سیمین دانشور بی‌شک از تأثیرگذارترین نویسنده‌های زن معاصر است. با شنیدن نامش یاد اثر مهم و محبوبش سووشون می‌افتیم و شخصیت‌های ماندگاری که در این اثر خلق کرده است. بااین‌حال، او فعالیت‌های فرهنگی مهم دیگری هم در کارنامه‌اش دارد. در این مقاله، زندگینامه سیمین دانشور و مهم‌ترین آثار او را بررسی می‌کنیم. اگر می‌خواهید بیشتر درباره خالق سووشون بدانید، با ما همراه باشید.
زندگی نامه سیمین دانشور
سیمین دانشور هشتم اردیبهشت سال ۱۳۰۰ در شیراز به دنیا آمد. پدرش محمدعلی دانشور پزشک بود و مادرش قمر دانشور هم نقاش بود و هم مدیریت یک هنرستان را بر عهده داشت. بنابراین سیمین در خانواده‌ای مرفه و اهل هنر بزرگ شد.
مراوده والدین سیمین با بزرگان اهل ادب شیراز خیلی زود او را به دنیای ادبیات وارد کرد. او در سال ۱۳۱۸ برای تحصیل در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد و زیرنظر استادان بزرگی چون فاطمه سیاح، ملک‌الشعرای بهار و بدیع‌الزمان فروزان‌فر با مدرک دکترا فار‌غ‌التحصیل شد. او در سال ۱۳۳۱ با دریافت بورس تحصیلی راهی دانشگاه استنفورد شد تا آنجا در رشته زیبایی‌شناسی تحصیل کند.
داستان‌نویسی و ترجمه عمده فعالیت‌های ادبی دانشور بودند، اما پژوهش و تدریس هم می‌کرد. سیمین دانشور سال ۱۳۹۰ در ۹۰سالگی، بر اثر کهولت سن در تهران درگذشت.
زندگی مشترک سیمین دانشور و جلال آل احمد
سمین و جلال سال ۱۳۲۷ با یکدیگر آشنا شدند و این آشنایی در سال ۱۳۲۸ منجر به ازدواج و یک زندگی عاشقانه شد. زندگی و رابطه صمیمانه این دو زبانزد همه کسانی بود که آنها را از نزدیک می‌شناختند. این را از نامه‌های ردوبدل‌شده بینشان در زمان زندگی سیمین به آمریکا هم می‌توان متوجه شد. زندگی مشترک آنها در سال ۱۳۴۸ با مرگ ناگهانی آل احمد به پایان رسید، اگرچه عشق سیمین به جلال تا پایان زندگی‌اش با او بود.
خانه سیمین دانشور
خانه مشترک سیمین دانشور و جلال آل‌احمد که اکنون به خانه‌موزه تبدیل شده است، در تجریش تهران قرار دارد. جلال این خانه را با دستان خودش ساخت، خانه‌ای که سال‌های سال و حتی بعد از مرگ جلال و تا پایان عمر سیمین دانشور محل رفت‌وآمد بزرگان ادب و هنر ایران بوده است. سال ۱۳۹۷، شهرداری تهران این خانه را از وراث سیمین دانشور خرید و در روز تولد سیمین دانشور به‌عنوان خانه‌موزه افتتاحش کرد.
آثار سیمین دانشور
۱. آتش خاموش
انتشارات: علمی
تعداد صفحات: ۱۷۴
«آتش خاموش» اولین اثر سیمین دانشور و اولین مجموعه‌داستانی است که یک نویسنده زن ایرانی نوشته است. بنابراین این کتاب که نخستین بار در سال ۱۳۲۷ به چاپ رسید، اثر مهمی به شمار می‌‌آید.
دانشور این کتاب را به توصیه استادش، خانم فاطمه سیاح، نوشته است. کتاب شامل ۱۶ داستان کوتاه است. این داستان‌ها که اولین تجربه‌های نویسنده‌اند، روایت‌هایی ساده‌اند که بیشتر تجربه‌های شخصی نویسنده را بازتاب می‌دهند.
در کتابخانه دانشکده نشسته سرگرم مطالعه کتابی از آثار موریس مترلینگ بودم. افکار فلسفی این مرد چنان به خود مشغولم کرده بود که به دیگر کس توجهی نمی‌توانستم داشته باشم. از نوشته بوی کفر به مشامم می‌رسید، اما کفرش عین ایمان بود؛ چنانکه مرا غرق وحدت می‌کرد و از خود می‌رهاند.
۲. سووشون
انتشارات: خوارزمی
تعداد صفحات: ۳۰۷
سووشون سیمین دانشور از اثرگذارترین کتاب‌های او بر ادبیات معاصر است. ماجرای این داستان زیبا در زمان جنگ جهانی دوم و تسلط انگلیسی‌ها بر جنوب ایران روایت می‌شود.
یوسف و زری زوج جوانی از قشر روشنفکر شهر شیرازند. یوسف از روشنفکران و زمین‌داران شیراز و نماد مقاومت و آرمان‌خواهی در دوره‌ای است که ظلم انگلیسی‌ها بیداد می‌کند. او با فروش غلات به انگلیسی‌ها و احتکار آن مخالفت می‌کند.
