پسوریازیس (Psoriasis) یکی از انواع بیماری های خودایمنی (autoimmune) پوستی است. گلبول‌های سفید خون (سلول‌های لنفوسیت T) در حالت عادی وظیفه محافظت از بدن در برابر بیماری ها و عفونت‌ها را دارند؛ اما در بدن فرد مبتلا به پسوریازیس، این گلبول‌ها به‌اشتباه فعال می‌شوند و سیستم ایمنی را به واکنش‌هایی وادار می‌کنند. این واکنش‌ها زمینه را برای پدیدارشدن علائم بیماری بر روی پوست فراهم می‌کنند. در این مقاله، شما را با عوامل محرک پسوریازیس آشنا می‌کنیم و اطلاعات مختصری درباره علائم و راهکارهای درمانی این بیماری در اختیارتان می‌گذاریم. همراه ما باشید.
نشانه‌های پسوریازیس
اختلال در عملکرد دستگاه ایمنی و گلبول‌های سفید، علت اصلی ابتلا به پسوریازیس است. باوجوداین، نشانه‌های اصلی بیماری بر روی پوست ایجاد می‌شوند. این علائم شامل موارد زیر می‌شوند:
- خارش و پدیدارشدن تکه‌های فلس‌مانند بر روی پوست ضخیم‌شده؛
- خشکی و ترک‌خوردگی پوست (در حدی که می‌تواند به خون‌ریزی منجر شود)؛
- ضخیم‌شدن، برآمدگی یا حفره‌حفره‌شدن ناخن‌ها؛
- خشک و متورم شدن مفاصل.
عوامل محرک پسوریازیس
عامل اصلی و قطعی بروز بیماری نامشخص است؛ اما این‌طور به نظر می‌رسد که بزرگ‌سالان و کسانی که یکی از اعضای خانواده‌شان مبتلا به پسوریازیس است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
نشانه‌های بیماری در برهه‌های زمانی مختلف ظاهر می‌شوند و پس از مدتی از بین می‌روند. درک بهتر عوامل محرک پسوریازیس به شما کمک می‌کند تا از بروز علائم بیماری و تشدید آن جلوگیری کنید. در ادامه می‌توانید مهم‌ترین عوامل محرک پسوریازیس را ببینید.
۱. استرس
استرس یکی از مهم‌ترین عوامل محرک پسوریازیس و تشدید آن است.از طرفی، استرس به تشدید علائم بیماری دامن می‌زند و از طرف دیگر، خود بیماری هم باعث بیشترشدن استرس می‌شود؛ یعنی ارتباطی دوطرفه میان این دو برقرار است.
برای کاهش استرس می‌توانید از راهکارهایی مثل تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن استفاده کنید.
۲. آلرژی
این‌طور به نظر می‌رسد که ارتباط نزدیکی میان آلرژی و پسوریازیس وجود داشته باشد؛ چون دستگاه ایمنی در هر دوی این اختلال‌ها نقشی اساسی ایفا می‌کند.
نتایج برخی تحقیقات نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به پسوریازیس، در مقایسه با دیگران، سلول‌های التهابی بیشتری در بدنشان دارند: سلول‌هایی که باعث بروز واکنش‌های آلرژیک مثل تورم و خارش می‌شوند. بنابراین کنترل آلرژی هم می‌تواند از راهکارهای تخفیف علائم پسوریازیس باشد.
۳. نوشیدنی‌های الکلی
به‌عقیده دانشمندان، مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز یکی از عوامل محرک پسوریازیس است. آنها مصرف این نوشیدنی‌ها را به‌ویژه برای کسانی که مستعد بیماری هستند، منع کرده‌اند. در کنار این مسئله، نوشیدنی‌های الکلی با برخی داروهای مخصوص درمان پسوریازیس سازگاری ندارند.
۴. هوای خشک و سرد از عوامل محرک پسوریازیس
هوای خشک و سرد هم عامل مهم دیگری است که می‌تواند باعث تشدید علائم پسوریازیس شود. در فصل‌های سرد سال بعد از حمام‌کردن و در طول روز، از کرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب کننده پوست استفاده کنید. همچنین بهتر است از صابون‌ها و مواد شوینده عطردار استفاده نکنید (چون در تشدید ناراحتی‌های پوستی نقش دارند).
