درد فک و سایر نواحی صورت مشکل رایجی است که بسیاری از افراد آن را تجربه کرده‌اند. درد در ناحیه‌ی فک دلایل مختلفی دارد به همین دلیل تشخیص صحیح علت درد بسیار مهم است. برای تجویز بهترین درمان، پزشکان باید علت اصلی و دقیق درد را پیدا کنند. در دنیای پزشکی تشخیص و درمان این مشکل، رویکردهای مختلفی دارد.
عوامل درد فک
عوامل مختلفی می‌توانند در این مشکل نقش داشته باشند. به طور کلی جراحات فیزیکی، مشکلات دستگاه عصبی و مشکل در رگ‌های خونی می‌توانند موجب درد فک شوند.
شایع‌ترین علت این درد، اختلال مفصل فک گیجگاهی (TMJ) است. ۱۲ درصد از افراد این مشکل را دارند و 5 درصد افراد به علت شدت درد به پزشک مراجعه می‌کنند. زنان در سنین باروری بیشترین مبتلایان به TMJ را تشکیل می‌دهند.
به اختلال در مفصل ناحیه گیجگاهی و ماهیچه‌های مسئول حرکات فک، در حالت کلی TMJ گفته می‌شود. در اصطلاح پزشکی، این ماهیچه‌ها، عضلات جونده نام دارند.
از دیگر علت‌های شناخته‌شده درد در ناحیه‌ی فک و صورت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
دندان قروچه و بازکردن بیش از حد دهان
دندان قروچه معمولا در زمان خواب اتفاق می‌افتد و ممکن است منجر به درد فک و یا آسیب به دندان‌ها شود. برخی افراد به هنگام استرس شدید، دندان‌قروچه می‌‌گیرند.
التهاب موضعی استخوان
این مشکل زمانی به‌وجود می‌آید که عفونت در بخشی از بدن به استخوان و بافت‌های اطراف آن‌ها سرایت می‌کند.
آرتریت یا التهاب مفاصل
آرتروز عفونی یا غیرعفونی در این دسته قرار دارند و موجب خوردگی لایه سطحی استخوان‌ها می‌گردند.
شانه یخ‌زده
در این بیماری غشا و یا ربات مفصلی دچار عفونت می‌شود.
مشکلات دهان و دندان
بیماری های لثه، پوسیدگی دندان، حفره‌های دندانی، دندان شکسته یا افتاده، جزو مشکلات دهان و دندان هستند که می‌توانند موجب درد در ناحیه صورت و فک شوند.
مشکلات سینوسی
مشکلات سینویسی ممکن است با تأثیر بر حفره بینی و انحراف آن موجب درد فک شوند.
سردردهای فشاری
این سردردها که بیشتر در هنگام استرس شدید بروز می‌کنند ممکن است باعث ایجاد درد فک و صورت شوند.
درد نوروپاتی
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مشکلات دستگاه عصبی هم ممکن است موجب درد فک شوند. درد نوروپاتی که یک درد مزمن است، زمانی به‌وجود می‌آید که اعصاب صدمه ببینند و به اشتباه پیام درد را به مغز ارسال کنند. این دردها ممکن است مداوم یا گاه‌به‌گاه باشند.
-
دردهای عروقی
هنگامی که خون‌رسانی به یک قسمت از بدن دچار مشکل شود، دردهای عروقی بروز می‌کنند. آرتریت گیجگاهی (نوعی نادر از التهاب رگ یا واسکولیت) یا مشکل در سرخرگ کاروتید (از مهم‌ترین سرخرگ‌های سر و گردن) ممکن است موجب دردهای عروقی شوند.
دردهای عصبی-عروقی
آسیب همزمان به دستگاه عصبی و عروق موجب بروز این دردها می‌شود. میگرن و سردردهای خوشه‌ای از جمله مواردی هستند که هم عروق و هم اعصاب را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
مواردی از قبیل استرس، اختلال خواب، کمبود مواد معدنی در بدن یا خستگی هم ممکن است به درد در ناحیه صورت منجر شوند.
