فیلوفوبیا یا ترس از عشق ممکن است برقراری روابط معنادار را برای فرد مشکل کند. جدایی دردناک، طلاق، رهاشدن یا طردشدن در دوران کودکی یا بزرگ‌سالی ممکن است باعث شود که برای همیشه از عاشق‌شدن بترسید. در این مقاله، نشانه‌ها و علل این مسئله را بررسی و روش‌هایی را برای درمان آن معرفی می‌کنیم.
فیلوفوبیا چیست؟
افراد مبتلا به فیلوفوبیا از عشق می‌ترسند. این ترس و واهمه چنان شدید است که ایجاد و حفظ روابط عاشقانه را دشوار و گاهی غیرممکن می‌کند. واژه «فیلو» کلمه‌ای یونانی به‌معنی دوست‌داشتن یا معشوق است و «فوبیا» در زبانی یونانی برای بیان ترس به کار می‌رود. بسیاری از مردم در مقطعی از زندگی ترس جزئی از عاشق‌شدن را تجربه می‌کنند، اما فیلوفوبیا شدیدتر است و باعث ایجاد حس انزوا و محبوب‌نبودن در افراد می‌شود. فرد درگیر این اختلال، از قرارگرفتن در موقعیت عاشق‌شدن یا نزدیک‌شدن به دیگران می‌ترسد و هنگام برخوردهای عاشقانه نمی‌تواند عکس‌العمل خوبی نشان بدهد.
اطلاع از تعداد مبتلایان به فیلوفوبیا آسان نیست، زیرا ممکن است بسیاری از مردم ترس خود را بروز ندهند یا هیچ‌وقت متوجه این مشکلشان نشوند. برخی از مردم انگلستان بر این باورند که ملکه الیزابت اول هم دچار فیلوفوبیا بوده و به همین دلیل هرگز ازدواج نکرده است.
چه کسانی در معرض فیلوفوبیا هستند؟
معمولا زنان بیش از مردان به اختلال ترس از عشق مبتلا می‌شوند. البته بروز این اختلال در افراد به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترینشان عبارت‌اند از:
- سابقه خانوادگی: مشاهده یکی از والدین یا اعضای خانواده که درگیر فوبیا یا اختلال اضطرابی‌اند ممکن است شما را بیش از پیش دچار اختلال‌ها و ترس‌های مشابه کند.
- ژنتیک: بر اساس برخی از تحقیقات، ژن‌های بعضی از افراد تغییراتی می‌کنند که آنها را مستعد ابتلا به اختلالات اضطرابی و انواع فوبیا می‌کند.
- درگیری با انواع دیگر فوبیا: داشتن بیش از یک نوع فوبیا مسئله‌ای رایج است. شخصی که دچار فیلوفوبیاست ممکن است از تعهد، طردشدن یا رهاشدن هم بترسد.
چرا به اختلال ترس از عشق مبتلا می‌شویم؟
بیشتر افرادی که به فیلوفوبیا دچار می‌شوند، می‌توانند ریشه مسئله را در تجربیات آسیب‌زای دوران کودکی پیدا کنند. ممکن است این نوع فوبیا واکنشی محافظتی باشد. اگر به خودتان اجازه ندهید که مهر کسی به دلتان بیفتد، خطر صدمه‌دیدن و درد ناشی از جدایی احتمالی هم کمتر خواهد شد.
برخی از علل بالقوه ترس از عشق عبارت‌اند از:
- روابط مسئله‌ساز قبلی؛
- ترس از طردشدن؛
- فشارهای فرهنگی یا مذهبی؛
- ترومای دوران کودکی؛
- ژنتیک؛
- سردی روابط والدین.
در ادامه، هرکدام از این علل را مختصر توضیح می‌دهیم.
