میدازولام (Midazolam) نوعی داروی مُسکن و از خانواده بنزودیازپین‌هاست که عملکرد سیستم عصبی مرکزی را کاهش می‌دهد. میدازولام به‌صورت محلول خوراکی یا آمپول موجود است. این دارو قبل از جراحی‌های کوچک، کارهای دندانی و قبل یا حین جراحی برای کاهش هوشیاری، ایجاد احساس خواب‌آلودگی و آرامش و کاهش اضطراب تجویز می‌شود. این دارو چنان مؤثر است که گاهی بیمار بعد از جراحی بعضی از جزئیات مربوط به فرایند را به خاطر نمی‌آورد. در ادامه با موارد مصرف، عوارض جانبی و نکات مهم درباره میدازولام آشنا می‌شویم.
موارد استفاده از میدازولام
میدازولام یک حلقه بنزن دارد که به حلقه‌های دیازپین هفت‌عضوی متصل می‌شود. این دارو در مقایسه با سایر داروهای گروه بنزودیازپین مثل لورازپام و دیازپام، تأثیر سریع‌تر و مدت اثر کوتاه‌تری دارد. به همین دلیل انتخاب دوز مصرفی آن انعطاف بیشتری دارد.
میدازولام یکی از ۴ داروی ضروری برای بهبود کیفیت مراقبت از افراد در حال مرگ است. همچنین به‌عنوان آرام‌بخش برای افرادی استفاده می‌شود که به ونتیلاتور نیاز دارند. علاوه بر این، می‌توان در موارد زیر از میدازولام استفاده کرد:
- هیجان آی.سی.یو (ICU)؛
- بیهوشی‌های خفیف؛
- آرام‌بخشی خفیف؛
- صرع؛
- تشنج؛
- تنگی نفس؛
- گرفتگی عضلانی؛
- خونریزی‌های فاجعه‌بار.
هشدارهای مصرف میدازولام
در صورت حساسیت به میدازولام یا ابتلا به گلوکوم زاویه باریک، نباید از این دارو استفاده کنید.
در این موارد، قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت کنید:
- چاقی؛
- مشکلات ریوی؛
- نارسایی کلیوی؛
- گلوکوم زاویه باز؛
- کاهش فشار خون؛
- نارسایی احتقانی قلب؛
- بیماری انسداد مزمن ریوی.
در صورت بارداری یا شیردهی با پزشک مشورت کنید. مصرفی آرام‌بخشی مثل میدازولام در زمان جراحی ممکن است روی سلامت جنین به‌ویژه رشد مغز او اثر بگذارد و در آینده مشکلات یادگیری و رفتاری را به همراه داشته باشد. بنابراین معمولا میدازولام نباید در دوران بارداری مصرف شود. جراحی‌های طولانی یا تکرار این فرایند احتمال خطر را افزایش می‌دهد.
نحوه مصرف میدازولام
میدازولام را دقیقا مطابق نوشته برچسب روی دارو یا دستورالعمل پزشک مصرف کنید. از مصرف مقدار بیشتر یا کمتر یا مدت طولانی‌تر دارو خودداری کنید. دوز دارو بر اساس بیماری، پاسخ به درمان، وزن و سایر شرایط بیمار تعیین می‌شود.
میدازولام تزریقی را پرستار به عضله یا رگ تزریق می‌کند و تنفس، فشار خون، سطح اکسیژن و سایر علائم حیاتی بیمار مرتب بررسی می‌شوند. میدازولام تزریقی به‌صورت تک‌دوز یا به‌صورت تزریق مداوم برای افرادی که ونتیلاتور دارند استفاده می‌شود. مصرف مداوم میدازولام می‌تواند موجب عادت شود و توقف مصرف علائم ترک را به همراه داشته باشد. گاهی ممکن است داروی خوراکی برای بیمار تجویز شود.
دوز مصرفی میدازولام برای کودکان
دوز مصرفی دارو با توجه به وزن کودک متفاوت است. مثلا در کودکان ۶ ماه تا ۱۲ سال میزان دارو می‌تواند بین ۳۰ تا ۱۲۰ میکروگرم به ازای هر کیلوگرم در ساعت باشد. اما با توجه به شرایط کودک می‌تواند مقدار خیلی کمتر یا خیلی بیشتر تجویز شود. در نوزادان تزریق میدازولام نباید سریع انجام شود. این کار می‌تواند افت شدید فشار خون و تشنج را به همراه داشته باشد.
شرایط خاص استفاده از میدازولام
۱. بیماری کبدی
در بیماری سیروز مزمن پاکسازی پلاسمایی دارو کاهش یافته و نیمه عمر میدازولام طولانی‌تر می‌شود. به همین دلیل مدت آرام‌بخشی دارو در این بیماران ۶ ساعت بیشتر از افراد معمولی است. بنابراین دوز میدازولام برای افراد مبتلا به نارسایی کبدی با احتیاط تعیین می‌شود.
۲. بیماری کلیوی
میدازولام تجمع می‌یابد و می‌تواند موجب آرام‌بخشی طولانی‌مدت در افراد مبتلا به نقایص کلیوی شود. بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی بیشتر در معرض عوارض جانبی دارو قرار می‌گیرند و باید بیشتر به دوز مصرفی دارو دقت کنند.
