کلستاز داخل کبدی بارداری یا آی.سی.پی (ICP) که کلستاز یا کلستازیس بارداری هم نامیده می‌شود، نوعی بیماری کبدی است که در اواخر بارداری اتفاق می‌افتد. این بیماری موجب خارش بدن در بارداری می‌شود که ممکن است شدید باشد اما بدون جوش در کف دست‌ها و پاهاست. البته این بیماری می‌تواند سایر نواحی بدن را هم درگیر کند و سبب ناراحتی زیادی شود. می‌دانید این خارش ساده است یا عوارض دیگری هم دارد؟ در این مقاله، بیشتر با کلستاز بارداری و عوارض احتمالی آن آشنا می‌شویم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
کلستاز بارداری چیست؟
خارش دست و پا در دوران بارداری طبیعی است و با بزرگ‌شدن شکم و کشیده‌شدن پوست آن ممکن است دچار خارش شوید، اما ممکن است این خارش علت خاصی مثل کلستاز بارداری هم داشته باشد.
علت کلستاز بارداری مشخص نیست، اما ممکن است ژن‌ها در ایجاد این عارضه نقش داشته باشند و این بیماری را به ارث برده باشید. از طرف دیگر هورمون‌های بارداری هم در این مسئله دخیل هستند. این هورمون‌ها با نزدیک‌شدن به تاریخ زایمان افزایش می‌یابند که ممکن است جریان طبیعی صفرا را آهسته کند، در نتیجه صفرا در کبد جمع می‌شود. در نهایت نمک‌های صفراوی وارد جریان خون می‌شوند و به شما احساس خارش می‌دهند. تقریبا از هر ۱۴۰ خانم باردار ۱ نفر به کلستاز بارداری مبتلا می‌شود. این بیماری در نواحی جنوب آسیا شایع‌تر است.
عوامل زمینه‌ساز کلستاز بارداری
- سابقه شخصی یا خانوادگی کلستاز بارداری؛
- سابقه آسیب یا بیماری کبدی؛
- بارداری دوقلو یا چندقلو.
علائم کلستاز بارداری
علامت اصلی کلستاز بارداری خارش شدیدِ بدون جوش است. بیشتر زنان این خارش را در کف دست‌ها و پاهایشان احساس می‌کنند. این خارش معمولا شب‌ها بیشتر است و شاید آن‌قدر شما را اذیت کند که نتوانید بخوابید.
خارش در سه ماهه سوم بارداری شایع‌تر است، اما امکان دارد که زودتر هم شروع شود. همچنین ممکن است با نزدیک‌شدن به زمان زایمان احساس بدتری داشته باشید. با این حال، معمولا خارش چند روز بعد از به‌دنیاآمدن کودک از بین می‌رود.
علائم کمتر شایع بیماری کلستاز بارداری عبارت‌اند از:
- زردی پوست و چشم (یرقان)؛
- حالت تهوع؛
- ادرار تیره؛
- مدفوع رنگ‌پریده؛
- کاهش اشتها.
عوارض کلستاز بارداری
عوارض کلستاز بارداری ممکن است در مادر یا جنین در حال رشد ایجاد شوند. این عارضه به‌طور موقت بر جذب چربی بدن مادر اثر می‌گذارد. جذب کم چربی می‌تواند موجب کاهش میزان عوامل وابسته به ویتامین کا (K) شود. این عوامل در لخته‌شدن خون نقش دارند. البته این عارضه نادر است و معمولا سبب مشکلات کبدی بعدی نمی‌شود.
عوارض کلستاز بارداری بر جنین می‌تواند شدید باشد، از جمله:
- تولد زودرس؛
- مشکلات تنفسی ناشی از تنفس مکونیوم (ماده سبز چسبناکی که به‌طور طبیعی در روده جنین وجود دارد اما در صورت ابتلای مادر به کلستاز می‌تواند وارد مایع آمنیون شود)؛
- مرگ جنین در اواخر بارداری و قبل از زایمان (مرده‌زایی).