۱. روابط مسئله‌ساز قبلی
ممکن است روابط آسیب‌زای گذشته زمینه‌ساز بروز فیلوفوبیا شوند. تجربه بی‌وفایی، خیانت یا دل‌شکستگی گاهی منجر به دوری افراد از روابط عاشقانه می‌شوند. در واقع تجربه قبلی این افراد به‌قدری دردناک بوده است که می‌خواهند با دوری از این نوع روابط خود را به شکست‌های احتمالی یا تکرار تجربیات قبلی مصون کنند.
۲. ترس از طردشدن
طردشدن توسط والدین هم می‌تواند منجر به ترس از عشق در بزرگ‌سالی شود، اما این مسئله فقط ریشه در کودکی ندارد. بزرگ‌سالانی که مدام از طرف دوستان یا شرکای عاطفی خود طرد شده‌اند هم ممکن است از دوباره علاقه‌مندشدن به دیگران بترسند و از آن اجتناب کنند.
۳. فشارهای فرهنگی یا مذهبی
در برخی از جوامع، برای ازدواج در سنین پایین و شرایط خاص فشار بیشتری وجود دارد. در این جوامع، اگر کسی به این نوع ازدواج‌ها تن ندهد و نخواهد از آداب‌ورسوم سنتی پیروی کند، ممکن است دچار ترس از عشق شود. این افراد احساس می‌کنند که در تعیین شریک زندگی نقشی ندارند و دچار نوعی سرخوردگی می‌شوند که فیلوفوبیا یکی از نتایج احتمالی آن است.
۴. ترومای دوران کودکی
کودکانی که وقایعی سخت را پشت‌سر گذاشته‌اند، ممکن است در آینده از دوست‌داشتن یا دوست‌داشته‌شدن بترسند. برخی از مهم‌ترین وقایع آسیب‌زایی که اغلب به فیلوفوبیا منجر می‌شوند عبارت‌اند از:
- طلاق مشاجره‌آمیز والدین؛
- مرگ پدر یا مادر؛
- ترک‌شدن؛
- کودک‌آزاری.
۵. ژنتیک
ممکن است افراد اختلالاتی مانند ترس یا اضطراب را از خانواده خود به ارث ببرند. بر اساس تحقیقات، وراثت یا ژنتیک تا ۷۶درصد در ترس‌ها و فوبیاهای اجتماعی نقش دارد. البته برخی از دانشمندان هم معتقدند که تأثیر ژنتیکی این مسائل فقط ۱۳درصد است.
۶. سردی روابط با والدین
روان‌شناسان بر این باورند که وابستگی اولیه ما به والدین نحوه نگرشمان به روابط را شکل می‌دهد و بر روابط ما در بزرگ‌سالی تأثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر، ترس از عاشق‌شدن ممکن است ناشی از برخورد با والدینی باشد که از نظر عاطفی به ما نزدیک نبوده‌اند. گاهی هم بزرگ‌شدن توسط والدینی که بیش از حد مضطرب بوده‌اند یا به فرزندشان توجهی نداشته‌اند باعث بروز مشکلاتی مانند ترس از دوست‌داشتن می‌شود. کودکی که توجه، محبت و تأیید والدینش را دریافت نمی‌کند، بیش از آنکه با عزیزانش ارتباط برقرار کند، به‌سمت غریبه‌ها کشیده می‌شود.
۷. افسردگی
بر اساس تحقیقات گروهی از دانشمندان آمریکایی، افسردگی عاملی مهم برای ترس از عشق است. فرد مبتلا به افسردگی ممکن است با احساس بی‌ارزشی و مشکل در تصمیم‌گیری دست‌وپنجه نرم کند. همین مسئله می‌تواند به مشکلاتی مانند ترس از عشق منجر شود.
نشانه‌های ترس از عشق
علائم فیلوفوبیا در هر شخصی متفاوت است، اما برخی از نشانه‌ها در این افراد مشترک است که می‌توانیم با مشاهده آنها به فکر راه چاره باشیم.
