سندرم گیلن باره نوعی بیماری است که به‌سبب آن سیستم ایمنی به اعصاب بدن حمله می‌کند. علائم این بیماری شامل ضعف عضلانی، درد، مورمورشدن بدن و از‌دست‌دادن عکس‌العمل غیرارادی است. می‌دانید چه کسانی به گیلن باره مبتلا می‌شوند و راه تشخیص و درمان سندروم گیلن باره چیست؟ برای آشنایی بیشتر با این بیماری خودایمنی تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
سندرم گیلن باره چیست؟
سندروم گیلن باره یا جی.بی.اس (GBS) نوعی اختلال خودایمنی نادر است. در حالت طبیعی، سیستم ایمنی فقط با مهاجمان خارجی مثل ویروس‌ها یا باکتری‌ها مبارزه می‌کند، اما بیماری‌های خودایمنی باعث می‌شوند سیستم ایمنی به بدن خود بیمار حمله می‌کند. در بیماری گیلن باره، سیستم ایمنی به اعصاب حمله می‌کند.
اعصاب مثل سیم‌هایی هستند که به‌کمک آنها عضلات خود را به کار می‌گیرید و اتفاقات پیرامونتان را درک کنید. زمانی که این سیم‌ها آسیب ببینند، بدن شما اختیار عضلات و قدرت حس‌کردن محیط را از دست می‌دهد، درنتیجه علائمی مثل ضعف عضلانی، بی‌حسی و مورمورشدن بروز می‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا به گیلن باره باید در بیمارستان بستری شوند تا از نظر مشکلات تنفسی و قلبی، خفگی و سایر عوارض بیماری بررسی شوند. بهبودی این بیماری ممکن است هفته‌ها تا سال‌ها زمان ببرد، اما ۸۵درصد بیماران طی ۶ تا ۱۲ ماه کاملا بهبود پیدا می‌کنند. در صورت بهبودی، احتمال برگشت بیماری خیلی کم است.
علت بیماری گیلن باره
کسی نمی‌تواند با اطمینان بگوید که چیزی مثل ویروس زیکا موجب گیلن باره میشود یا خیر. بعضی از بیماری‌ها سلول‌های عصبی شما را تغییر می‌دهند، بنابراین سیستم ایمنی این سلول‌ها را تهدید تشخیص می‌دهد. معمولا چند روز یا چند هفته بعد از سرماخوردگی، ویروس معده یا آنفولانزا علائم گیلن باره ظاهر می‌شوند. در موارد نادر، جراحی و واکسیناسیون هم ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کنند. حتی به نظر می‌رسد آلوده‌شدن به نوعی باکتری به‌نام کامپیلوباکتر (campylobacter) هم ممکن است موجب گیلن باره شود. در این شرایط سیستم ایمنی به سلول‌های عصبی حمله می‌کند و توانایی ارسال پیام به مغز ضعیف میشود. درنتیجه عضلات نمی‌توانند به پیام‌های عصبی پاسخ دهند و مغز پیام‌های کمتری به بدن می‌فرستد.
علائم سندروم گیلن باره
علائم بیماری ممکن است از دست‌ها و پاها شروع شوند و کم‌کم به نواحی میانی بدن برسند. سندرم گیلن باره علائم مختلفی دارد، از جمله:
- بی‌حسی یا مورمورشدن دست‌ها یا پاها؛
- کمردرد؛
- ضعف عضلانی (معمولا در پاها شروع میشود و به‌سمت بالا حرکت می‌کند)؛
- تنفس دشوار؛
- مشکل بلع؛
- مشکلات ضربان قلب یا فشار خون.
عوارض بلندمدت گیلن باره
هرچند در بیشتر افراد علائم بیماری بعد از بهبودی کاملا از بین می‌روند، بعضی از افراد ممکن است همچنان علائمی مثل ضعف عضلانی، مشکل راه‌رفتن یا بی‌حسی و مورمورشدن را داشته باشند. همچنین ممکن است بعضی از افراد به ویلچر یا واکر نیاز داشته باشند.
