی باشد. بااین‌حال بسیاری از ما پس از جست‌وجوی خوشبختی و یافتن آن، دوباره آن را از دست می‌دهیم. گاهی نیز پس از مدتی از آن دل‌زده می‌شویم و بیشتر می‌خواهیم.

در مقطعی از خودمان می‌پرسیم این آرزوی عمیق برای خوشبختی چیست؟ آیا راهی وجود دارد که احساس خوشبختی من همیشگی باشد و دوباره آن را از دست ندهم؟ واقعا چه می‌خواهم؟ آیا می‌توانم از غم رهایی یابم؟ اصلا چنین چیزی ممکن است؟ با مطرح‌شدن این سؤالات در ذهن، سفر ما به‌سوی بیداری معنوی آغاز می‌شود و کریا یوگا فلسفه و رویکردی جهانی و آزمایش‌شده برای زندگی همراه با بیداری معنوی است که مسیر پیش روی ما را روشن می‌کند.

کریا یوگا چیست؟

کریا یوگا نوعی روش یکپارچه جسمی، ذهنی و روحی برای بیداری معنوی است. تأدیب نفس (Self-discipline)، خودآموزی (self-study) و تسلیم نفس (self-surrender) موانع شناخت مستقیم ماهیت معنوی ذاتی ما را از بین می‌برند و موجب رسیدن به تجربه طبیعی خودشکوفایی (Self-realization) می‌شوند.

می‌توان گفت کریا یوگا مسیری برای بیداری معنوی است؛ راهی برای کشف ماهیت درونی و ذاتی خود و داشتن زندگی آگاهانه‌تر و رضایت‌بخش‌تر. در واقع کریا یوگا روش زندگی و راهی برای تطهیرکردن زندگی از طریق ۴ اصل اساسی تفکر، مراقبه، پرورش فضایل و کنارگذاشتن احساس موجودیت مجزا (separate existence) است.

«کریا» یعنی «عمل» و «یوگا» به‌معنی پیوند آگاهانه جسم، ذهن، روح و خالق است. یوگا در عالی‌ترین معنای خود یعنی درک کنیم که ما با خالق یکی هستیم و ارتباطی یکپارچه با هستی داریم. با کریا یوگا متوجه می‌شویم باید چه کارهایی را انجام دهیم تا به درک این کمال درونی نزدیک شویم.

از نظر عملی، کریا یوگا نوعی تکنیک مراقبه قدیمی با کنترل انرژی و تنفس یا پرانایاماست. کریا یوگا بخشی از مسیر معنوی جامعی است که شامل تمرینات مراقبه بیشتر همراه با زندگی صحیح است. تکنیک کریا قرن‌ها در خفا بود تا اینکه در سال ۱۸۶۱، یوگی بزرگ ماهاواتار باباجی (Mahavatar Babaji) این تکنیک را به شاگرد خود لاهیری ماهاسایا (Lahiri Mahasaya) آموزش داد و کریا احیا شد. لاهیری نیز این تکنیک را به شاگردش سوامی سری یوکتسوار (Swami Sri Yukteswar) آموزش داد و او نیز آن را به شاگردانش از جمله پاراماهانزا یوگاناندا آموخت.

کریا یوگا چگونه کار می‌کند؟

به‌گفته یوگاناندا، کریا یوگا مؤثرترین تکنیک موجود برای انسان امروزی برای رسیدن به هدف یوگا، یعنی یکی‌شدن با خالق، است. کریا یوگا بسیار مؤثر است، زیرا مستقیما با منبع رشد، یعنی انرژی‌ای معنوی که در اعماق ستون فقرات قرار دارد، کار می‌کند.

تمام تکنیک‌های یوگا معمولا غیرمستقیم با این انرژی کار می‌کنند. مثلا حرکات یوگا می‌توانند به بازشدن کانال‌های ستون فقرات کمک کنند و انرژی موجود در ستون فقرات را متعادل کنند. تمرینات تنفسی یوگا یا پرانایاما نیز می‌توانند به بیدارشدن این انرژی کمک کنند. ولی کریا یوگا مستقیم‌تر عمل می‌کند و فرد به‌کمک آن می‌تواند از طریق کشیدن ذهنی این نیروی حیات به بالا و پایین ستون فقرات، با آگاهی و اراده، نیروی حیات را کنترل کند. به‌گفته یوگاناندا، یک تمرین کریا که حدود نیم دقیقه طول می‌کشد، معادل ۱ سال رشد معنوی طبیعی است.

از نظر میزان اثربخشی نیز کریا عملکرد بسیار خوبی دارد و کریا یوگی‌ها متوجه می‌شوند که کریا توانایی آنها برای تمرکز را افزایش می‌دهد و موجب کارایی بیشتر آنها در تجارت و زندگی خانوادگی و تبدیل‌شدن آنها به افرادی بهتر در هر زمینه‌ای می‌شود.