زری اما نماد زنی خانه‌دار و البته یک مادر ایرانی تمام‌عیار با همه نگرانی‌هایش برای خانه و خانواده است. او شخصیتی محافظه‌کار دارد و بسیار نگران مباره‌های یوسف است. در طول داستان اما شاهد تحول فکری او هستیم. بسیاری بر این باورند که زندگی عاشقانه زری و یوسف متأثر از زندگی شخصی سیمین دانشور و جلال آل احمد است. شخصیت پزشک شهر هم برگرفته از پدر سیمین دانشور است که از پزشکان حاذق شیراز بوده است.
شخصیت‌های داستان همگی نمادی از قشر خاصی از جامعه هستند و همه صحنه‌هایی که نویسنده از جشن‌ها و مجالس بزرگان شهر تصویر می‌کند برگرفته از تجربه‌های شخصی او هنگام زندگی در خانه پدری‌اش در شیرازند چراکه والدینش با آدم‌های بزرگ و مهم شهر رفت‌وآمد داشتند.
گریه نکن خواهرم. در خانه‌ات درختی خواهد رویید و درخت‌هایی در شهرت و بسیار درختان در سرزمینت. و باد پیغام هر درختی را به درخت دیگر خواهد رسانید و درخت‌ها از باد خواهند پرسید: در راه که می‌آمدی سحر را ندیدی؟
۳. جزیره سرگردانی
انتشارات: خوارزمی
تعداد صفحات: ۳۲۶
«جزیره سرگردانی» داستان سردرگمی دختری به‌نام هستی است که با مادربزرگ و برادرش زندگی می‌کند. پدر او فعال سیاسی بوده و در همین جریان‌ها هم کشته شده است. مادربزرگ او مذهبی و سنتی است در حالی که مادرش زنی امروزی است. هستی در خانواده و در جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند با تناقض‌ها و تضادهای زیادی مواجه است و همین مسئله او را دچار بحران هویتی و برای تصمیم‌گیری درباره آینده‌اش دچار شک و تردید کرده است. این کتاب در سال ۱۳۷۲ منتشر شد.
هستی می‌خواهم بدانم که خدا این شانه‌ها را برای چه به تو داد؟ که بار زندگی را به دوش بکشم. نه دختر برای اینکه بالا بیندازی… سخت نگیر، یک کار بگویم می‌کنی؟ بگو. وقتی تنها هستی، بلندبلند بخند، کم‌کم خندیدن را یاد می‌گیری.
۴. به کی سلام کنم؟
انتشارات: خوارزمی
تعداد صفحات:۲۵۷
این کتاب یکی دیگر از مجموعه‌داستان‌های موفق سیمین دانشور است. این مجموعه شامل ۱۰ داستان کوتاه از دل جامعه است. شخصیت‌پردازی، فضاسازی و نحوه روایت نویسنده مخاطب را یاد قصه‌های قدیمی ایرانی می‌اندازند. شناخت او از طیف‌های مختلف جامعه و هنرش در خلق داستان این مجموعه را به یکی از خواندنی‌ترین آثار او تبدیل کرده است.
تو چرا باید بسوزی و بسازی؟ مگر عمر را چند بار به آدمیزاد می‌دهند؟
۵. غروب جلال
انتشارات: رواق
تعداد صفحات: ۴۸
همان‌‌طور که از عنوان کتاب هم مشخص است، این کتاب درباره جلال آل‌احمد، همسر سیمین دانشور، است. کتاب ۲ بخش دارد. در بخش اول که «شوهرم جلال» نام دارد، نویسنده ما را با شخصیت و اخلاق جلال آل‌احمد بیشتر آشنا می‌کند. بخش دوم به‌نام «غروب جلال» که عنوان کتاب هم از آن گرفته شده است، درباره روزهای پایانی زندگی آل‌احمد است. این اثر که درباره یکی از نویسنده‌های مهم معاصر و از زبان نزدیک‌ترین شخصی زندگی او یعنی سیمین دانشور است اثر جالب‌توجهی محسوب می‌شود، به‌ویژه برای علاقه‌مندان به جلال آل‌احمد.
اما من که زن جلال آل‌احمد هستم او را از نوشته‌هایش جدا نمی‌کنم و نه‌تنها به‌عنوان یک مرد بلکه او را به‌عنوان مردی که نویسنده است می‌شناسم. این‌گونه شناسایی بیشتر به این علت است که جلال خیلی شبیه نوشته‌هایش است. یعنی سبک جلال خود اوست با این تفاوت که من با چرکنویسش سر و کار دارم و دیگران با پاکنویسش.
ترجمه‌ها
ترجمه از دیگر فعالیت‌های مهمی است که سیمین دانشور به‌دلیل تسلطش به زبان انگلیسی به آن مشغول بود. بعضی از آثار مهمی که با ترجمه او به مخاطبان ایرانی معرفی شدند عبارت‌اند از:
- باغ آلبالو اثر آنتوان چخوف؛
- سرباز شکلاتی اثر جورج برنارد شاو؛
- ماه عسل آفتابی اثر ریونوسوکه آکوتاگاوا.
شما بگویید
تاکنون کدام یک از آثار سیمین دانشور را خوانده‌اید؟ کدام اثر این نویسنده بزرگ شما را تحت‌تأثیر قرار داده است؟ درباره زندگی شخصی و حرفه‌ای سیمین دانشور نکته جالبی می‌دانید که در این مقاله به آن اشاره نشده است؟ لطفا در قسمت دیدگاه‌ها دانسته‌های خود درباره این نویسنده بزرگ را برایمان بنویسید.