۱. برای برقراری ارتباط صمیمانه با دیگران تلاشی نمی‌کنند
شخصی که از عاشق‌شدن می‌ترسد ممکن است با دیگران روابط دوستانه داشته باشد، اما معمولا با آنها معاشرت و مکالماتی سطحی دارد. دلیلش هم واضح است. این افراد از صمیمی‌شدن با دیگران، ضعف نشان‌دادن و ابراز احساسات خود واهمه دارند. کسانی که با ترس از عشق دست‌وپنجه نرم می‌کنند ممکن است نگران قضاوت دیگران یا حتی طردشدن باشند.
۲. نمی‌توانند به دیگران اعتماد کنند
عاشق‌شدن به این معناست که به شریک زندگی‌تان اعتماد کنید و مطمئن باشید که به شما وفادار می‌ماند و آسیبی از جانب او متوجه شما نیست. اگر دچار فیلوفوبیا باشید، احتمالا اعتماد به دیگران برایتان بسیار دشوار است و شاید مدام درباره نیت خوب شریک زندگی‌تان دچار شک و تردید بشوید.
۳. تعهد به رابطه را مترادف با گرفتاری می‌دانند
کسی که از عشق می‌ترسد در واقع از تعهد به رابطه جدی می‌ترسد و مدام احساس می‌کند که به دام افتاده یا آزادی و هویتش را از دست داده است.
۴. ایجاد روابط صمیمانه با دیگران اصلا برایشان راحت نیست
زمانی که شخصی با ترس از عشق دست‌وپنجه نرم می‌کند، برای روابط صمیمانه و نزدیک با دیگران محدوده تعیین می‌کند. دلیلش هم این است که این فرد از برقراری ارتباط نزدیک با سایرین احساس خوبی ندارد.
۵. بار سنگین گذشته را به دوش می‌کشند
هر رابطه پردردسر و آسیب‌زا بار سنگینی از خاطرات بد و تجربه‌های دردناک به همراه دارد که ممکن است تا مدت‌ها به دوش کشیده شوند. اگر فردی روابط آسیب‌زای خانوادگی یا عاشقانه‌اش در گذشته را از یاد نبرد، ممکن است از تکرار این تجربیات بترسد. همین مسئله نشانه‌ای واضح از ترس او از عشق است.
۶. از صحبت‌کردن درباره عشق یا روابط شخصی لذت نمی‌برند
دوستان درباره روابط عاشقانه خود با یکدیگر صحبت می‌کنند و این موضوع اصلا غیرطبیعی نیست، اما فردی که دچار فیلوفوبیاست از گفت‌وگوهای عاشقانه و هرآنچه به عشق مربوط می‌شود اجتناب می‌کند.
۷. بعد از چند قرار عاشقانه از شما دوری می‌کنند
کسانی که از عشق می‌ترسند از صمیمی‌شدن اجتناب می‌کنند، بنابراین ممکن است بعد از چند بار قرار عاشقانه، تماس‌های تلفنی یا پیام‌های شما را نادیده بگیرند. مشکل از شما نیست. این افراد از پیشرفت رابطه می‌ترسند.
۸. با روابط احساسی مشکل دارند
شخصی که از عشق می‌ترسد از روابط فیزیکی لذت می‌برد، اما نمی‌تواند از نظر احساسی به شما نزدیک شود. نزدیکی فیزیکی آسیب چندانی به او نمی‌زند، بنابراین برایش راحت‌تر است.
۹. از دل‌شکسته‌شدن می‌ترسند
دلیل اجتناب بعضی از افراد از روابط عاشقانه این است که نمی‌خواهند خطر دل‌شکسته‌شدن را بپذیرند. این افراد از عاشق‌شدن می‌ترسند و نمی‌خواهند درباره آن صحبت کنند.
۱۰. از تنها زندگی‌کردن لذت می‌برند
کسانی که به فیلوفوبیا دچار می‌شوند از زندگی مجردی و تنهایی لذت می‌برند. این سبک از زندگی هیچ خطری ندارد. آنها می‌توانند هر کاری را هر زمانی که می‌خواهند انجام بدهند. در واقع لازم نیست برای هر کاری دلیل بیاورند یا نگران صمیمیتشان با دیگران و صدمه خوردنشان باشند.
