اضطراب سلامتی؛ علائم، عوارض و راه‌های درمان آن

8

تصور کنید متوجه علائم بیماری خفیفی در خودتان می‌شوید و با نگرانی به دکتر مراجعه می‌کنید، اما پس از معاینات کامل پزشکی مشخص می‌شود که کاملا سالم هستید. با این حال، شاید همچنان اعتقاد داشته باشید که حالتان خوب نیست و علائم بیماری ادامه دارند. این وضعیت اختلال اضطراب سلامتی یا هیپوکندری نام دارد. یعنی در حالی که سالم هستید، درگیر اضطراب شدید، انقباض عضلانی، خستگی یا علائم بیماری‌ای خاص می‌شوید. اختلال اضطراب سلامتی بدون اینکه دچار بیماری باشید زندگی شما را مختل می‌کند. در این مقاله درباره اضطراب سلامت، علائم، دلایل، عوارض و روش‌های درمانی مؤثر آن توضیح می‌دهیم.

اضطراب سلامتی چیست؟

در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) که انجمن روان‌شناسی آمریکا منتشرش کرده‌ است، اضطراب سلامت «هیپوکندریازیس» یا «هیپوکندری» نامیده می‌شود. تعریف ساده و کوتاه اضطراب سلامتی، نگرانی وسواسی و غیرمنطقی افراد درباره داشتن بیماری خاص پزشکی است. افرادی که درگیر اضطراب سلامتی می‌شوند، توجه غیرمعمول به وضعیت بیماری و علائم فیزیکی در بدنشان دارند و مدام معاینات پزشکی انجام می‌دهند.

تفاوت نگرانی منطقی و اضطراب سلامتی

زمانی که افراد متوجه علائم بیماری در بدن خود می‌شوند، نگرانی آنها طبیعی و اولین کار منطقی مراجعه به پزشک متخصص است. وقتی معاینات پزشکی انجام می‌شوند و نتایج نشان می‌دهند که فرد کاملا سالم است، دیگر جای نگرانی نیست. اما افراد دچار اضطراب بیماری متقاعد نمی‌شوند و مطمئن هستند که بیمارند و علائم بیماری و احساس ناراحتی دارند. این وضعیت بیشتر از نگرانی عادی افراد سالم است. اضطراب سلامتی می‌تواند زندگی افراد را به‌راحتی مختل کند.

علائم اضطراب سلامتی

اولین نشانه اضطراب بیماری، وسواس شدید در خصوص سلامتی بدن‌ است و شاید کوچک‌ترین علائم فیزیکی برای فرد بزرگ و نگران‌کننده به‌ نظر برسند. اما این تنها نشانه اضطراب سلامت نیست و محققان با بررسی‌ این افراد مجموعه‌ای از نشانه‌ها را تشخیص داده‌اند که آنها را در ادامه فهرست کرده‌ایم.

  • مشغله فکریِ داشتن علائم و ابتلا به بیماری خاص؛
  • نگرانی بابت اینکه علائم جزئی نشانه بیماری جدی باشند؛
  • آشفتگی زیاد با تغییر وضعیت سلامتی بدن؛
  • بی‌اعتمادی به پزشک و نتیجه منفی آزمایش؛
  • نگرانی بیش از حد بابت ابتلا به بیماری خاصی که سابقه ابتلا به آن در خانواده فرد وجود دارد؛
  • نداشتن تمرکز در زندگی روزانه به‌سبب اضطراب شدید ابتلا به بیماری؛
  • بررسی مکرر بدن برای یافتن علائم بیماری؛
  • مراجعه‌های مکرر به پزشک برای اطمینان خاطر؛
  • مراجعه‌نکردن به پزشک به‌دلیل ترس از تشخیص بیماری جدی و خاص؛
  • اجتناب از افراد، مکان‌ها یا فعالیت‌های گروهی به‌دلیل ترس از بیمارشدن؛
  • صحبت مدام درباره وضعیت سلامتی و بیماری‌های احتمالی خود؛
  • جست‌وجوی مکرر در اینترنت به دنبال علل و علائم بیماری‌های احتمالی؛
  • انجام رفتارهایی مشابه افراد مبتلا به بیماری‌های خاص؛
  • بررسی مداوم ضربان قلب، فشار خون و سایر علائم حیاتی.