کریا یوگا ابزاری است که با استفاده از آن می‌توان تکامل انسان را تسریع کرد. یوگی‌های باستانی کشف کردند که آگاهی کیهانی با تسلط بر تنفس ارتباط تنگاتنگی دارد. با استفاده از روشی برای آرام‌کردن نیاز بی‌وقفه ما به تنفس، نیروی حیات برای فعالیت‌های بالاتری آزاد می‌شود.

«هزار تمرین کریا انجام‌شده در هشت ساعت در یک روز به یوگی معادل هزار سال تکامل طبیعی را می‌دهد؛ این یعنی ۳۶۵هزار سال تکامل در یک سال.»

خودزندگی‌نامه یک یوگی، اثر پاراماهانزا یوگاناندا

۸ عضو یوگا (Limbs of Yoga)

۸ عضو یا ابزار یوگا برای رسیدن به توقف فعالیت فکر و تجربه آگاهی ناب عبارت‌اند از:

1. یاما (Yama): بی‌آزاری، راست‌گویی، دزدی‌نکردن، استفاده درست از نیروی حیات و وابسته‌نبودن.
2. نیاما (niyama): طهارت، قناعت، تأدیب نفس، بررسی ماهیت آگاهی و کنارگذاشتن احساس مجزابودن.
3. آسانا (asana): وضعیت بدن.
4. پرانایاما (pranayama): کنترل نیروی حیات.
5. پراتیا هارا (pratyahara): درون‌نگری.
6. دهارانا (dharana): تمرکز.
7. دیانا (dhyana): مراقبه.
8. سامادهی (samadhi): یگانگی.

با استفاده از این ۸ عضو یا ابزار می‌توان تمرین مراقبه و پرورش فضایل اخلاقی را با هم ترکیب کرد. این رویکرد سیستماتیک به خود و شناخت خالق، تجربه‌ای درونی را ایجاد می‌کند که توانایی فرد برای ایجاد تغییری واقعی را افزایش می‌دهد. تجربه درک این حقیقت که ما کیستیم، انگیزه‌ای پایدار برای تغییر زندگی ایجاد می‌کند. ترکیب مراقبه و پرورش فضایل موجب ثبات و پایداری می‌شود، زیرا بیدار می‌شویم و زندگی‌مان دچار تحول می‌شود.

اجزای کریا یوگا

این اقدامات به تجزیه‌وتحلیل معنوی برای رسیدن به یگانگی کمک می‌کنند:

• با مراقبه‌کردن جوهره وجودی خود را تجربه می‌کنیم.
• با تفکر و تأمل در ماهیت واقعیت جست‌وجو می‌کنیم.
• با خرد و شفقت درباره چگونه زندگی‌کردن تأمل می‌کنیم.
• کاوش می‌کنیم، در اعمال معنوی شرکت می‌کنیم و کشف می‌کنیم که چه چیزی برای ما مفید است.

روشنگری مکاشفه‌ای طبیعی از حقیقت است و زمانی رخ می‌دهد که موانع ذهنی موجود بر سر راه آن برداشته شوند. وقتی ذهن آرام و ساکت می‌شود، درخشش و تابش وجود و خویشتن فرد آن را روشن می‌کند. سپس حقیقت اینکه ما چه هستیم، طبیعی آشکار می‌شود. این چیزی است که مستقیم تجربه می‌شود. این تجربه موجب تغییر ما می‌شود، زیرا نگرش ما را تغییر می‌دهد. ما دیگر فردی نیستیم که با بدن و ذهن خود شناخته می‌شود و تصور می‌کند که ممکن است روحی نیز داشته باشد. ما اکنون می‌دانیم که روح هستیم؛ ما روحی الهی هستیم که از طریق جسم و ذهن بیان می‌شود.

روش انجام کریا یوگا

کریا یوگا مکتبی کامل است که شامل سبک زندگی منظم و سالم، بررسی ماهیت واقعیت، پایبندی به دستورات اخلاقی، انجام منظم مراقبه فوق‌آگاهانه (superconscious meditation)، شاگردی و مریدی متعهدانه، زندگی با هدفی والاتر و در عین حال کمک به رفاه همه و دست‌کشیدن از توهم موجودیت مجزا (separate existence) می‌شود.

کریا شکلی پویا از پرانایاماست. البته مسیر روشنگری جامع کریا صرفا یک تکنیک نیست و چیزی بیش از آن است. واژه کریا در زبان سانسکریت به‌معنی عمل یا تلاش است. این واژه می‌تواند به اقداماتی که برای پاک‌سازی جسم و ذهن انجام می‌دهیم و همچنین اقدامات پاک‌کننده خودانگیزی که با کندالینی بیدارشده (انرژی کیهانی ازلی) آغاز می‌شود، اشاره داشته باشد. واژه کریا همراه با واژه یوگا (کریا یوگا) به فلسفه و شیوه‌های جامعی برای درک و تحقق معنوی اشاره دارند.

