بی‌شک نوشیدن آب و مایعات کافی فواید زیادی برای سلامتی دارد، ولی آیا نوشیدن آب قبل از خواب نیز مفید است؟ بعضی از افراد عقیده دارند که نوشیدن یک لیوان آب قبل از خواب موجب می‌شود که بهتر بخوابند، ولی بعضی با انجام این کار دچار مشکلاتی می‌شوند. در ادامه فواید و مضرات نوشیدن آب قبل از خواب را بررسی و نکات و توصیه‌های لازم را مطرح می‌کنیم.
فواید نوشیدن آب قبل از خواب
آب از مواد ضروری برای بدن است که به دفع مواد زائد، روان‌کردن مفاصل، تنظیم دمای بدن و ضربه‌گیری بافت‌های حساس کمک می‌کند. به‌گفته متخصصان، باید قبل از رفتن به رختخواب کاملا هیدراته شوید زیرا ۶ تا ۸ ساعت می‌خوابید و معمولا برای نوشیدن آب بیدار نمی‌شوید. یعنی در تمام مدتی که خواب هستید، آبی وارد بدنتان نمی‌شود. ولی چرا باید در طول خواب به‌خوبی هیدراته باشید؟ زیرا وقتی خوابید، بدنتان مایعات از دست می‌دهد. در طول خواب به سوزاندن کالری ادامه می‌دهید و این فرایند به آب نیاز دارد.
نفس‌کشیدن و عرق‌کردن (در هوای گرم) در خواب ذخایر آب بدن را کاهش می‌دهند. اگر تب داشته باشید یا مبتلا به دیابت باشید در طول شب بدنتان بیشتر از حالت طبیعی آب از دست می‌دهد. به همین دلیل در هنگام خواب در معرض کم آبی بدن قرار می‌گیرید. برای جلوگیری از این مشکل کافی است که قبل از خواب آب بنوشید.
البته جلوگیری از کم‌آبی بدن تنها مزیت نوشیدن آب قبل از خواب نیست و این کار فواید دیگری نیز دارد که در ادامه آنها را بیان کرده‌ایم.
۱. شادی و احساس بهتر
بر اساس آزمایش‌ها معمولا افرادی که در طول شب به‌خوبی هیدراته‌اند، صبح‌ها آرام‌تر و پرانرژی‌تر از کسانی هستند که قبل از خواب آب نمی‌نوشند.
۲. کمک به پاک‌سازی بدن
هیدراته‌ماندن در طول روز و شب دفع مواد زائد بدن و دفع سموم از طریق تعریق را راحت‌تر می‌کند. آبرسانی بدن قبل از خواب موجب بهبود گردش خون می‌شود، یعنی بدن پاک‌سازی را در سطح سلولی انجام می‌دهد. مواد مغذی به سلول‌ها می‌رسند و سموم از سلول‌ها خارج می‌شوند تا بدن از درون سرزنده و تازه شود.
۳. تنظیم دمای بدن
طبق پژوهش‌ها، کم‌آبی بدن موجب می‌شود که افراد هنگام خواب احساس سرما یا گرما کنند. بنابراین نوشیدن آب قبل از خواب علاوه‌بر آبرسانی، به حفظ دمای بهینه بدن نیز کمک می‌کند و موجب می‌شود که خواب راحتی داشته باشید.
با نوشیدن آب کافی بدن بهتر می‌تواند با تعریق خود را خنک نگه دارد. در مناطق گرم در طول شب بیشتر عرق می‌کنیم که ممکن است موجب کم‌آبی بدن شود. نوشیدن آب قبل از خواب علاوه‌بر جلوگیری از کم‌آبی بدن در هنگام خواب، با کاهش دمای مرکزی بدن (و درنتیجه ایجاد احساس خواب‌آلودگی) موجب می‌شود که خواب بهتری داشته باشیم.
۴. درخشندگی پوست
کم‌آبی موجب می‌شود که پوست ما آب و چربی‌های طبیعی خود را از دست بدهد. نوشیدن مقدار کافی آب از ایجاد لک، چین و چروک و آکنه جلوگیری می‌کند. نوشیدن آب قبل از خواب موجب می‌شود که در طول مدت خواب هیدراته بمانید و هنگام بیدارشدن پوستی نرم و انعطاف‌پذیر داشته باشید.
فواید خوردن آب گرم قبل از خواب
نوشیدن آب گرم ممکن است بخشی از روتین خواب آرامش‌بخش باشد. وقتی دچار سرماخوردگی یا آنفولانزا هستید، نوشیدن یک لیوان آب گرم سبب تسکین علائم بیماری می‌شود و می‌توانید بهتر استراحت کنید. تنفس از طریق دهان موجب ازدست‌دادن آب بیشتری می‌شود. بنابراین کسانی که دچار گرفتگی بینی هستند، می‌توانند برای جبران مایعات ازدست‌رفته آب بنوشند.
مضرات نوشیدن آب قبل از خواب
هیدراته‌ماندن بدن مهم است، ولی استراحت شبانه خوب نیز به همان اندازه اهمیت دارد. یک بار رفتن به دست‌شویی در نیمه‌شب اشکالی ندارد، ولی اگر خوابتان بارها قطع می‌شود شاید زمان آن رسیده باشد که روتین شبانه‌تان را تغییر دهید. اگر هرشب بارها بیدار می‌شوید ممکن است که دچار کمبود خواب و کاهش کیفیت خواب شبانه شوید. کمبود خواب موجب می‌شود که سیستم ایمنی بدن به‌اندازه کافی خوب عمل نکند.
