مدفوع همان غذای هضم‌شده است که در حالت طبیعی، به‌علت وجود سلول‌های خونی مرده و ضایعات باکتری‌های روده، به رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود. بنابراین مدفوع سبز ممکن است کمی شما را نگران کند. عوامل مختلفی مثل نوع غذای مصرفی، مصرف داروهای خاص و بیماری‌ها ممکن است رنگ مدفوع را به سبز تغییر دهند که همه آنها نگران‌کننده نیستند. در این مقاله بیشتر درباره سبز شدن مدفوع و علل ایجاد آن خواهید خواند. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دلیل سبز بودن مدفوع
رنگ قهوه‌ای مدفوع از سلول‌های خونی مرده و ضایعات باکتری‌های درون روده ناشی می‌شود. شاید تغییر رنگ مدفوع به سبز نشانه مشکلات گوارشی باشد، ولی بهتر است قبل از هرچیز به غذایی فکر کنید که تا مدتی پیش مصرف کرده‌اید، چون معمولا بر رنگ مدفوع اثر می‌گذارد. البته دلیل سبز بودن مدفوع فقط به این موارد محدود نمی‌شود. در ادامه، عوامل ایجادکننده مدفوع سبز را بررسی می‌کنیم.
۱. غذای مصرفی
شایع‌ترین دلیل سبز بودن مدفوع عادات غذایی است. بعضی از غذاها باعث سبز شدن رنگ مدفوع می‌شوند، از جمله:
کلروفیل موجود در سبزیجاتی با رنگ سبز تیره نوعی ماده شیمیایی است که گیاه به‌کمک آن انرژی خورشید را جذب می‌کند و رنگش سبز می‌شود. مصرف خوراکی‌ها حاوی این ماده سبب سبزشدن رنگ مدفوع می‌شود که البته مشکلی ندارد و می‌توانید به خوردن این مواد غذایی ادامه دهید. مغزهایی مثل پسته، گیاهانی مثل جعفری و دانه‌های مثل شاهدانه هم حاوی کلروفیل‌اند. البته مصرف مقدار کمی از این مواد برای سبز شدن مدفوع کافی نیست و مصرف مقدار زیاد آنها به‌خصوص به‌صورت اسموتی، آب‌میوه، سوپ یا سالاد موجب سبز شدن مدفوع می‌شود.
بعضی غذاها هم حاوی رنگ‌های خوراکی هستند که به‌خوبی در روده پردازش نمی‌شوند، درنتیجه رنگ وارد مدفوع می‌شود و ممکن است حس کنید که مشکلی پیش آمده است، اما بدن شما فقط به مقداری آب نیاز دارد. البته رنگ خوراکی مصرفی نباید حتما سبز باشد تا مدفوع شما را سبز کند. رنگ‌های بنفش، آبی و سیاه هم موجب سبز شدن مدفوع می‌شوند. مثلا در سال ۲۰۱۵، فست‌فود زنجیره‌ای برگر کینک (Burger King) گزارش داد افرادی که همبرگر خود را با نان سیاه سفارش داده بودند، دچار مدفوع سبز رنگ شده بودند.
۲. رنگدانه صفرا
صفرا در کبد ساخته و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. رنگ طبیعی این مایع سبز مایل به زرد است. ترکیب صفرا با غذا سبب شکستن بهتر چربی غذا می‌شود و چربی بیشتری توسط روده کوچک جذب شود. بااین‌حال، بدن شما باید صفرا را هم بشکند و از بدن خارجش کند. در حالت طبیعی، این اتفاق در گذر از روده رخ می‌دهد. ولی در بعضی شرایط مثل اسهال یا سایر مشکلات گوارشی، صفرا با همان سرعت شکسته نمی‌شود. درنتیجه مدفوع به رنگ سبز دیده می‌شود که همان رنگ طبیعی صفراست.
۳. مصرف بعضی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها
آنتی‌بیوتیک‌ها، به‌خصوص انواع قوی آن، می‌توانند بخش زیادی از باکتری‌های طبیعی روده را بکشند. این مسئله جمعیت باکتری‌های قهوه‌ای‌رنگ روده را کاهش می‌دهد. البته پروبیوتیک‌هایی مثل ماست و کامبوجا برای حفظ تعادل فلور (تمام باکتری‌ها) روده مفیدند.
داروها و مکمل‌های دیگر هم ممکن است موجب شکستن رنگدانه و ایجاد مدفوع سبز رنگ شوند، از جمله:
- مکمل آهن؛
- ریواس و مکمل‌های فیبری؛
- مکمل‌های حاوی کلروفیل (مثل سبزه گندم، اسپیرولینا، علف جو، کلرلا و جلبک سبز آبی)؛
- داروهایی با عوارض اسهال مثل متفورمین، سرترالین یا آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل سیپروفلوکساسین.