زمان مراجعه به پزشک
به محض احساس خارش مداوم یا شدید به پزشک زنان مراجعه کنید.
تشخیص کلستازیس بارداری
پزشک به چند روش بیماری کلستاز بارداری را تشخیص می‌دهد:
- پرسیدن چند سؤال درباره علائم و سابقه پزشکی شما؛
- معاینات بالینی؛
- آزمایش خون و بررسی عملکرد کبد و میزان نمک‌های صفراوی موجود در خون.
درمان کلستاز بارداری
۱. تسکین خارش
ممکن است پزشک برای تسکین خارش شدید پیشنهادهایی بدهد، از جمله:
- مصرف داروهای تجویزی اورسودیول که به کاهش میزان صفرای خون کمک می‌کند. سایر داروهای کاهش خارش هم ممکن است مفید باشند.
- قراردادن ناحیه دچار خارش در آب سرد یا ولرم.
۲. بررسی سلامت جنین
بیماری کلستاز بارداری می‌تواند بر جنین اثر بگذارد، بنابراین پزشک زنان سلامت جنین را بررسی می‌کند. این بررسی‌ها عبارت‌اند از:
- تست بدون‌استرس (Nonstress test): در این آزمایش پزشک میزان ضربان قلب نوزاد و نحوه افزایش آن با فعالیت را بررسی می‌کند.
- تست بیوفیزیکال پروفایل یا بی.پی.پی (BPP): این آزمایش اطلاعاتی درباره تحرک، حجم عضله، تنفس و مقدار مایع آمنیون فراهم می‌کند. هرچند نتایج تست بدون استرس و بی.پی.پی اطمینان‌بخش است، واقعا نمی‌توانند احتمال زایمان زودرس یا عوارض کلستاز بارداری را پیش‌بینی کنند.
- القای زودرس زایمان: حتی اگر آزمایش‌های قبل از تولد ظاهرا طبیعی باشند، ممکن است پزشک با توجه به خطر مرده‌زایی زایمان پیش از موعد را پیشنهاد کند.
تأثیر سبک زندگی و درمان‌های خانگی
درمان‌های خانگی برای رهایی از خارش ناشی از کلستاز بارداری چندان توصیه نمی‌شوند، اما استفاده از ترفندهای تسکین‌دهنده ایرادی ندارد. ترفندهایی مثل:
- حمام سرد که احساس خارش را در بعضی از زنان کاهش می‌دهد.
- پوشیدن لباس‌های آزاد که کمتر پوست تحریک شود.
- استفاده از لباس‌هایی با مواد طبیعی مثل پنبه تا پوست نفس بکشد و هوا جریان داشته باشد.
- حمام، کرم یا لوسیون بلغور جوی دوسر که می‌تواند پوست را تسکین دهد.
- استفاده از مکمل ویتامین کا برای رفع مشکل لخته‌شدن خون.
- قراردادن تکه‌ای یخ روی ناحیه دچار خارش که موقتا خارش را کم می‌کند.
درمان‌های جایگزین
درمان جایگزین مؤثری وجود ندارد. به همین دلیل پزشکان معمولا توصیه‌ای ندارند. در چند پژوهش، تأثیر اس.آدنیزول.ال.متیونین بررسی شد اما نتایج متناقض بودند. همچنین این ماده در مقایسه با اورسودیول خوب عمل نمی‌کند. از طرفی استفاده از آن در مدت کوتاه و در سه ماهه سوم ایمن است. با این حال، خطرات آن برای مادر و جنین کاملا مشخص نیست و معمولا توصیه نمی‌شود. ایمنی سایر درمان‌های جایگزین هم تأیید نشده است.
شما بگویید
پس برای درمان خارش دست و پا در دوران بارداری ابتدا باید علت را بررسی کرد. شما تجربه کلستاز را در دوران بارداری‌تان داشته‌اید؟ از چه روشی برای درمان استفاده کردید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
