شاید با خواندن عنوان این مقاله تعجب کنید و در ذهنتان به این سؤال جواب منفی بدهید، اما در کمال تعجب پاسخ این سؤال مثبت است. گرچه نوزادان تجربه زیسته‌ای ندارند که غمگینشان کند، به‌گفته متخصصان سلامت روان، نوزادان هم ممکن است افسرده شوند. در این مقاله درباره علائم، علل و روش‌های تشخیص و درمان افسردگی نوزادان می‌گوییم. با ما همراه باشید.
نظر روان‌شناسان درباره افسردگی نوزاد
دکتر کریستینا فیوروانتی، روان‌شناس کودکان، می‌گوید: «گرچه تصور بیشتر افراد این است که نوزادی و کودکی دورانی شاد و بی‌دغدغه است، این دوره هم سختی‌ها و چالش‌‌های خاص خودش را دارد.»
دکتر پاتریشیا فارل هم می‌گوید: «درباره افسردگی در نوزادان اطلاعات کمی وجود دارد، چون نوزادان زبانی برای بیان احساسات، ترس‌ها یا خواسته‌های خود ندارند. تنها راه پی‌بردن به افسردگی آنها زیرنظرگرفتن رفتارهایشان است.»
علائم افسردگی نوزاد
سلامت روان کودک شامل توانایی او برای ابراز احساسات و تعامل با اطرافیان است. نقاط عطف اجتماعی مهم نیز آرامش هنگام نگه‌داشته‌شدن و لبخندزدن در پاسخ به توجه مراقبان‌اند.
در دوره‌ای که نوزادان رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند، ممکن است برخی اوقات تحریک‌پذیرتر و بدخلق‌تر از همیشه باشند. نوزادان به‌تدریج مسائل محیطی مختلف را درک می‌کنند و با رفتارهایشان به شرایط واکنش نشان می‌دهند. مثلا رفتن والدین به محل کار و تنهاماندن نوزاد با پرستار یکی از عواملی است که باعث آشفتگی و غمگین‌شدن نوزاد می‌شود. گرچه همه نوزادان روزهای این‌چنینی را تجربه می‌کنند، دوره‌های طولانی تحریک‌پذیری یا گوشه‌گیری کودک ممکن است نشانه وجود مشکلی باشد.
یکی از راه‌های اصلی تشخیص افسردگی در نوزادان، نشاط عاطفی آنهاست. گریه نوزاد لزوما نشانه افسردگی او نیست. در واقع نوزاد افسرده ممکن است نوزاد خوبی تلقی شود که گریه و سروصدای زیادی ندارد.
گرچه نوزادان شخصیت و خلق‌وخوی متفاوتی دارند، تغییر ناگهانی رفتار و ساکت‌بودن بیش از حد نوزاد ممکن است نشانه افسردگی باشد. در جایگاه والدین، شما فرزندتان را بهتر از هرکسی می‌شناسید. اگر احساس می‌کنید نوزادتان کمتر از قبل احساساتش را بروز می‌دهد، الگوی خوردن و خوابیدنش تغییر کرده و بیش از حد معمول تحریک‌پذیر شده است، بهتر است به روان‌شناس کودکان مراجعه و مشکل را ریشه‌یابی کنید.
علل افسردگی نوزادان
در قدیم بسیاری از مردم معتقد بودند که امکان ندارد نوزادان یا حتی کودکان افسرده شوند. دانشمندان و پزشکان به‌تازگی دریافته‌اند که افسردگی نوزادان نه‌تنها ممکن است، بلکه شاید بسیار شایع‌تر از چیزی است که مردم تصور می‌کنند.
گرچه علل قطعی افسردگی نوزادان مشخص نشده‌اند، روان‌شناسان چندین علت احتمالی برای افسردگی نوزادان مطرح کرده‌اند. این علل احتمالی عبارت‌اند از:
- ژنتیک؛
- شیمی مغز؛
- عوامل محیطی؛
- سلامت روانی والدین یا مراقب.
اولین الگوهای نوزادان والدین یا مراقبان آنها هستند و بسیاری از احساسات و رفتارها را از آنها می‌آموزند. اگر والدینی به افسردگی مبتلا باشند، ممکن است نوزاد آنها نیز در معرض ابتلا به افسردگی باشد.
در گذشته، بسیاری از افراد زایمان زودرس را با افزایش احتمال افسردگی کودکان مرتبط می‌دانستند، اما در پژوهشی که سال ۲۰۱۷ انجام شد، محققان هیچ تفاوتی بین نوزادان نارس و نوزادان کامل مشاهده نکردند. بااین‌حال بر اساس این پژوهش، اگر قبل از ۲سالگی ارتباطات قوی‌تری بین آمیگدال و سایر نواحی مغز نوزادان برقرار شود، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی خواهند بود. آمیگدال مرکز ترس مغز نامیده می‌شود.