مکتب کریا یوگا مؤثرترین عناصر تمام سیستم‌های یوگا را گرد هم می‌آورد، از جمله:

• روش مراقبه گام‌به‌گام راجا یوگا با هشت عضو یا بخش تمرین آن؛
• سرسپردگی و تسلیم باکتی یوگا (Bhakti Yoga)؛
• تفحص در نفس (self-inquiry) متمرکز جنانا یوگا (Jnana Yoga)؛
• اهمیت خدمت فداکارانه که کارما یوگا (Karma Yoga) است.

کریا یوگا بر زندگی سالم، هدفمند و آگاهانه تأکید دارد که با انجام مراقبه فوق‌آگاهانه امکان‌پذیر می‌شود. در واقع کریا رویکردی آگاهانه و جامع برای رسیدن به خودشکوفایی و روشنگری معنوی است. روشنگری صرفا هدف فرد نیست، بلکه سرنوشت محتوم و قطعی او نیز به شمار می‌رود. ما ذاتا موجوداتی معنوی هستیم و روشنگری تنها این حقیقت را برای ما آشکار می‌کند؛ روشنگری ما را بیدار می‌کند و موجب می‌شود که این حقیقت را درک کنیم و هر روز با آن زندگی کنیم.

گسترش آموزه‌های کریا یوگا

سیستم کریا یوگا اهمیت آموزش و رَویه‌های ویژه سنت کریا یوگا را بازتاب می‌دهد که پاراماهانزا یوگاناندا (Paramahansa Yogananda) به غرب آورد. یوگاناندا در سال ۱۹۲۰ با دعاهای خیر گورو یا مربی خود، سوامی سری یوکتسوار، به آمریکا آمد تا آموزه‌های رهایی‌بخش کریا یوگا را در غرب گسترش دهد. او هزاران نفر را وارد مکتب معنوی کریا یوگا کرد و جویندگان در سراسر جهان را ترغیب کرد که حقیقت رهایی‌بخش ماهیت معنوی خود و رابطه‌شان با خالق را کشف کنند. امروزه کتاب مهم او «خودزندگی‌نامه یک یوگی» همچنان کتابی پرفروش است و هنوز هم جویندگان را به این مسیر هدایت می‌کند.

کریا یوگا مسیری معنوی است نه نوعی دین. بنابراین کریا روشی برای زندگی است که به روی تمام کسانی که به‌دنبال زندگی سالم و متعادل از نظر معنوی هستند، باز است. پیروان کریا یوگا از مذاهب، قومیت‌ها، فرهنگ‌ها، شرایط اقتصادی یا حرفه‌های مختلف با هدف مشترکی که در قلب هر جوینده حقیقتی وجود دارد، یعنی هدف بیدارشدن، به یکدیگر ملحق شده‌اند.

آمادگی برای شروع

پیش از شروع کریا یوگا باید فرایند آماده‌سازی را طی کنید که شامل مطالعه آموزه‌های پاراماهانزا یوگاناندا و تمرین سایر تکنیک‌های مراقبه است. در طول سال‌ها یوگاناندا به هزاران جست‌وجوگر حقیقت در سراسر جهان کمک کرده است تا خود را برای شروع کریا یوگا آماده کنند. انجام تمرینات کریا پس از آماده‌سازی مناسب و مطالعه آموزه‌های کریا بسیار مؤثرتر است.

یادگیری کریا چقدر طول می‌کشد؟

این فرایند حدود ۱ سال زمان می‌برد. البته این مسئله به خود فرد نیز بستگی دارد. مسیر کریا یوگا شامل یادگیری و تمرین‌کردن تکنیک‌های معنوی است که موجب تحول درونی می‌شوند. هریک از این تکنیک‌ها باید پیش از حرکت به جلو و رفتن به مراحل بعدی با زندگی فرد ادغام شوند. اینکه فرد با استفاده از مطالب آموزشی با چه سرعتی می‌تواند پیشرفت کند، به کارما و واقعیت‌های درونی او بستگی دارد.

سخن پایانی

دگرگونی زندگی‌ها، قلب‌هایی که با شفقت شکوفا می‌شوند و ذهن‌هایی که با خرد درونی روشن می‌گردند و تماشای مردمی که خوشبختی پایدار و آرامش درونی را کشف می‌کنند که با شرایط زندگی از بین نمی‌روند، امید زیادی را برای جهان ما به ارمغان می‌آورد. راهی پایدار برای زندگی، در هماهنگی با طبیعت و با یکدیگر، تنها می‌تواند از قلب و ذهن بیدارشده‌ای سرچشمه بگیرد که یگانگی، انسانیت و الوهیت مشترک ما را درک می‌کند. بیداری تمام جهان ممکن است، اگر هر بار یک انسان بیدار شود.