۳. بیماری‌های پیشرفته
مبتلایان به بیماری‌های پیشرفته دچار تغییرات فیزیولوژیکی شدیدی می‌شوند که بر وضعیت دارو اثر می‌گذارد. کاهش وزن بدن و کاشکسی می‌تواند موجب کاهش حجم توزیع شود. کاهش حجم توزیع موجب افزایش غلظت دارو می‌شود و بر داروهای لیپیددوستی مثل میدازولام اثر می‌گذارد. معمولا در بیماری‌های پیشرفته کاهش میزان آلبومین وجود دارد و پاکسازی میدازولام را کاهش می‌دهد.
۴. سالخوردگی
پاکسازی میدازولام در افراد مسن کاهش می‌یابد. در واقع میدازولام دارویی است که به آهستگی توسط کبد حذف می‌شود. از طرفی جریان خون کبدی با افزایش سن کم می‌شود. بنابراین نیمه عمر دارو در سالخوردگان بیشتر است و زمان لازم برای حذف آن طولانی‌تر خواهد بود.
۵. اطفال
نوع بیماری می‌تواند روی نیمه عمر میدازولام اثر بگذارد. نارسایی چند اندام، پاکسازی میدازولام را کاهش می‌دهد و نیمه عمر آن را بیشتر می‌کند. به نظر می‌رسد میدازولام در نوزادانِ دچار افت فشار خون و افسردگی تنفسی با درصد پایین بی‌خطر باشد.
عوارض جانبی میدازولام
اگر عوارض حساسیت به دارو مانند کهیر، مشکلات تنفسی، ورم صورت، لب‌ها، گلو و زبان را دارید، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید.
مصرف میدازولام با الکل و مواد مخدر می‌تواند تنفس را آهسته یا متوقف کند. در این شرایط، مراقبان سلامت علائمی مثل ضعف یا کم‌عمق‌بودن تنفس را بررسی می‌کنند.
در موراد زیر، مراقبان سلامت را در جریان بگذارید:
- مشکلات تنفسی؛
- گیجی و پریشانی؛
- توهمات، افکار یا رفتار غیرمعمول؛
- لرز، حرکات غیرارادی عضلات؛
- سردرد خفیف و احساس ازحال‌رفتن.
عوارض جانبی رایج عبارت‌اند از:
- سکسکه؛
- کم‌خونی؛
- تاری دید؛
- کاهش ضربان قلب؛
- حالت تهوع، استفراغ؛
- سردرد؛
- خواب‌آلودگی؛
- سرفه؛
- زنگ‌زدن گوش؛
- درد، قرمزی یا توده سفت در محل تزریق دارو.
برای کاهش عوارض جانبی، مدت کوتاهی از دارو استفاده کنید. توقف ناگهانی مصرف دارو، به‌خصوص اگر برای مدت طولانی و دوز زیاد استفاده شده باشد، می‌تواند خطرناک باشد. به همین دلیل ممکن است پزشک به‌تدریج دوز دارو را کاهش دهد. این عوارض ممکن است گاهی تا چند هفته یا چند ماه ادامه داشته باشند.
میدازولام ممکن است موجب ازدست‌دادن شدید حافظه شود که تا چند ساعت بعد از تزریق ادامه دارد. همچنین ممکن است تا ۲۴ ساعت سرگیجه شدید و خواب‌آلودگی به همراه داشته باشد که در افراد مسن شایع‌تر است. تا زمانی که اثر دارو کاملا از بین برود یا تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق، از رانندگی و انجام کارهای پرخطر پرهیز کنید. سرگیجه یا خواب‌آلودگی می‌تواند موجب افتادن، تصادف یا جراحت شدید شود.
تداخل دارویی میدازولام
۱ تا ۲ ساعت بعد از تزریق میدازولام از مصرف الکل یا تنباکو پرهیز کنید.
این داروها می‌توانند با میدازولام تداخل داشته باشند:
- گلوکوکورتیکوئیدها؛
- ضدقارچ‌ها؛
- آنتی‌بیوتیک‌ها؛
- رتروویروس‌ها؛
- داروهای ضدافسردگی؛
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم؛
- مسدودکننده‌های اچ.تو (H2).
اگر از داروهای زیر استفاده می‌کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید:
- آمپرناویر؛
- آتازاناویر؛
- بوسپرویر؛
- کوبیسیستات؛
- داروناویر؛
- دلاویردین؛
- فلومازنیل؛
- فوس امپرناویر؛
- ایندیناویر؛
- ایتراکونازول؛
- لوپیناویر؛
- نلفیناویر؛
- ساکویناویر؛
- تلاپرویر؛
- تیپراناویر.
مصرف بیش از حد میدازولام
در صورت مصرف بیش از حد این دارو یا مشاهده فردی که نفس نمی‌کشد، سریع با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
اسامی تجاری میدازولام در ایران
اسامی تجاری آمپول میدازولام در ایران عبارت‌اند از:
- میدازولام ساخت داروپخش ایران؛
- میدازولکس ساخت داروسازی اکسیر؛
- زولادم ساخت داروسازی کاسپین تأمین؛
- میداماکس ساخت داروسازی تهران شیمی.
شما بگویید
تا به حال میدازولام مصرف کرده‌اید؟ برای چه از این دارو استفاده کردید و چه عوارضی داشت؟ در صورت تمایل می‌توانید تجربه یا نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
منابع دیگر: webmd و mayoclinic
سلام مرسی از مطالب ارزنده، از دیدگاه منِ کارشناس بیهوشی خوب بود
سلام دوست عزیز؛
از همراهی شما بسیار ممنونم