۴. انگل‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها
انواع انگل‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌توانند موجب سبز شدن مدفوع شوند. بله، بدن شما حاوی میلیون‌ها باکتری است که در خدمت یک هدف حیاتی هستند. بااین‌حال، باکتری‌های خارجی می‌توانند مشکلات زیادی برای روده ایجاد کنند.
باکتری‌هایی مثل سالمونلا (شایع‌ترین عامل مسمومیت غذایی)، انگل ژیاردیا و نوروویروس فعالیت روده را سریع‌تر می‌کنند که موجب سبز شدن مدفوع می‌شود.
۵. مشکلات دستگاه گوارش
اگر دچار بیماری کرون یا سایر مشکلات گوارشی باشید، صفرا با سرعت بیشتری در روده حرکت می‌کند. بیماری کرون نوعی بیماری روده است که موجب التهاب مجرای گوارشی می‌شود. بیماری سلیاک نوعی عدم تحمل گلوتن است و مشکلات گوارشی مثل نفخ، اسهال و معده درد را به همراه دارد. اگر اسهال یا مدفوع شل ناشی از بیماری سلیاک باشد، احتمالا مدفوع سبز می‌شود.
۶. شقاق مقعد
شقاق شکافی کوچک در بافت پوششی مقعد و نتیجه عبور مدفوع سفت است. اما اگر اسهال مزمن یا التهاب روده داشته باشید، شاید این شکاف گسترده شود. بنابراین اگر شقاق مرتبط با اسهال دارید، متوجه مدفوع سبز می‌شوید. در این شرایط خون قرمز روشن هم در مدفوع قابل‌مشاهده است.
رژیم‌های غذایی عامل مدفوع سبز
بعضی از رژیم‌های غذایی بیشتر رنگ مدفوع را به سبز تغییر می‌دهند، از جمله:
- رژیم پاکسازی کولون: رژیم پاکسازی کولون یا آماده‌سازی برای کولونوسکوپی با افرایش تحرک روده موجب می‌شود که غذا سریع از روده خارج شود و مدفوع سبز شود.
- رژیم غذایی حاوی میوه و سبزیجات و آب‌میوه: خوردن مقدار زیادی سبزی و میوه سبزرنگ مدفوع را سبز می‌کند. برخی از آب‌میوه‌ها نیز مصرف کلروفیل را افزایش می‌دهند و احتمال سبزشدن مدفوع را می‌افزایند.
- رژیم کتو: رژیم با چربی زیاد مثل رژیم کتو می‌تواند مدفوع را به رنگ سبز روشن تغییر دهد. اگر رژیم حاوی چربی زیاد باشد، بدن برای هضم چربی صفرای بیشتری تولید می‌کند. بنابراین مدفوع به رنگ سبز صفرا دیده می‌شود.
بیماری‌های عامل سبز شدن مدفوع
۱. اسهال
بعضی از بیماری‌های عامل اسهال موجب سبز شدن مدفوع هم می‌شوند، از جمله:
- مسمومیت غذایی؛
- عفونت یا اسهال سفر؛
- اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک؛
- عدم تحمل لاکتوز یا کمبود دی‌ساکاریداز؛
- سندرم پیش از قاعدگی؛
- دوران نقاهت بعد از جراحی مثل سزارین؛
- بیماری رد بافت میزبان.
۲. مشکلات جذب
ممکن است رنگ سبز مدفوع به‌علت جذب نامناسب چربی باشد که در صورت لزوم باید به آن رسیدگی شود.
۳. مسمومیت شیمیایی
یکی از موارد نادر اما جدی مدفوع سبز در کودکان و بزرگسالان مسمومیت با مواد شیمیایی مثل پاراکوات (نوعی آفت‌کش) است.
سبز شدن مدفوع در دوران بارداری
سبز شدن مدفوع در دوران بارداری شایع است و معمولا جای نگرانی نیست. این مسئله در مراحل مختلف بارداری می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، از جمله:
- سه‌ماهه اول بارداری: بعضی افراد باردار در اوایل بارداری و حتی قبل از اینکه متوجه بارداری شوند دچار مدفوع سبز می‌شوند.
- سه‌ماهه دوم بارداری: مکمل‌های آهن یا ویتامین‌های دوران بارداری که از سایر مولتی ویتامین‌ها آهن بیشتری دارند، ممکن سبب سبز شدن مدفوع شوند.
- سه‌ماهه سوم بارداری: سبز شدن مدفوع نزدیک به زمان زایمان متداول‌تر است، زیرا در اواخر باداری غذا سریع‌تر از روده عبور می‌کند.