تشخیص گیلن باره
تشخیص این بیماری بر اساس علائم و آزمایش‌های عصب‌شناسی انجام میشود. ممکن است پزشک برای رد سایر بیماری‌های مشابه گیلن باره آزمایش‌هایی را تجویز کند، از جمله:
- نمونه‌برداری از نخاع: نمونه‌ای از مایع مغزی‌نخاعی گرفته میشود. در این روش یک سوزن وارد کمر میشود و مقدار کمی از مایع مغزی‌نخاعی برداشته و آزمایش میشود. هدف اصلی این آزمایش پیداکردن علائم سایر بیماری‌های مشابه سندرم گیلن باره است.
- الکترومیوگرافی یا ای.ام.جی (EMG): این آزمایش شامل ۲ بخش مطالعه هدایت عصبی و الکترومیوگرافی سوزنی است. در این آزمایش سلامت و عملکرد اعصاب و عضلات شما بررسی میشود. از آنجایی که در سندرم گیلن باره اعصاب آسیب می‌بیند، انجام این آزمایش به تشخیص سندرم گیلن باره کمک می‌کند.
درمان سندرم گیلن باره
هیچ روشی برای پیشگیری از سندرم گیلن باره وجود ندارد و علائم سندرم گیلن باره به‌سرعت پیشرفت می‌کنند، به همین دلیل برای درمان فوری به بستری‌شدن نیاز است. ۲ روش درمانی وجود دارند که ممکن است بهبودی را سرعت ببخشند:
- تزریق درون‌رگی ایمونوگلوبین: شامل تزریق آنتی‌بادی‌هایی (پروتئین‌هایی در بدن برای مبارزه با عوامل خارجی) که از ده‌ها تا هزاران نفر جمع‌آوری شده است. این تزریق به آرام‌گرفتن سیستم ایمنی کمک می‌کند.
- تعویض پلاسما: این فرایند شامل تصفیه‌کردن بخش مایع خون به‌نام پلاسما است. در طول این فرایند، آنتی‌بادی‌هایی که به اعصاب حمله کرده‌اند حذف می‌شوند و پلاسمای تصفیه‌شده دوباره به بدن برمی‌گردد. این روش ادامه حمله سیسم ایمنی به اعصاب را متوقف می‌کند.
آیا بیماری گیلن باره باعث مرگ میشود؟
موارد شدید گیلن باره ممکن است چالش‌های ادامه‌داری داشته باشد. ممکن است برای فعالیت‌های طبیعی روزانه مثل حمام‌کردن، غذاخوردن و لباس‌پوشیدن به کمک دیگران نیاز داشته باشید. شاید پزشک برای بهبود قوای شما فیزیوتراپی را تجویز کند. همچنین بعضی افراد برای مواجهه با استرس‌های روانی ناشی از علائم بیماری به مشاور نیاز دارند. این بیماری به‌خودی‌خود به مرگ منجر نمی‌شود اما بدون درمان مناسب، عوارض آن ممکن است کشنده باشد.
تفاوت ام اس با گیلن باره
گیلن باره و ام.اس (MS) هر دو بیماری‌های عصبی و خودایمنی هستند که در آنها سیستم ایمنی به میلین سلول‌های عصبی حمله می‌کند. البته به‌رغم شباهت‌هایشان، بیماری‌های یکسانی نیستند. هرکدام از این بیماری‌ها به بخش‌های متفاوتی از سیستم عصبی حمله می‌کنند. بیماری ام.اس سیستم اعصاب مرکزی مثل مغز و نخاع را درگیر می‌کند، ولی بیماری گیلن باره به سیستم اعصاب محیطی مثل اعصاب مربوط به عضله، پوست و قلب آسیب می‌زند.
عوامل مختلفی در ایجاد بیماری ام.اس نقش دارند، از جمله:
- عفونت‌هایی مثل هرپس و کلامیدیا؛
- ژن؛
- کمبود شدید ویتامین دی (D)؛
- سیگارکشیدن.
نکات پایانی
اگر علائمی مثل درد، ضعف عضلانی، بی‌حسی یا مورمورشدن دست و پا را دارید، به پزشک مراجعه کنید. سندرم گیلن باره گاهی با علائم شدیدی مثل مشکلات تنفسی و تغییر فشار خون یا ضربانی قلب همراه است و حتی موجب مرگ میشود. اما خوشبختانه درمان علائم موجب بهبود بیماری خواهد شد.
شما بگویید
شما چقدر با بیماری گیلن باره و علائم آن آشنایی دارید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