محققان معتقدند عوامل محیطی نیز در ابتلای نوزاد به افسردگی نقش مهمی دارند.
تشخیص افسردگی نوزاد
شناخت علائم احتمالی افسردگی مهم است. البته نگران نباشید، چون بروز علائم افسردگی در نوزاد نشانه افسردگی بالینی او نیست. با توجه به «طبقه‌بندی تشخیصی اختلالات رشدی و سلامت روان دوران نوزادی» که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد، تشخیص افسردگی در نوزادان ۵ شرط دارد:
- تغییری محسوس در الگوهای عاطفی و رفتاری نوزاد ایجاد شده باشد.
- خلق‌وخوی افسرده و تحریک‌پذیری نوزاد در بیشتر ساعات روز در ۲ هفته متوالی ادامه داشته باشد.
- علائم افسردگی در بیش از یک فعالیت خاص و در ارتباط با بیش از یک فرد دیده شود.
- نشانه‌های افسردگی نوزاد باعث ناراحتی و اختلال در عملکرد و یا مانع رشد او شود.
- علائم نباید ربطی به بیماری‌ها یا مصرف داروی خاصی داشته باشد.
این ۵ شرط نوزاد را در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌دهند. اگر این علائم را در فرزندتان مشاهده کرده‌اید، بهتر است هرچه زودتر برای مشاوره و گزینه‌های درمانی با فردی متخصص صحبت کنید.
درمان افسردگی در نوزادان
اگر فقط چند روز است که کودک شما این علائم را دارد، ممکن است دلیلش ناراحتی مختصری ناشی از مسائل محیطی باشد و به‌سرعت رفع شود. اگر پس از گذشت ۲ هفته علائم او همچنان ادامه‌دار بود، بهتر است با روان‌درمانگر کودکان مشورت و خیالتان را راحت کنید. گرچه برای بچه‌های کوچک داروی خاصی تجویز نمی‌شود، روان‌درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا نیازهای کودکتان را بهتر درک کنید و احساس آرامش و امنیت را به او بازگردانید. موسیقی‌درمانی و ماساژ نوزاد نیز ممکن است گزینه‌های مناسبی برای کاهش علائم افسردگی نوزاد باشند.
از آنجایی که بخش مهمی از رشد نوزاد مربوط به محیط خانواده است، درمان افسردگی نوزاد معمولا هم شامل خود نوزاد و هم مراقبان اوست. حضور شما در هرگونه ارزیابی و درمان برای افسردگی اولیه دوران کودکی ضروری است، چون هیچ‌کس به‌اندازه والدین روحیات و رفتارهای نوزاد را نمی‌شناسند. همکاری اعضای خانواده و پایبندی به روش‌های درمانی تجویزشده روان‌درمانگر نقش مهمی در بهبود وضعیت نوزاد خواهد داشت.
مقابله با افسردگی نوزاد
از آنجایی که نوزادان قادر به توصیف احساس یا تجربه خود نیستند، رمزگشایی احساسات آنها کار بسیار سختی است. به‌گفته دکتر فارل تماس فیزیکی، تعاملات کلامی، استفاده از کتاب داستان مناسب سن و بازی با سایر کودکان برای بهبود نوزاد افسرده بسیار مفیدند.
یکی از بهترین ابزارهای ما برای کمک به کودکانی که دچار پریشانی اجتماعی‌عاطفی شده‌اند، بازی با کودک است. بازی زبان کودکان و یکی از ساده‌ترین و قوی‌ترین مداخلاتی است که می‌توانید رایگان در خانه انجام دهید.
اهمیت سلامت روان والدین
دکتر فیوروانتی می‌گوید: «افسردگی والدین عامل زمینه‌ساز مهمی برای مشکلات رشد اجتماعی‌عاطفی کودک است و دریافت کمک صحیح برای درمان افسردگی والدین سلامت روان کودک را نیز بهبود می‌بخشد.»
افسردگی بعد از زایمان عارضه‌ای بسیار رایج در میان زنانی است که به‌تازگی مادر شده‌اند. اگر علائم افسردگی دارید، بهتر است هرچه زودتر به مشاوری متخصص مراجعه و روند درمان را آغاز کنید. روش‌های درمانی موجود باعث می‌شوند احساس بهتری داشته باشید.
کلام پایانی
سلامت روان بخشی از سلامت و رفاه کلی هر کودک است و به‌اندازه سلامت جسمی مهم است. مهم است که به یاد داشته باشید اختلالات خلقی لزوما به‌معنای افسردگی بالینی نوزاد نیست. اگر علائم افسردگی نوزاد را در وجود فرزندتان احساس می‌کنید، به درمانگر مراجعه کنید.
تجربه‌ای در زمینه افسردگی نوزاد دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
۸،۰۰۰ تومان