سایر مواردی که موجب درد فک و درد در ناحیه‌ی صورت می‌شوند، عبارت‌اند از :
- رماتیسم؛
- کم‌کاری تیروئید؛
- بیماری لایم (نوعی عفونت)؛
- ام اس؛
- لوپوس؛
- فیبرومیالژی (سندرم درد اسکلتی-عضلانی)؛
- و برخی از بیماری ها روانی.
علائم درد فک
برخی از نشانه‌های درد فک در ادامه معرفی می‌شوند اما این نشانه‌ها بسته به علت و ریشه درد متفاوت هستند.
- درد در ناحیه صورت که هنگام جویدن و صحبت کردن تشدید می‌شود؛
- حساس شدن ماهیچه‌ها و مفاصل؛
- مشکل در ظاهر فک؛
- ایجاد صدا هنگام باز و بسته شدن دهان؛
- احساس صدای زنگ در گوش؛
- گوش درد؛
- سردرد با/بدون درد گوش و احساس فشار در پشت چشم‌ها؛
- احساس خستگی و کسالت؛
- قفل شدن فک؛
- دردهای خفیف تا شدید؛
- حساس شدن به درد؛
- سرگیجه؛
- دندان‌درد؛
- سردردهای فشاری؛
- سردرد عصبی با احساس سوزش در سر؛
- تب؛
- ورم صورت.
علائم دیگری هم، بسته به علت درد، ممکن است مشاهده شوند. بهتر است برای پیشگیری از بروز مشکلات حاد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا بعد از تشخیص علت اصلی درد، بهترین درمان برای شما در نظر گرفته شود. دندان‌پزشکان، جراحان دهان و دندان می‌توانند در این مورد به شما کمک کنند.
عوارض درد فک
عوارض ناشی از این مشکل به علت درد و حتی داروها و درمان‌هایی که برای حل مشکل استفاده کرده‌اید، بستگی دارند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- مشکلات دندان؛
- عفونت؛
- درد مزمن؛
- تشویش روانی؛
- تغییر در عادات غذایی.
تشخیص درد فک
پزشکان برای تشخیص علت و درمان درد فک آزمایش‌هایی را انجام می‌دهند. برخی از آزمایش‌هایی که به تشخیص علت درد کمک می‌کنند، عبارت‌اند از:
- معاینه فیزیکی شامل معاینه استخوان گردن، اعصاب، فک، دهان و ماهیچه‌ها؛
- مطالعه کامل پرونده پزشکی و بررسی سابقه درد؛
- تست‌های آزمایشگاهی، شامل آزمایش خون؛
- رادیولوژوی و MRI؛
- بررسی سلامت روانی و معاینات روان‌پزشکی.
گاهی برای بررسی دقیق‌تر علت ممکن است آزمایش‌های مکمل نیز به صلاح‌دید پزشک انجام شود.
درمان درد فک
درمان درد فک به علت بروز این مشکل بستگی دارد. درمانهای متفاوتی برای درد فک وجود دارند که برخی عبارت‌اند از:
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در مواردی که درد فک ناشی از عفونت باشد؛
- جراحی برای اصلاح استخوان یا عصب آسیب‌دیده یا تشخیص مشکل؛
- استفاده از محافظ دهان؛
- فیزیوتراپی؛
- بی‌حسی و یا تسکین ماهیچه‌های مسئول درد؛
- داروهای ضدافسردگی برای تسکین درد؛
- کپسایسین موضعی برای درمان دردهایی که منشأ عصبی دارند؛
- تزریق استروئید برای کاهش التهاب و ورم؛
- استفاده از برخی درمانهای ضدویروسی برای عفونت‌های ویروسی از قبیل تبخال؛
- داروهای مسکن؛
- اکسیژن‌تراپی به منظور درمان سردردهای خوشه‌ای؛
- داروهای تنظیم فشارخون در مواردی که مشکل از میگرن ناشی می‌شود؛
- درمان ریشه برای برطرف کردن عفونت‌های دندانی؛
- کشیدن دندان درصورتی‌که دندان آسیب‌دیده موجب بروز درد فک شود؛
- اسپری بی‌حسی برای تسکین درد در ماهیچه‌ها؛
- بی‌حسی موضعی از طریق تزریق؛
- حرکات کششی در ماهیچه‌های درگیر درد؛
- ریلکسیشن‌تراپی؛
- رژیم غذایی حاوی مایعات و غذاهای نرم؛
- حرارت یا سرمادرمانی؛
- طب سوزنی و ماساژ؛
- اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن به منظور کاهش فشار بر گردن و پشت بالاتنه.
