سال ۲۰۲۰ سال متفاوتی برای همه مردم دنیا بود. شیوع ویروس کرونا زندگی همه ما را به‌کلی تغییر داد و نحوه تفریح‌کردن، غذاخوردن، خریدکردن و مسافرت‌رفتن ما برای همیشه تغییر کرد. مهاجرت یکی دیگر از جنبه‌های زندگی است که در سال ۲۰۲۰ دستخوش تغییر شد. البته مشکلات مهاجرت در سال ۲۰۲۰ به کرونا محدود نمی‌شود. با ما همراه باشید تا در ادامه این مشکلات را بررسی کنیم.
مشکلات مهاجرت در سال ۲۰۲۰
در سال ۲۰۲۰ همه‌گیری کرونا باعث توقف گسترده مهاجرت و تحرک جهانی شد و عواقب گسترده‌ای را برای مهاجران و کشورهای مهاجرپذیر به دنبال داشت. در بسیاری از نقاط دنیا، این همه‌گیری سبب شکل‌گیری روندهای دیگری از جمله فرسایش سیستم‌های حفاظت بشردوستانه شد. بلایای طبیعی بزرگ نیز در سال ۲۰۲۰ عده زیادی را آواره کرد. در ادامه چند مورد از مشکلات مهاجرت در سال ۲۰۲۰ را بررسی می‌کنیم.
۱. کرونا و توقف سفرهای بین‌المللی
کرونا یکی از مهم‌ترین مشکلات مهاجرت در سال ۲۰۲۰ بود. همه‌گیری کرونا محدودیت‌های جهانی بی‌سابقه‌ای را برای سفرهای بین‌المللی و مهاجرت ایجاد کرد که ممکن است پیامدهای بلندمدتی داشته باشد. بسیاری از کشورها محدودیت‌هایی برای ورود مسافران و مهاجران اعمال کردند که خیلی از آنها هفته‌ها، ماه‌ها و حتی تا آخر سال ادامه داشتند.
این همه‌گیری حتی مرزهایی را پررنگ کرد که قبلاً فقط روی کاغذ وجود داشتند، مانند مرزهای منطقه شنگن اروپا یا مرز بین متحدانی همچون آمریکا و کانادا. چندین دولت هم از همه‌گیری به نفع خود استفاده کردند تا اولویت‌های همیشگی خود برای محدودکردن مهاجرت و تقویت برنامه‌های ملی‌گرایانه را پیش ببرند.
محدودیت‌های گسترده ناشی از این همه‌گیری ممکن است مانند عواقب حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر سال‌ها ادامه داشته باشد. فناوری‌های جدیدی که در فرودگاه‌ها و ایست‌بازرسی‌های مرزی آزموده شده‌اند، مانند بررسی خودکار چمدان‌ها بدون لمس، بدون شک باقی خواهند ماند. همچنین حفظ سلامت یکی از اصول مدیریت مهاجرت و سفر خواهد شد. آزمایش کرونا، ماسک‌های بهداشتی و قرنطینه هم به بخش جدایی‌ناپذیر بسیاری از سفرهای برون‌مرزی تبدیل شده‌اند.
۲. فراموش‌شدن برنامه‌های بشردوستانه حامی مهاجران
برنامه‌های بشردوستانه حامی مهاجران همواره به‌دلیل سخت‌گیری‌های برخی کشورها مشکلات فراوانی داشته‌اند. در سال ۲۰۲۰ و بحبوحه همه‌گیری کرونا، این مشکلات به‌طور چشمگیری افزایش یافت و چنین عواقبی را در پی داشت:
- بسته‌شدن مرزها؛
- ردشدن درخواست‌های پناهندگی؛
- توقف چندماهه اسکان مجدد پناهندگان در سراسر جهان.
در برخی کشورها هم سیاستمداران به جاه‌طلبی‌های همیشگی خود برای محدودکردن حمایت از پناهجویان جامه عمل پوشاندند.
