بیماری گریوز نوعی اختلال در سیستم ایمنی است که منجر به تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید (پرکاری تیروئید) می‌شود. هورمون‌های تیروئید بر عملکرد بسیاری از ارگان‌های بدن اثر می‌گذارند، به همین خاطر ممکن است علائم بیماری در هر فرد متفاوت باشد. ببینید بیماری گریوز چیست و با علائم و روش درمان آن آشنا شوید. با ما همراه باشید.
علائم بیماری گریوز
علائم رایج بیماری گریوز عبارت‌اند از:
- اضطراب و تحریک‌پذیری؛
- لرزش اندک دست‌ها یا انگشتان؛
- حساسیت به گرما و افزایش تعریق؛
- کاهش وزن بی‌دلیل؛
- بزرگ‌‌شدن غده تیروئید (گواتر)؛
- تغییر در چرخه قاعدگی؛
- اختلال نعوظ یا کاهش میل جنسی؛
- اجابت مزاج مکرر؛
- خستگی؛
- اختلالات خواب؛
- بیرون‌زدگی چشم‌ها (گریوز چشمی)؛
- زبری و قرمزی پوست ساق یا ران پا (گریوز پوستی)؛
- ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب).
علائم گریوز چشمی
حدود ۳۰درصد از افراد مبتلا به بیماری گریوز دچار گریوز چشمی می‌شوند. در گریوز چشمی، التهاب سیستم ایمنی بر عضلات و بافت‌های اطراف چشم اثر می‌گذارد.
علائم گریوز چشمی عبارت‌اند از:
- بیرون‌زدگی چشم‌ها؛
- فشار یا درد در چشم؛
- پلک‌های پف‌کرده یا جمع‌شده؛
- چشم‌های قرمز یا ملتهب؛
- حساسیت به نور؛
- دوبینی؛
- ازدست‌دادن بینایی.
علائم بیماری گریوز در کودکان
- فشار خون بالا؛
- ضربان قلب سریع یا نامنظم؛
- لرزش دست‌ها؛
- اسهال؛
- کاهش وزن حتی در صورت غذاخوردن بیش از حد معمول.
تشخیص بیماری گریوز
برای تشخیص بیماری گریوز، ممکن است پزشک معاینه فیزیکی انجام دهد و علائم بیماری را بررسی کند. همچنین ممکن است درباره سابقه پزشکی و خانوادگی فرد هم سؤال کند. این آزمایش‌ها به تشخیص این بیماری کمک می‌کنند:
- آزمایش خون: پزشک با این آزمایش میزان هورمون محرک تیروئید (TSH) و هورمون‌های تیروئید را بررسی می‌کند. افراد مبتلا به بیماری گریوز معمولا TSH کمتر از حد طبیعی و هورمون‌های تیروئیدی بیشتر دارند.
- جذب ید رادیواکتیو: بدن برای ساخت هورمون‌های تیروئید به ید نیاز دارد. با دادن مقدار کمی ید رادیواکتیو به فرد و سپس اندازه‌گیری مقدار آن در غده تیروئید با دوربین مخصوص، پزشک می‌تواند میزان جذب ید در غده تیروئید را مشاهده کند. مقدار ید رادیواکتیوی که غده تیروئید جذب کرده است علت پرکاری تیروئید را مشخص می‌کند. این آزمایش ممکن است با اسکن ید رادیواکتیو ترکیب شود تا تصویری بصری از الگوی جذب نشان دهد.
- سونوگرافی: سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از ساختارهای داخل بدن استفاده می‌کند. سونوگرافی مشخص می‌کند که غده تیروئید بزرگ شده است یا نه. برای افرادی مانند زنان باردار که نمی‌توانند از روش جذب ید رادیواکتیو استفاده کنند، سونوگرافی توصیه می‌شود.
- تصویربرداری: اگر تشخیص بیماری گریوز با معاینه بالینی امکان‌پذیر نباشد، ممکن است پزشک روش‌های تصویربرداری خاصی مانند سی‌تی اسکن یا MRI را تجویز کند.
بیماری گریوز و درمان آن
هدف از درمان بیماری گریوز، توقف تولید هورمون‌های تیروئید و جلوگیری از تأثیر هورمون‌ها بر بدن است.
۱. ید رادیواکتیو
در این روش درمانی، فرد ید رادیواکتیو را به‌صورت خوراکی مصرف می‌کند. چون تیروئید برای تولید هورمون به ید نیاز دارد، ید رادیواکتیو را وارد سلول‌های تیروئید می‌کند. پرتوهای رادیواکتیو سلول‌های تیروئید پرکار را به‌مرور زمان از بین می‌برند که باعث می‌شود غده تیروئید کوچک شود و علائم به‌تدریج طی چند هفته تا چند ماه کاهش یابند.