- بعد از زایمان: مدفوع سبز در هفته اول بعد از زایمان معمولا به‌علت اسهال است. مصرف مجدد قهوه، شیرین‌کننده‌های مصنوعی و رژیم غذایی بعد از زایمان شایع‌ترین علل اسهال بعد از زایمان‌اند.
علت مدفوع سبز نوزاد
اولین مدفوع نوزاد (مکونیوم) معمولا سبز یا سیاه است و معمولا بعد از ۳ روز تمام می‌شود. در نوزادان بزرگ‌تر، سبز شدن مدفوع ممکن است ناشی از حساسیت به غذای جدید، ویروس یا عفونت باکتریایی باشد. اگر بابت مدفوع کودکتان نگران هستید یا سؤال دارید، باید با پزشک اطفال صحبت کنید.
شیرخشک
شیر خشک می‌تواند مدفوع نوزاد را سبز کند. مدفوع سبز تیره در کودکان معمولا ناشی از مکمل آهن یا شیرخشک غنی‌شده با آهن است. حساسیت به پروتئین شیر، نقص آنزیم گوارشی و سوءجذب کربوهیدرات می‌تواند موجب سبز شدن مدفوع در کودکانی شود که با شیرخشک تغذیه می‌کنند.
تغذیه با شیر مادر
اگر نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌شود مدفوع سبز دارد، احتمالا چیزی مثل سبزیجات سبز یا غذاهایی با رنگ خوراکی سبز یا بنفش در رژیم غذایی مادر است. در بعضی موارد، کودک یا مادر به چیزی در غذا حساسیت دارند. همچنین مدفوع سبز رنگ در نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌کند، می‌تواند نشانه دریافت آغوز کم‌کالری و کم‌چرب باشد. از طرف دیگر، سبز شدن مدفوع می‌تواند به این معنی باشد که کودک از هر سینه به اندازه کافی شیر نمی‌خورد؛ ممکن است به اندازه کافی سینه را نمکد یا حتی نشانه مصرف شیر مازاد باشد. متخصص اطفال می‌تواند به پیداکردن علت مشکل کمک کند.
مدفوع سبز در کودکان نوپا
بر اساس باوری قدیمی، مدفوع سبز و اسهال بدبو در کودکان نوپا معمولا با دندان درآوردن آنها مرتبط است. اما در واقع این مسئله می‌تواند نشانه عفونت ویروسی باشد و معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی نابالغ کودک با جست‌وجوهای دهانی کودک رشد می‌کند. در این شرایط برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، اسهال باید با مصرف مایعات اضافی درمان شود. اسهال همراه با تب بالا نگران‌کننده است و باید به پزشک اطفال مراجعه کنید.
سبز شدن مدفوع در کودکان بزرگ‌تر
کودکان اغلب غذاهایی با انواع رنگ‌های خوراکی می‌خورند. این رنگ‌ها در انواع نوشیدنی‌ها، آب‌نبات‌ها، کیک تولد و شیرینی‌ها به کار می‌روند. البته مدفوع سبز در کودکان می‌تواند به‌علت مصرف مکمل آهن، گاستریت ویروسی یا کمبود آنزیم گوارشی مثل عدم تحمل لاکتوز هم باشد.
آیا مدفوع سبز خطرناک است؟
اگر مدفوع سبز دارید، نگران نباشید. هرچند رنگ متفاوت مدفوع می‌تواند نشانه تومور سرطانی باشد، در شرایط سرطان معمولا مدفوع سیاه یا قیری‌رنگ است که نشان‌دهنده خونریزی در بخش‌های بالایی مجرای گوارشی است. علاوه بر این، در سرطان مربوط به بخش پایینی مجرای گوارشی، خون قرمز روشن در مدفوع دیده می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر بیشتر از ۳ روز اسهال داشتید، به پزشک مراجعه کنید. اسهال طولانی‌مدت درمان‌نشده می‌تواند موجب کم‌آبی و تغذیه نامناسب شود. همچنین اگر مدفوع سبز مزمن همراه با علائمی مثل ناراحتی معده، یبوست یا اسهال، تب، علائم کم‌آبی، خون در مدفوع و حالت تهوع دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با توجه به داروهای مصرفی، رژیم غذایی و سایر شرایط پزشکی شما علت سبز بودن مدفوع را تشخیص دهد. درمان مدفوع سبز در بزرگسالان یا کودکان با درمان عامل ایجاد آن میسر می‌شود.
شما بگویید
شما چقدر درباره مدفوع سبز می‌دانید؟ آیا به این عارضه مبتلا شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