۳. تشدید نابرابری‌ها و کاهش حمایت از مهاجران
تأثیر کرونا بر بهداشت عمومی، اقتصاد و اجتماع در سال ۲۰۲۰ برای همه مردم یکسان نبوده است. در بسیاری از کشورها، مهاجران از همه‌گیری کرونا بیشترین آسیب را دیدند و کار و زندگی و تحصیلشان کاملا مختل شد.
کارگران مهاجر بیشتر در معرض خطر ابتلا به کرونا هستند، چون بیشتر کارهایی را انجام می‌دهند که مواجهه نزدیک با ویروس دارند، مانند:
- کار در مراکز بهداشتی؛
- رستوران‌ها؛
- حمل‌و‌نقل شهری.
علاوه بر این، کارگرانی که دستمزد کمی می‌گیرند اغلب مسکن نامناسب دارند و نمی‌توانند دستورالعمل‌های بهداشتی را درست رعایت کنند. محدودیت دسترسی مهاجران به آزمایش و سایر خدمات و مراقبت‌های بهداشتی هم یکی دیگر از دلایل این نابرابری است.
۴. مشکل رفت‌وآمد مهاجران
به‌گفته سازمان بین‌المللی مهاجرت، توقف سفرهای بین‌المللی به‌سبب همه‌گیری کرونا باعث شد حدود ۳میلیون مهاجر که می‌خواستند به کشور خود بازگردند سرگردان شوند. بسیاری از آنها بلاتکلیف مانده بودند و کشورها برای رفع نیازهای آنها تحت فشار بودند. هنگام بسته‌شدن مرزها در روزهای اولیه شیوع بیماری، تعداد زیادی از مهاجران هم در حال عبور از مرزها بودند که گرفتار شدند.
سفر با وجود کرونا نگرانی‌هایی در پی داشت. حتی نگرانی‌های موجهی وجود داشت که مهاجران می‌توانند ناقل ویروس باشند و این مسئله باعث ایجاد ابهامات اخلاقی در خصوص مسئولیت کشورها برای بازگشت افراد از مناطقی با شیوع بالای کرونا یا رفتنشان به این مناطق می‌شد.
بعضی کشورها از پذیرش مهاجرانی که برگشته بودند خودداری کردند و این مسئله خشم کشورهای میزبان را برانگیخت. برخی از مهاجران هم پیشنهاد سفر بازگشت رایگان را رد کردند، چون تا آن زمان سفرهای پرهزینه و خسته‌کننده‌ای را پشت‌سر گذاشته بودند.
۵. افزایش نظارت دولت‌ها بر سفرهای بین‌المللی
همه‌گیری ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ آغازگر دوره جدیدی از نظارت دولت‌ها بر سفرهای بین‌المللی شد. بعد از آغاز همه‌گیری، سوابق سلامت و نظارت دیجیتال بخش‌های جدایی‌ناپذیر سفر از یک کشور به کشور دیگر شده‌اند:
- بسیاری از کشورها برای عبور از مرزها شروطی مانند منفی‌بودن تست کرونا را الزامی کرده‌اند.
- به‌منظور اجرای برخی از الزامات پزشکی، به‌خصوص قرنطینه تازه‌واردان، دولت‌ها به ابزارهای دیجیتال روی آورده‌اند. مثلا در هنگ‌کنگ مسافران واردشده به کشور ملزم به استفاده از دستبند ردیابی هستند.
- در بعضی فرودگاه‌ها مانند فرودگاه وین از مسافران ورودی آزمایش کرونا با نتیجه سریع می‌گیرند تا کسانی که نتیجه تستشان منفی است بتوانند از قرنطینه صرف‌نظر کنند.
نظارت دیجیتالی فقط برای عبور از مرزهای بین‌المللی اعمال نمی‌شود و شاید در سطح محلی و برای کسب‌وکارها، مثلا فروشگاه‌ها و رستوران‌ها، هم استفاده شود. این تاکتیک‌های نظارتی نگرانی‌هایی را برای برخی از حامیان حفظ حریم شخصی ایجاد کرده است. عده‌ای نگران‌اند که شاید حتی مدت‌ها پس از برطرف‌شدن همه‌گیری نیز استفاده از این ابزارهای نظارت دیجیتال برای نظارت بر فعالیت‌های مسافران و مهاجران ادامه یابد.