راهکار دیگر هم استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌ساز در خانه است (در فصل‌های سرد سال).
خرید دستگاه بخور سرد و همه نکاتی که باید درباره آن بدانید
۵. خال‌کوبی
خال‌کوبی و تماس مداوم دستگاه مخصوص انجام این کار با پوست کسانی که از پسوریازیس رنج می‌برند، می‌تواند به کابوس آنها بدل شود و به آسیب‌های شدید پوستی (تروما) منجر شود. آسیب‌هایی که معمولا بین ۱۰ الی ۱۴ روز بعد پدیدار می‌شوند.
خال‌کوبی‌کردن همچنین می‌تواند باعث عفونت پوستی شود که یکی دیگر از عوامل محرک پسوریازیس است.
از پوستتان مراقبت کنید و از انجام کارهایی که نیاز به تزریق و واردکردن سوزن در پوست دارند (طب سوزنی، خال‌کوبی و …) خودداری کنید. اگر نیاز به تزریق داروی خاصی دارید، پیش از انجام این کار با پزشک متخصص مشورت کنید.
۶. برخی انواع داروها
برخی انواع داروها که از آنها برای درمان بیماری‌هایی مثل فشار خون بالا، نارسایی قلبی، آرتروز و اختلالات روانی استفاده می‌شود، می‌توانند از عوامل محرک پسوریازیس باشند و باعث تشدید بیماری شوند.
در ادامه به تعدادی از این داروها اشاره می‌شود:
- مهار کننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE inhibitors)؛
- بتابلاکرها (beta-blockers)؛
- لیتیوم؛
- داروهای مخصوص درمان مالاریا مثل پلاکونیل و هیدروکسی کلروکین؛
- داروهای استروئید مثل پردنیزون.
۷. انواع اختلال‌های عفونی
عفونت مخمری، عفونت کاندیدا، التهاب گلو (فارنژیت/ pharyngitis)، عفونت دستگاه تنفسی و عفونت استاف (عفونت با باکتری استافیلوکوکوس)، همگی از اختلال‌هایی هستند که باعث تشدید علائم پسوریازیس می‌شوند.
خبر خوب آنکه تشخیص و درمان این اختلال‌ها باعث کاهش علائم بیماری می‌شود.
۸. زخم و جراحت پوست از عوامل محرک پسوریازیس
کافی است در آشپزخانه به‌اشتباه دستتان را با چاقو زخم کنید یا به‌شکل دیگری به قسمتی از بدنتان آسیب برسد؛ طولی نمی‌کشد که لکه‌های پوستی و علائم دیگر پسوریازیس پدیدار می‌شوند. این رخداد را به‌اصطلاح پدیده کوبنر می‌نامند.
آفتاب‌سوختگی پوست، نیش حشرات، آسیب شدید، کبودی و موارد دیگری از این دست هم می‌توانند از عوامل محرک پسوریازیس باشند.
هنگام اصلاح‌کردن، گرفتن ناخن‌ها، باغبانی با قیچی مخصوص و کار با کارد آشپزخانه مراقب باشید و موارد ایمنی را رعایت کنید. از قرارگرفتن در معرض تابش شدید آفتاب خودداری کنید و همیشه کرم ضد آفتاب همراه داشته باشید.
۹ سوالی که باید قبل از خرید کرم ضدآفتاب از خودتان بپرسید
۹. استعمال دخانیات
استعمال دخانیات هم ارتباط مستقیمی با تشدید علائم پسوریازیس دارد. هرچه بیشتر سیگار بکشید، علائم بیماری هم بیشتر پدیدار خواهند شد (معمولا روی دست‌ها و پاها) و به‌مرور شدیدتر هم می‌شوند.
ترک سیگار تنها راهکار مقابله با این عامل محرک است. می‌توانید برای این کار از متخصص کمک بگیرید.