درمانهای دیگری هم برای درد فک وجود دارد که با توجه به علت درد، ممکن است توسط پزشک معالج برای شما تجویز شوند. در نهایت پزشک با توجه به شرایط و وضعیت خاص بیمار، تصمیم می‌گیرد که از کدام روش درمانی استفاده کند.
پیشگیری از درد فک
آگاهی از علت درد فک در پیشگیری از بروز مجدد این مشکل مؤثر است. برخی از اقدامات پیشگیرانه ساده عبارت‌اند از:
- پرهیز از جویدن آدامس، خوراکی‌های ترد یا هر ماده‌ای که موجب فشار بر فک می‌شود؛
- مصرف مواد غذایی نرم و مایعات مثل سوپ یا پاستا؛
- صرف لقمه‌های کوچک؛
- پرهیز از مصرف کافئین.
- ماساژ و برخی تمرینات سبک ایروبیک.
- مصرف مکمل‌های کلسیم و منیزیم در صورت نیاز؛
- پرهیز از خمیازه یا باز کردن بیش از حد دهان؛
- خوابیدن به پشت و یا پهلو و پرهیز از خوابیدن روی صورت؛
- پرهیز از به هم ساییدن دندان‌ها؛
- پرهیز از حمل کیف‌های سنگین روی یک شانه و تعویض کیف از شانه به شانه دیگر؛
- توجه به نحوه صحیح ایستادن و نشستن؛
- مراجعه به دندان‌پزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان؛
البته در مورد هر یک از موارد بالا مشورت با پزشک و سنجیدن شرایط مختص به هر شخص ضروری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
درصورتی‌که نشانه‌های زیر را دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- درمانهای ساده و خانگی تأثیری ندارد؛
- دردهایی که شدید هستند و مانع کارهای روزانه شما می‌شوند؛
- حرکت‌های غیرعادی فک؛
- ایجاد صدا هنگام حرکت مفصل فک؛
- درد گردن و بالاتنه؛
- درد چشم؛
- سردرد؛
- احساس صدای زنگ در گوش؛
- مشکلات دهان و دندان مثل دندان شکسته یا پوسیده.
برای تشخیص علت درد فک و درمان، به دندان‌پزشک یا پزشک متخصص مراجعه کنید.
اصلا برای من مفید نبود
من بیشتر از ۳ ساله که درد دارم و هیچ دکتری هم نتونسته تشخیص بده و میگن هیچی نیست
حتی درمانهای سایت رو هم انجام دادم ولی بی اثر بود
ولی ممنونم که وقت گذاشتین و این مطالبو تهیه کردین
سلام آتنای عزیز
براتون آرزوی سلامتی داریم.
من ٥ ماه پيش جرم گيري دندان انجام دادم و متاسفانه دچار حساسيت دنداني شدم و تا الان از بين نرفته ، بسياري از خميردندانهاي ضد حساسيت رو اعم از خارجي و ايراني تست كردم ولي جواب نگرفتم .البته چندين ماه قبل از اينكه جرم گيري كنم درد صورت داشتم كه با داروهاي ضد تشنج تا حدي كنترل شد . الان نميدونم با اين حساسيت دنداني چكار كنم . ممنون ميشم راهنمائيم بفرمائيد
سلام سمیه عزیز
بهتره درباره این مسئله با پزشک مشورت کنی.🌹🙏