درمان با ید رادیواکتیو ممکن است خطر ابتلا به علائم جدید یا گریوز چشمی را افزایش دهد. این عارضه جانبی معمولا خفیف و موقتی است، اما اگر فرد از قبل دچار مشکلات چشمی متوسط تا شدید باشد، ممکن است این روش درمانی برایش مناسب نباشد و توصیه نشود.
سایر عوارض احتمالی درمان با ید رادیواکتیو حساسیت گلو و افزایش موقتی هورمون‌های تیروئیدند. یددرمانی برای زنان باردار یا شیرده استفاده نمی‌شود.
۲. داروهای ضدتیروئید
این داروها استفاده تیروئید از ید برای تولید هورمون را مختل می‌کنند. پروپیل تیوراسیل و متی‌مازول داروهای ضدتیروئید تجویزی هستند. به‌خاطر اینکه خطر ابتلا به بیماری کبدی با پروپیل تیوراسیل بیشتر است، معمولا متی‌مازول اولین انتخاب پزشک است. بااین‌حال، پروپیل تیوراسیل بهترین داروی ضدتیروئید در سه ماهه اول بارداری است، زیرا متی‌مازول احتمال بروز ناهنجاری‌های مادرزادی را زیاد می‌کند.
اگر این ۲ دارو بدون درمان‌های دیگر استفاده شوند، ممکن است بعدها پرکاری تیروئید عود کند. مصرف هریک از داروها بیشتر از یک سال ممکن است نتایج بلندمدت بهتری داشته باشد. گاهی هم ممکن است داروهای ضدتیروئید قبل یا بعد از درمان با ید رادیواکتیو به‌عنوان درمان مکمل استفاده شوند.
عوارض احتمالی هر دو دارو عبارت‌اند از:
- مشکلات پوستی؛
- درد مفاصل؛
- نارسایی کبد؛
- کاهش گلبول‌های سفید خون.
۳. مسدودکننده‌های بتا
این داروها تولید هورمون‌های تیروئید را مهار نمی‌کنند، اما جلوی تأثیرگذاری هورمون‌ها بر بدن را می‌گیرند.
چند نمونه از مسدودکننده‌های بتا عبارت‌اند از:
- پروپرانولول؛
- آتنولول (تنورمین)؛
- متوپرولول؛
- نادولول.
مسدودکننده‌های بتا معمولا برای افراد مبتلا به آسم تجویز نمی‌شوند، چون این داروها ممکن است باعث حمله آسم شوند. علاوه بر این، ممکن است مهار دیابت را مشکل کنند.
۴. عمل جراحی
جراحی برای برداشتن تمام یا بخشی از تیروئید (تیروئیدکتومی) یکی دیگر از گزینه‌های درمانی است. پس از این جراحی، فرد برای تأمین مقادیر طبیعی هورمون‌های تیروئیدی باید تا آخر عمر داروهای تیروئید مصرف کند.
درمان بیماری گریوز چشمی
علائم خفیف گریوز چشمی با اشک مصنوعی و ژل‌های روان‌کننده برطرف می‌شوند. اگر علائم شدیدتر باشند، پزشک ممکن است این روش‌های درمانی را توصیه کند:
- کورتیکواستروئیدها: درمان با کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزون ممکن است تورم پشت کره چشم را کاهش دهد. عوارض احتمالی مصرف این داروها احتباس مایعات، افزایش وزن، افزایش میزان قند خون، افزایش فشار خون و نوسانات خلقی هستند.
- تپروتوموماب (تپزا): گاهی ممکن است از این دارو برای درمان گریوز چشمی استفاده شود. تپزا از طریق تزریق وریدی در بازو وارد بدن می‌شود. عوارض احتمالی این دارو حالت تهوع، اسهال، اسپاسم عضلانی و افزایش قند خون هستند. چون تپزا دارویی جدید است، تأثیرش بر گریوز چشمی هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است.
- منشور عینک: گاهی فرد مبتلا به بیماری گریوز چشمی دچار عارضه جانبی دوبینی می‌شود. اگرچه این روش برای همه مؤثر نیست، منشورهای عدسی عینک ممکن است دوبینی را اصلاح کنند.
- جراحی رفع فشار اربیتال: در این جراحی پزشک استخوان بین حفره چشم (اربیت) و سینوس‌های فرد را برمی‌دارد. این کار به چشمان فرد فضا می‌دهد تا به موقعیت اولیه خود برگردند. این روش درمانی معمولا در صورتی استفاده می‌شود که احتمال نابیناشدن بر اثر فشار روی عصب بینایی وجود داشته باشد. عوارض احتمالی این روش درمانی دوبینی است.
شما بگویید
تابه‌حال دچار علائم این بیماری شده‌اید؟ از چه روشی برای بهبود استفاده کرده‌اید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