دلایل ایجاد اضطراب بیماری

علت دقیق اختلال اضطراب بیماری مشخص نیست، اما در ادامه عواملی را نوشته‌ایم که احتمال دارد در شکل‌گیری یا تشدید آن نقش داشته باشند.

۱. خانواده

اولین عامل مؤثر بر اضطراب سلامتی خانواده است. اگر والدینی دارید که بیش از حد نگران سلامتی شما یا خودشان هستند، ممکن است در معرض این اختلال باشید.

۲. تجربه پیشین

قطعا گذشته می‌تواند نقش پررنگی در ایجاد اضطراب داشته باشد. اگر در کودکی بیماری خاص و شدیدی داشته‌اید، ممکن است بروز کوچک‌ترین علائم ترسناک به‌ نظر برسد و منجر به وسواس بیماری شود.

۳. اضطراب بیماری ناشی از تشخیص نادرست

شما اطلاعات کافی درباره بیماری‌ها و علائم دقیق آنها ندارد. ممکن است با دیدن علائم مشابه علائم بیماری‌های شدید، دچار تشخیص نادرست شوید. اطرافیان حساس و نگران نقش بسزایی در تشخیص نادرست شما دارند. قبل از اینکه با هرکدام از اطرافیان خود مشورت کنید، به پزشک متخصص مراجعه کنید.

اضطراب سلامتی در افراد

عوامل تشدیدکننده اضطراب سلامتی

اضطراب سلامتی اغلب در میان‌سالی رخ می‌دهد و با افزایش سن تشدید می‌شود. افراد مسن‌تر بیشتر نگران ایجاد مشکلات حافظه و تمرکز هستند. به‌جز افزایش سن، عواملی دیگری هم در تشدید این اختلال نقش دارند، از جمله:

  • استرس و اضطراب شدید؛
  • تشخیص نادرست و اعلام ابتلا به بیماری‌های خطرناک (حتی پس از بررسی مجدد و رد تشخیص)؛
  • سوءاستفاده در دوران کودک؛
  • بیماری شدید در دوران کودکی یا والدین مبتلا به بیماری شدید؛
  • داشتن بعضی ویژگی‌های شخصیتی مثل شخصیت مضطرب؛
  • بررسی بیش از حد علائم بیماری و وضعیت سلامتی خود در اینترنت؛
  • رویداد یا موقعیت استرس‌زا مرتبط با سلامتی.

عوارض اضطراب سلامتی

اختلال اضطراب بیماری ممکن است عوارض ناخوشایندی برای فرد داشته باشد، از جمله:

  • نگرانی بیش از حد باعث ایجاد مشکلات ارتباطی با افراد جامعه و خانواده می‌شود.
  • بهره‌وری فرد در محیط کار کاهش می‌یابد و شاید ناچار به غیبت‌های طولانی شود.
  • زندگی روزمره به‌خوبی پیش نمی‌رود و گاهی فرد قادر به انجام کارهای روزانه‌اش هم نیست.
  • مراجعه بیش از حد به پزشک و انجام آزمایش‌های مختلف برای فرد مشکلات مالی ایجاد می‌کنند.
  • ممکن است فرد درگیر اختلال‌های دیگری مانند علائم جسمی، افسردگی و اختلال شخصیت هم بشود.

اگر متوجه اضطراب سلامتی در خودتان هستید، بهترین کار مراجعه‌ به مشاوران حرفه‌ای و کمک‌گرفتن از آنهاست. با کمک مشاور و روان‌شناس باتجربه می‌توانید کیفیت زندگی‌تان را بهبود بدهید و از آن لذت ببرید. یاد بگیرید از ترفندهای مدیریت استرس و آرامش منظم استفاده کنید. برای جلوگیری از تشدید علائم و عوارض، برنامه درمانی داشته‌ باشید.

روش‌های درمان اضطراب سلامتی

۱. درمان اضطراب سلامتی با خوددرمانی

هیچ‌کس به‌اندازه خودتان نمی‌تواند به‌ رفع اضطراب سلامتی شما کمک کند. با انجام چند کار ساده می‌توانید این اضطراب را مهار کنید و به‌مرور زمان بهبود پیدا کنید.