گرچه گاهی بیدارشدن برای رفتن به دست‌شویی آسیبی به سلامتی نمی‌رساند، باید توجه داشته باشید که قطع مکرر خواب ممکن است منجر به مشکلات گوناگونی شود زیرا خواب با همه‌چیز، از سیستم ایمنی بدن گرفته تا سلامت روان، مرتبط است. کمبود خواب شدید ممکن است موجب بروز مشکلات زیر شود:
- کاهش حافظه؛
- ایجاد عفونت‌ها؛
- فشار خون بالا؛
- کلسترول بالا؛
- افزایش وزن؛
- سرطان.
به‌علاوه اختلال در خواب به مدت طولانی می‌تواند منجر به مشکلات قلبی، دیابت، چاقی و افسردگی شود. دکتر جسیکا ونسل روندو (Jessica Vensel Rundo)، متخصص اختلالات خواب، می‌گوید: «در کل توصیه نمی‌کنیم که قبل از خواب مقدار زیادی آب بنوشید، ولی مقدار کم آن مفید است. باید تعادل را برقرار کنید و قبل از خواب مقدار زیادی آب ننوشید. درست است که نمی‌خواهید با احساس خشکی و تشنگی به رختخواب بروید، ولی نباید یک لیوان پر آب هم بنوشید.»
بدن ما طوری برنامه‌ریزی شده است که تولید ادرار در زمان خواب کُند می‌شود. نوشیدن آب زیاد موجب می‌شود که شب مرتب به دست‌شویی برویم و خوابمان مختل شود. اگر درحال‌حاضر به‌دلایلی مانند استرس خواب خوبی ندارید، احتمال اینکه با نوشیدن آب شب‌ها برای رفتن به دست‌شویی بیدار شوید، بیشتر است. ظاهرا کم‌خوابی نیز در کم‌آبی بدن نقش دارد و این دو فرایند ارتباط پیچیده‌ای با هم دارند.
شب‌ادراری (Nocturia)
بیش از یک بار بیدارشدن در نیمه‌شب برای ادرارکردن شب‌ادراری نامیده می‌شود. ممکن است شب‌ادراری چرخه خواب را مختل کند و درنتیجه با کاهش بهره‌وری، تصادفات و افسردگی مرتبط باشد. نوشیدن آب زیاد قبل از خواب ممکن است موجب شب‌ادراری شود، به‌ویژه در افرادی که دچار مشکلات خاصی مانند بیماری کلیوی یا دیابت هستند یا کسانی که داروهای ادرارآور مصرف می‌کنند.
با انجام موارد زیر می‌توانید احتمال شب ادراری را کاهش دهید:
- کاهش مصرف مایعات در شب؛
- پرهیز از مصرف کافئین و نوشیدنی‌های شیرین قبل از خواب؛
- صحبت‌کردن با پزشک درباره مصرف داروهای ادرارآور در صبح.
ثبت مقدار مایعاتی که هر شب می‌نوشید و همچنین مصرف مواد غذایی آبداری مانند میوه‌ها برای شناسایی ارتباط میان مصرف مایعات و ادرار شبانه مفید است. شاید لازم باشد که مصرف مایعات را بسیار زودتر از زمان خوابتان قطع کنید. اگر پس از کاهش میزان مایعاتی که شب‌ها می‌نوشید باز هم باید شب‌ها به دست‌شویی بروید، به پزشک مراجعه کنید.
بهترین زمان نوشیدن آب
معمولا توصیه می‌شود که ۲ ساعت قبل از رفتن به رختخواب دیگر آب و مایعات ننوشیم. با این کار بدنتان را با مایعات اضافی، که ممکن است موجب رفت‌وآمدهای مکرر به دست‌شویی در نیمه‌شب شود، پر نمی‌کنید. ولی اگر قبل از خواب باید به‌دلایلی مانند خشک‌شدن دهان یا مصرف دارو مقداری آب بنوشید، نوشیدن مقدار کمی آب مشکلی ندارد. به‌گفته دکتر ونسل روندو: «طبق قانونی کلی در صورت نیاز می‌توانید در ۲ ساعتِ قبل از خواب کمتر از یک لیوان آب بنوشید.» این قانون درباره سایر نوشیدنی‌ها نیز صدق می‌کند. سعی کنید از مصرف مایعاتی مانند آبمیوه و چای در ۲ ساعت پیش از خواب پرهیز کنید.
سخن پایانی
گرچه نوشیدن آب قبل از خواب فوایدی دارد، می‌تواند با نیاز به بیدارشدن مکرر شبانه برای ادرارکردن خواب شما را مختل کند. اگر قبل از خواب احساس تشنگی می‌کنید، می‌توانید کمتر از یک لیوان آب بنوشید. ولی حالت ایدئال این است که در طول روز هیدراته بمانید تا به نوشیدن مقدار زیادی آب در زمان خواب نیازی نداشته باشید. قبل از خواب از خوردن غذاهای شور، شیرین یا تند اجتناب کنید تا زیاد تشنه نشوید. در صورت مشاهده علائم کم‌آبی بدن مانند تشنگی، خشکی دهان یا پوست و تیرگی ادرار، در طول روز آب بیشتری بنوشید.