۱۱. علائم فیزیکی دارند
افرادی که از عشق می‌ترسند، در صورت تجربه چنین احساسی ممکن است این علائم فیزیکی را داشته باشند:
- سرگیجه؛
- خشکی دهان؛
- احساس ترس یا وحشت شدید؛
- حالت تهوع یا اسهال؛
- تعریق شدید؛
- تنفس سریع و تپش قلب؛
- لرزش؛
- تنگی نفس.
فیلوفوبیا چگونه درمان می‌شود؟
بیشتر مردم در مقطعی از زندگی در برابر صمیمیت یا عاشق‌شدن مقاومت می‌کنند یا از آن می‌ترسند. اگر این ترس و نگرانی زندگی عادی‌تان را مختل کرده است، باید به فکر درمانش باشید.
مهم‌ترین راه مقابله با ترس از عشق، مشاوره است. در صورتی که با این مشکل مواجه شده‌اید، بهتر است با متخصص سلامت روان مشورت کنید. این کارشناسان روابط گذشته شما را بررسی می‌کنند تا متوجه دلیل مشکلتان بشوند. آنها ممکن است به شما تمرینات آرامش‌بخش یا روش‌های درمانی دیگری را پیشنهاد بدهند که به ازبین‌رفتن ترس کمک می‌کنند.
همچنین ممکن است کارشناسان سلامت روان از روش حساسیت‌زدایی سیستماتیک استفاده کنند. به این روش شرطی‌سازی تقابلی هم می‌گویند. در این روش درمانی، درمانگر شما را به‌آرامی با ایده عاشق‌شدن روبه‌رو می‌کند تا از حساسیت‌تان کم شود.
هیپنوتیزم‌درمانی هم روش دیگری است که این کارشناسان برای درمان مشکل به کار می‌برند. این روش با آنچه در فیلم‌ها می‌بینید کاملا متفاوت است. هیپنوتیزم‌درمانی بیشتر شبیه نوعی مراقبه هدایت‌شده است که شما را قادر می‌سازد خود را در حال انجام کاری تصور کنید که دوست دارید.
یافتن درمانگر مناسب مستلزم این است که درباره کارشناسان مختلف تحقیق کنید و با روش‌های درمانی آنها آشنا شوید. اگر با یکی از درمانگران احساس راحتی نمی‌کنید، نباید ناامید شوید. سراغ بقیه کارشناسان بروید و فردی را پیدا کنید که فکر می‌کنید روش درمانی مؤثری دارد و قابل‌اعتماد است.
چطور به فرد مبتلا به فیلوفوبیا کمک کنیم؟
اگر در اطرافیانتان فردی هست که از عشق می‌ترسد، می‌توانید با درک این مشکل از او حمایت کنید. ممکن است برای شما این مسئله بسیار پیش‌پاافتاده یا بی‌اهمیت به نظر برسد، اما زندگی چنین افرادی معمولا سخت و غیرقابل‌تحمل است.
برای کمک‌کردن به این افراد می‌توانید این کارها را انجام بدهید:
- آنها را به انجام‌دادن کارهایی مجبور نکنید که دوست ندارند، مثل صحبت درباره جزئیات زندگی شخصی.
- آنها را تشویق کنید از مشاور کمک بگیرند.
- تا می‌توانید درباره فوبیا مطالعه کنید تا بتوانید حال آنها را درک کنید.
- کارهایی را انجام بدهید که باعث می‌شوند با شما احساس راحتی بیشتری کنند. چه کارهایی؟ ساده است! از خودشان بپرسید.
سخن پایانی
فیلوفوبیا مشکلی است که ممکن است گریبان‌گیر هر کسی بشود. ترس از دوست‌داشتن و دوست‌داشته‌شدن دلایل مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها را بررسی کردیم. برای درمان این فوبیا بهتر است به کارشناس حرفه‌ای سلامت روان مراجعه کنید تا برای همیشه از شر این مشکل خلاص شوید.