۱. دفتر خاطرات داشته باشید

به دفعاتی توجه کنید که درگیر اضطراب می‌شوید و برای اطمینان از دیگران کمک می‌گیرید. بعد از یادداشت تعداد دفعات و اضطراب‌های خودتان، برای کاهش آنها تلاش کنید.

۲. افکارتان را به چالش بکشید

جدولی ۲ستونه بکشید. در ستون اول نگرانی‌های سلامتی و در ستون دوم افکار متعادل را بنویسید. مثلا در ستون اول بنویسد «نگران سردردهایم هستم» و در ستون دوم بنویسید «سردرد اغلب نشانه اضطراب است».

۳. خودتان را سرگرم کنید

زمانی که ذهنتان درگیر بررسی علائم بیماری می‌شود، با بهترین دوست خود یا افرادی تماس بگیرید که به شما آرامش‌ می‌دهند. همچنین می‌توانید مدتی طولانی در خیابان قدم بزنید، ورزش کنید یا برنامه‌های سرگرم‌کننده ترتیب بدهید.

۲. درمان اضطراب سلامتی با روان‌درمانی

رایج‌ترین درمان برای اضطراب سلامت روان‌درمانی است، به‌ویژه درمان شناختی رفتاری. درمان شناختی رفتاری برای بهبود اضطراب سلامتی بسیار مؤثر است، زیرا مهارت‌های لازم برای مهار اضطراب را به شما می‌آموزد. می‌توانید فردی یا گروهی از این درمان استفاده کنید و از مزایایش بهره‌مند شوید، از جمله:

  • شناسایی نگرانی‌ها و باورهای اضطراب بیماری؛
  • یادگیری روش‌های متفاوت برای تغییر نگرش به بدن و سلامت جسم؛
  • افزایش آگاهی به تأثیر نگرانی بر رفتار و زندگی؛
  • آموزش واکنش متفاوت به علائم بدن؛
  • یادگیری ترفندهای مهار اضطراب؛
  • اجتناب از معاینه مداوم بدن برای یافتن علائم بیماری؛
  • بهبود زندگی روزانه در محیط های اجتماعی مثل محل کار یا مدرسه؛
  • بررسی سایر اختلالات سلامت روان مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی.

روان‌درمانی کمک می‌کند نگرش درستی به اضطراب‌های خود داشته‌ باشید. ممکن است روان‌درمانگر پیشنهاد کند از داروهای مؤثر استفاده کنید که در ادامه بیشتر درباره‌اش توضیح می‌دهیم.

۳. درمان اضطراب سلامتی با دارودرمانی

با اینکه اضطراب سلامت برخی افراد فقط با روان‌درمانی بهبود پیدا می‌کند، روان‌درمانی برای همه مؤثر نیست. پزشک با‌ توجه‌ به تشخیص خود، بعضی از داروها را به افراد توصیه می‌کند. داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین «SSRIs» اغلب برای درمان این بیماری استفاده می‌شوند. اگر علاوه بر اضطراب، اختلال خلقی هم داشته‌ باشید، داروهایی برای شما تجویز می‌شوند که برای بهبود هردو مشکل مفید باشند.

توجه داشته‌ باشید که برخی از داروها عوارض جانبی جدی برای بدن و ذهن دارند. پس بدون مشورت با پزشک متخصص، هیچ دارویی مصرف نکنید.

وضعیت اضطراب بیماری در گذر زمان

اضطراب سلامتی وضعیت روانی طولانی‌مدت است و مدت درگیری و درمان با‌ توجه‌ به شدت آن متفاوت است. افزایش سن یا استرس اضطراب سلامت بسیاری از افراد را شدت می‌بخشد. اگر به برنامه درمانی خود پایبند باشید، می‌توانید علائم اضطراب سلامتی را کاهش دهید و زندگی خود را بهبود ببخشید.

اضطراب سلامتی افراد ممکن است باعث آزار سایر اعضای خانواده هم بشود، اما همراهی دوستان و خانواده نقش پررنگی در مقابله با اضطراب بیماری دارد.

برای ما بنویسید

لطفا تجربه‌های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. با اشتراک‌گذاری این تجربیات می‌توانید به دیگران کمک کنید که سریع‌تر راه درمان را پیدا کنند و بهبود یابند.