۱۰. هورمون‌ها
هم زنان و هم مردان، فارغ از جنسیت‌شان ممکن است به پسوریازیس مبتلا شوند. اما به نظر می‌رسد کسانی که بین ۲۰ تا ۳۰سالگی و نیز بین ۵۰ تا ۶۰سالگی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند. رسیدن به دوره‌های بلوغ و یائسگی هم خطر ابتلا به بیماری را بیشتر می‌کند. محققان بر این باورند که علت مسئله احتمالا ریشه در ترشحات هورمونی دارد.
همچنین در نتایج یکی از تحقیقات انجام‌گرفته دراین‌رابطه مشخص شد که سطح بالای هورمون استروژن در زنان باردار به بهبود علائم پسوریازیس کمک می‌کند.
۱۱. چاقی و اضافه‌وزن از عوامل محرک پسوریازیس
چاقی و اضافه‌وزن هم عامل محرک دیگری است که می‌تواند باعث تشدید علائم پسوریازیس شود. در نتیجۀ تحقیقی مربوط به سال ۲۰۱۳ مشخص شد که رژیم غذایی کم‌کالری به تخفیف علائم و بهبود بیماری کمک می‌کند.
۱۲. برخی انواع مواد خوراکی و غذایی
مصرف خوراکی ها و نوشیدنی‌هایی چون شیر پرچرب، آب مرکبات، گلوتن (پروتئینی که در برخی انواع غلات، مثل گندم و جو یافت می‌شود) و غذاهای پرچرب به مبتلایان به پسوریازیس توصیه نمی‌شود. این مواد خوراکی از عوامل محرک پسوریازیس هستند و می‌توانند باعث تشدید علائم بیماری شوند.
راهکارهای درمان پسوریازیس
درمان قطعی و دائمی پسوریازیس ممکن نیست؛ اما راهکارهایی وجود دارند که به بهبود بیماری و تخفیف علائم آن کمک می‌کنند. در ادامه، تعدادی از این راهکارهای درمانی را معرفی می‌کنیم.
درمان‌های موضعی
استفاده موضعی از کرم یا پماد بر روی پوست چند کارکرد مفید برای بهبود پسوریازیس دارد:
- کاهش التهاب پوست؛
- کنترل دستگاه ایمنی؛
- تسکین‌دادن پوست.
قبل از خرید کرم مرطوب‌کننده این نکات را حتما بدانید
نوردرمانی
تابش ملایم آفتاب به بهبود علائم پسوریازیس کمک می‌کند. پزشک متخصص می‌تواند از اشعه فرابنفش، به‌عنوان جایگزین مصنوعی تابش ملایم آفتاب، استفاده کند.
درمان سیستمیک
در موارد شدیدتر بیماری پزشک متخصص داروهایی را تجویز می‌کند که به‌صورت خوراکی یا تزریقی استفاده می‌شوند. به این روش، درمان سیستمیک (Systemic treatment) گفته می‌شود.
روش ترکیبی درمان پسوریازیس
در برخی موارد، پزشک متخصص از تمامی روش‌های یادشده برای بهبود علائم پسوریازیس بهره می‌گیرد که روش ترکیبی نام دارد.
کلام آخر
در حال حاضر، درمان قطعی و دائمی برای پسوریازیس در دسترس نیست؛ باوجوداین، استفاده از راهکارهای درمانی مختلف به بهبود علائم آن کمک می‌کند. شناخت عوامل محرک پسوریازیس هم مسئله مهم دیگری است که باید برای کنترل روند پیشرفت بیماری مدنظر داشته باشید. برای انتخاب راهکار درمانی، با پزشک متخصص مشورت کنید.
تحقیقات درباره این بیماری همچنان در دست انجام است و متخصصان به‌دنبال راهکارهای درمانی مناسبی هستند که با استفاده از آنها بتوان از واکنش نشان‌دادن پوست در پاسخ به فعالیت غیرمعمول دستگاه ایمنی جلوگیری کرد. باید دید در آینده چه پیش خواهد آمد.
لطفا اگر نظری درباره موضوع مطلب دارید، با ما و خوانندگان به اشتراک بگذارید.
