زیبایی همیشه به نو‌بودن نیست. گاهی رنگ‌و‌بوی کهنگی و حالت قدیمی درودیوار یا وسایل آنتیک در خانه از عناصر تزئینی مدرن زیباتر و دل‌نشین‌تر است. پتینه کاری هنر کهنه‌کردن فضا با ایجاد زنگار و خوردگی است. همراه ما باشید تا بیشتر با این هنر اصیل ایتالیایی آشنا شویم.
پتینه؛ هنر کهنه‌کردن فضا
پتینه از واژه ایتالیایی «Patina» به‌معنی «یک لایه رسوب نازک روی سطح» گرفته شده است. سطوحی مثل برنج، برنز، مس، سنگ و حتی چوب با گذشت زمان کاملا طبیعی اکسید می‌شوند و ظاهر کهنه‌ای به خود می‌گیرند که حاکی از قدمت آنهاست. تازگی‌ها این ظاهر کهنه به‌قدری در دکوراسیون داخلی پرطرف‌دار شده است که خیلی‌ها با ابزارها و رنگ‌های مخصوص پتینه کاری اشیای معمولی را به عتیقه تبدیل می‌کنند و جلوه نوستالژیک جذابی به فضای خانه می‌بخشند. در پتینه کاری ساختمان، اثاثیه چوبی، دیوارهای گچی و سیمانی، شیشه، سقف، کاشی و سرامیک و سطوح و اثاثیه فلزی انتخاب خوبی برای کهنه‌کاری هستند.
انواع پتینه طبیعی
- پتینه روی مس، برنج و برنز: این نوع پتینه وردیگریس نام دارد، یک لایه رسوب نازک سبزرنگ که بر اثر واکنش شیمیایی این فلزات با دی‌اکسید کربن و آب طی سالیان سال تشکیل می‌شود.
- پتینه روی فلزات گران‌بها: پتینه فلزات گران‌بها ظاهری تیره و مات دارد و روند شکل‌گیری‌اش طولانی‌تر است.
- پتینه روی چوب: چوب طبیعی بدون رنگ و عایق در معرض اکسیژن تیره می‌شود و به‌مرور زمان بافت چوب را بهتر نشان می‌دهد.
انواع پتینه کاری تزئینی
تنوع طرح‌ها و مدل‌های هنر کهنه‌کاری به‌قدری گسترده است که هیچ سلیقه‌ای را ناامید نمی‌کند. بین انواع پتینه طرح چوب، طرح آجر، طرح بتن، طرح سنگ مرمر، طرح کاهگل، طرح چرم، طرح سنگ، طرح ترک، طرح فرشته، طرح ابروباد، پتینه موتیف و پتینه طرح گل، ورق طلا و پتینه طرح برجسته، به‌راحتی می‌توان طرح دلخواه را انتخاب کرد.
۱. پتینه کاری کلاسیک
طرح کلاسیک این هنر ایتالیایی انتخاب کسانی است که می‌خواهند با دکور آنتیک کهنه جلوه اشرافی و تجملاتی به فضا ببخشند. مشخصه بارز این نوع پتینه رنگ‌های سنگین و کلاسیک تزئین‌شده با ورق مس و طلا و برنز است و به روش‌های مختلف اجرا می‌شود. یکی دیوارهای خانه را با ورق طلا می‌پوشاند، دیگری روی دیوار نقش آجر می‌زند؛ یکی با رنگ نقش ترک‌خوردگی می‌سازد، دیگری تمام وسایل خانه را با طرح چوب رنگ‌آمیزی می‌کند.
۲. پتینه کاری مدرن
البته پتینه همیشه کهنه به نظر نمی‌رسد و گاهی برای زیباسازی دکوراسیون مدرن، با طرح‌های جدید ترکیب و روی دیوار، شیشه، ستون‌ها و حتی وسایل چوبی اجرا می‌شود. پتینه مدرن در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف مثل ابروبادی یا فرشته و با ابزارهای مختلف مثل اسفنج، پارچه، خمیر یا ورق‌های تزئینی قابلاجراست و محدود به رنگ یا طرح خاصی نیست.