در ادامه بخوانید: زمان نگرانی، راهکاری برای مدیریت استرس و افکار اضطراب‌آور

فرمول شادی و مثبت‌اندیشی را یاد بگیرید و با افسردگی خداحافظی کنید

۱۰،۰۰۰ تومان


هشدار! این مطلب صرفا جنبه آموزشی دارد و برای استفاده از آن لازم است با پزشک یا متخصص مربوطه مشورت کنید. اطلاعات بیشتر
منبع mayoclinic healthline nhs
ارسال دیدگاه

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

آخرین دیدگاه‌ها (از 8 دیدگاه)
  1. امین می‌گوید

    آیا این درمان داره و به کلی درمان میشیم؟
    پسرداییم هم اینطوری شده بود و خوب شد آیا درمان کامل هم داره؟

    1. محسن محمدبیگی می‌گوید

      امین عزیز، همون‌طور که در مقاله نوشته شده، انواع روش‌های درمانی برای این عارضه به کار می‌ره، پس درمان داره. اینکه درمان چقدر مؤثره و ممکنه فرد دوباره دچار مشکل بشه یا نه به وضعیت هر فرد و تشخیص درمانگر بستگی داره.🌹🙂

  2. مریم می‌گوید

    سلام من پارسال یه استرس شدید گرفتم.حالا همش با خودم تکرار میکنم.که نکنه از,همون استرس ها بگیرم با کوچکترین علایم استرس آشفته میشم این آشفتگی باعث میشه اضطراب من ادامه دار باشه چون این فکر تو سرمه اضطراب درمان نداره فقط,با قرص میشه خوب شد بعد با خودم میگم نمیشه که همیشه قرص خورد این واسم استزس میاره

    1. نیل می‌گوید

      درود مریم عزیز این طرز فکر یک نوع وسواس فکری است که ذهن بعد از گذراندن یک دوره سخت فیزیکی و روحی دچارش میشه و بهترین راه حل این هست وقتی هجوم افکاری داری بنشینی و درباره اش بنویسی اونقدر بنویس تا راهنما درون شما برای حل این مشکل یک راه حل پیشنهاد بده من خودم از تمرین صفحات صبحگاهی استفاده می کنم وقتی از خواب بیدار میشم سه صفحه بدون وقفه هر چی تو ذهنم رو می نویسم هر چی حتی تاریک ترین افکارم اولش یک برون ریزی داری اما بعدش به ارامش ذهنی میرسی و به ایده هایی که غافلگیرت می کنه . و پیاده روی هرگز دست کمش نگیر که بهترین درمان واسه استرس مخصوصا اگه با خودت حرف بزنی در مسیر مثل یک دوست با خودت باش مشکل رو بگو و پاسخ رو دریافت می کنی .

  3. تارا می‌گوید

    سلام.روزتون به خیر.بنده در مورد سلامتی فرزندم اضطراب دارم ومرتب ذهنم مشغول این قضیه هست وفرزندم رو از نظر جسمی چک می کنم با دیدن کوچکترین چیز کلا بهم می ریزم وحالم بد می شه تمام مدتی که سر کارم ذهنم مشغول این قضیه هست وتمرکزم رو از دست می دم لطفا راهنمایی کنید راه نجات از این افکار چیه؟

    1. نیل می‌گوید

      درود تارا عزیز نوع استرس شما برمیگرده به زخم های دوران کودکی و راه درمان ارتباط با کودک درون تون می تونه باشه چند کتاب درباره کودک درون تهیه کنید یکی از کتاب هایی که روی من تاثیر داشت رگ طلا از خانوم جولیا کامرون .کلا کتاب های جولیا کامرون می تونه برات پلی باشه برای رهایی از احساسات کاذب .

    2. محسن محمدبیگی می‌گوید

      سلام تارای عزیز
      اگر اضطرابتون تا این حد شدیده و نمی‌تونید مهارش کنید و بر زندگی‌تون اثر منفی گذاشته، بهتره به روان‌شناس مراجعه کنید تا با ریشه‌یابی مشکل بهترین راهکارها رو پیش پاتون بذاره. امیدواریم به‌زودی مشکل برطرف بشه.🙏🌹

هر سوالی داری از
هوش مصنوعی رایگان چطور
بپرس!

close icon
close icon