با گره‌خوردن سوابق بهداشتی به سفرهای بین‌المللی، تمام این بررسی‌های پزشکی هزینه‌های سفر و مهاجرت را بیشتر از قبل کرده‌اند از جمله:
- قوانین مربوط به قرنطینه اجباری؛
- هزینه‌های تست و قرنطینه؛
- جریمه‌های احتمالی.
نکته مثبت همه‌گیری کرونا برای مهاجران ![نقش مهاجران در کشورهای مبدا و مشکلات مهاجرت در سال ۲۰۲۰]()
همه‌گیری کرونا نشان داد که اقتصاد جهانی چقدر به نیروی کار مهاجر وابسته است. با بالاگرفتن بحران سلامت عمومی، بسیاری از مهاجران در کشورهای ثروتمند «نیروهای کار ضروری» شناخته شدند، چه در مشاغل ساده و چه در مشاغلی نیازمند مهارت‌های خاص.
بسیاری از مهاجران مشاغلی دارند که در دوره همه‌گیری تعطیل نبودند و ادامه‌یافتن آنها ضرورت داشت. مهاجران معمولا پایه و اساس صنایعی را تشکیل می‌دهند که نیازمند مهارت خاصی نیستند، صنایعی مانند:
- ساخت‌و‌ساز؛
- کشاورزی؛
- مهمان‌پاری (شامل دامنه‌ای گسترده از خدمات ازجمله نگهداری از تأسیسات، باربری، تهیه موادغذایی و مانند آن).
در برخی از مشاغل نیازمند مهارت خاص، به‌ویژه مراقبت‌های بهداشتی، هم نقش مهم مهاجران مشخص شد. بیش از نیمی از پزشکان استرالیا مهاجر هستند. این کشور با درک نیاز به کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، در ماه مارس محدودیت‌ها را برای ۲هزار دانشجوی بین‌المللی پرستاری لغو کرد.
مهاجرت در سال ۲۰۲۰ از دید آمار و ارقام
از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰، تعداد مهاجران در جهان ۴۸میلیون نفر افزایش یافت و ۶۰میلیون نفر دیگر از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ به این عدد اضافه شدند. بیشتر این افزایش به‌دلیل مهاجرت کاری یا خانوادگی بوده است. ۱۷میلیون از افزایش تعداد پناهجویان در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ هم ناشی از بحران‌های نقاط مختلف جهان بوده است.
بلایای طبیعی و مهاجرت‌های اجباری ۲۰۲۰
در سال ۲۰۲۰، تغییرات شدید آب‌و‌هوایی و بلایای طبیعی ارتباط بین تغییر اقلیم و مهاجرت را بیش از پیش آشکار کرد. در این سال سیل‌های متعدد باعث جابه‌جایی‌های موقت در مقیاس بزرگ شدند. فقط در شش ماه اول سال، تقریبا ۱۰میلیون جابه‌جایی به‌سبب بلایای طبیعی انجام شد.
حرف آخر
مهاجرت دلایل متعددی دارد، از بحران‌های اجتماعی گرفته تا تغییر اقلیم. مهاجران بخش بزرگی از جمعیت بسیاری از کشورهای مهاجرپذیر دنیا را تشکیل می‌دهند. سال ۲۰۲۰ به‌خاطر تمام بحران‌ها و در رأس آنها شیوع کرونا، سال سختی برای مهاجران سراسر دنیا بود.
به‌نظر شما مشکلات مهاجرت در سال ۲۰۲۰ و کاهش آمار مهاجرت در بسیاری از کشورهای دنیا در سال‌های آینده چه پیامدهایی دارد؟
دلم میخاد مهاجرت کنم واقعا از زندگی تو ایران خسته شدم….
سلام دوست عزیز
امیدوارم زودتر فرصت تجربه کردن مهاجرت هم براتون فراهم بشه و هر جا که هستین موفق باشین. 🙂