چند مزیت مهم پتینه کاری
زیبایی مهم‌ترین مزیت پتینه کاری است؛ اینکه می‌توان بدون نیاز به مرمت و با هزینه منطقی دستی به ظاهر و باطن خانه، اداره یا حتی مدرسه کشید و تغییرات چشمگیری ایجاد کرد. این هنر روی سطوح مختلف اجرا می‌شود، قابل‌شست‌وشوست، از رنگ‌های معمولی جذاب‌تر است، قدرت پوشش‌دهی قابل‌قبولی دارد، بازسازی و ترمیمش راحت است، ترک‌های سطح را به‌راحتی می‌پوشاند، ماندگارتر از رنگ‌های معمولی است و خیلی سریع اجرا می‌شود.
پتینه کاری سطوح مختلف
۱. پتینه کاری روی دیوار
اجرای پتینه روی دیوار یکی از جدیدترین روش‌های ساخت اکسنت‌وال یا طراحی و رنگ‌آمیزی کل دیوارهاست. بعد از اجرا، دیوارها ظاهر کهنه و فرسوده می‌گیرند و اگر تکنیک مناسبی را انتخاب کنید، با طراحی و مبلمان محیط هماهنگ می‌شوند.
- تکنیک بافت برجسته (خمیری یا پلاستر): ابتدا یک لایه خمیر روی دیوار بکشید تا حجم بگیرد. بعد با ابزارهای مخصوص بافت و الگوی دلخواه را ایجاد کنید.
- تکنیک رنگ‌برداری: دیوار را نقاشی کنید و بعد با پارچه روی رنگ خیس ضربه بزنید تا حالت پارچه روی دیوار بماند.
- تکنیک اسفنج: ابتدا دیوار را با رنگ دلخواه نقاشی کنید. سپس تکه‌ای اسفنج بردارید، به رنگی دیگر آغشته‌اش کنید و با آن روی دیوار ضربه بزنید تا رنگ دوم به‌شکل پودر روی دیوار بنشیند.
- تکنیک پارچه: چند تکه پارچه بردارید، به شکل‌های مختلف درآوریدشان، در رنگ بغلتانیدشان و با آنها روی دیوار ضربه بزنید.
۲. پتینه کاری روی چوب
در بازار مبلمان و محصولات چوبی، اثاثیه با تزئین پتینه جزو محبوب‌ترین‌ها هستند و بسته به تراکم و بافت چوب، با تکنیک‌های مختلف اجرا می‌شوند.
- پتینه با جوهر رنگ: با آستر رنگی رقیق و به‌کمک پارچه تمیز یا پیستوله سطح چوب را ۲ تا ۳ بار رنگ‌آمیزی کنید.
- پتینه با لاک الکل: ترکیب لاک الکل و اتیلن را با پارچه یا پنبه روی چوب بمالید و با حفظ رنگ طبیعی چوب، جلوه کهنه و فرسوده به آن ببخشید.
- پتینه با رنگ محلول در آب: به‌سادگی رنگ محلول در آب را با روغن برزک مخلوط کنید، با قلمو روی چوب بکشید و قبل از خشک‌شدن، با پارچه پاک کنید.
- پتینه با روغن شاپان: روغن شاپان رقیق‌شده را با پارچه روی چوب بمالید و از این ظاهر زیبا لذت ببرید.
۳. پتینه کاری روی فلز
فلزها به‌مرور زمان کهنه می‌شوند و شکل زنگار به خود می‌گیرند. با پتینه کاری می‌توان رنگ‌و‌بوی کهنه و قدیمی را سریع‌تر و آسان‌تر به دست آورد.
- پتینه فلز براق: ابتدا فلز را با الکل پاک کنید و چند بار روی سطح لاک الکل بکشید. سپس یک لایه کیلر بزنید و برای پتینه از ترکیب کیلر و اکلیل استفاده کنید.
- پتینه با طرح برجسته: با ترکیب سیمان، چسب چوب و چسب سریش خمیر بسازید و به‌کمک آن قسمت‌هایی از سطح فلز را برجسته و بافت‌دار کنید. صبر کنید تا خشک شود و بعد رنگ بزنید.
- پتینه فلز با شن: بعد از رنگ‌آمیزی فلز، یک لایه لاک الکل بزنید و وقتی نیمه‌خشک شد، روی آن را با شن بپوشانید. رنگ بزنید و سمباده بکشید تا بافت زیبایی روی فلز ایجاد شود.
- پتینه با نمک: ابتدا فلز را تمیز و خوب خشک کنید. فلز را در یک ظرف پر از سرکه بیندازید و کمی نمک و پراکسید هیدروژن بریزید تا پتینه سرکه‌نمکی تشکیل شود. بعد از نیم ساعت فلز را از ظرف بیرون بیاورید و صبر کنید تا خشک شود.
۴. پتینه کاری روی شیشه
اجرای پتینه روی شیشه یکی از روش‌های محبوب برای رنگ‌و‌لعاب‌بخشیدن به اشیای شیشه‌ای است. این تکنیک را می‌توان روی شیشه آباژور، لوستر و حتی قسمت‌هایی از پنجره اجرا کرد و از ظاهر بی‌نظیر آن لذت برد.
- پتینه با طرح آماده: سطح شیشه را تمیز کنید، طرح دلخواه را چاپ لیزری کنید، دورتادورش را ببرید و با چسب چوب روی شیشه بچسبانید.
- پتینه با ترک کراکل: روی سطح شیشه چسب چوب بزنید و بعد از آنکه خشک شد، ترک کراکل را با قلمو روی چسب بمالید تا ترک‌دار شود. به سلیقه خود بین ترک‌ها را با روغن شاپان یا رنگ اکرلیک پر کنید.
۵. پتینه کاری روی سفال
خیلی از لوازم هنری و تزئینی که در بازار می‌بینید، از آینه‌های کهنه قدیمی گرفته تا انواع ظرف و گلدان‌های رنگ‌و‌رورفته، همگی نتیجه اجرای پتینه با رنگ‌های روغنی و اکرلیک روی سفال خام هستند.
- پتینه با خمیر و رنگ: ابتدا ظرف سفالی را خوب سمباده بکشید و کنار بگذارید. چسب چوب و پودر مل را ترکیب کنید و بعد از یک ساعت استراحت، طرح دلخواه را با آن بسازید و با آب و چسب روی سفال بچسبانید. درنهایت با رنگ‌های روغنی یا اکرلیک ظاهر ظرف را کهنه‌تر کنید.
هزینه پتینه کاری
پتینه کاری هنری تجملاتی محسوب می‌شود که هزینه بیشتری از سایر انواع پوشش دیوار و سقف دارد. اما بعد از یک بار اجرا، خیالتان بابت هزینه‌های تعمیر و لکه‌گیری در آینده راحت است. در مرحله قیمت‌گذاری، پتینه‌کار مساحت کار را اندازه می‌گیرد و متد دلخواه مشتری را می‌پرسد، چون این ۲ عامل بیشترین تأثیر را بر قیمت پتینه کاری دارند. هرچه متراژ بیشتر و متد انتخابی پرزحمت‌تر باشد، اجرای پتینه گران‌تر است. عواملی مانند نیاز به زیرکاری سطح و دستمزد تیم پتینه‌کار روی قیمت نهایی بی‌تأثیر نیستند. مشاهده آلبوم پتینه کاری تیم‌های مختلف، تا حدی شما را از هزینه اجرای این هنر مطلع می‌کند.
کلام آخر
پتینه کاری در سبک‌ها، طرح‌ها و رنگ‌های مختلف روی انواع سطوح قابلاجراست و جلوه قدیمی جالبی به فضا و لوازم می‌دهد. می‌توانید برای زیباسازی بخش‌هایی از اتاق پذیرایی و نشیمن یا حتی تغییر ظاهر کل خانه، اداره و فضاهای دیگر از این هنر جادویی استفاده کنید.
اگر تجربه پتینه کاری را دارید یا چیزهای بیشتری درباره آن می‌دانید، حتما در بخش نظرات برای ما و همراهان بنویسید.
