اگر به گل‌و‌گیاه خانه به‌چشم رفیق و همراه نگاه می‌کنید، گیاه بنجامین از آن دوستان چندساله و رفیق روزهای سخت است. اگر شرایط مناسب فراهم باشد، این گل همیشه‌سبز سالیان سال مهمان خانه شما خواهد بود، مثل دستگاه تصفیه هوایی خانگی که خوش‌قیمت و زیباست. در این مقاله درباره این گیاه و انواع بی‌نظیرش و شرایط نگهداری از آن می‌خوانید.
معرفی گیاه بنجامین
فیکوس بنجامین (Ficus benjamina) گیاهی همیشه‌سبز و پهن‌برگ از خانواده درخت فیکوس یا انجیر زیربرگ (Weeping Fig) است که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری رشد میکند و با اینکه بومی جنگل‌های استوایی آسیاست، به‌عنوان درختچه زینتی آپارتمانی در خانه‌های ایرانی و ادارات به‌وفور به چشم می‌خورد.
بنجامین ۸۵۰ گونه با ظاهر تقریبا مشابه دارد. شاخههای باریک، تنه خاکستری‌رنگ و برگ‌های تیره‌رنگ براق متراکم مشخصه‌های بارز این گیاه زیبا هستند. این گل ۲۰ تا ۵۰ سال عمر میکند و در طول این سال‌ها علاوه بر اینکه عنصر زینتی خانه محسوب می‌شود، سموم خطرناک را از هوا پاک و اکسیژن تولید میکند. در ضمن می‌دانستید در تمرینات فنگ‌شویی، فیکوس بنجامین را گیاه شانس می‌نامند؟
انواع بنجامین
۱. گیاه بنجامین ابلق
بنجامین ابلق با شاخههای آویزان و برگ‌های دورنگ (سبز روشن و سفید یا کرم) یکی از زیباترین گونه‌های بنجامین است. این گل به نور غیرمستقیم زیادی نیاز دارد، اما تابش مستقیم نور را تحمل نمی‌کند و سطح روی خاک قبل از هر بار آبیاری باید به‌اندازه یک بند انگشت خشک شده باشد.
۲. گیاه بنجامین بلک
برگ‌های این گونه بنجامین در ابتدای رویش به‌رنگ سبز روشن نقاشی شده‌اند و به‌مرور زمان تیره و سیاه می‌شوند. این گیاه بهرغم حساسیت زیادش به جابه‌جایی و تغییرات محیطی، فوق‌العاده پرطرف‌دار است و خیلی‌ها به‌خاطر بافت تنه آن عاشقش هستند.
۳. گیاه بنجامین ویاندی
بنجامین ویاندی با قد کوتاه و برگ‌های ریز و بیضی‌شکلش در دسته گیاهان مناسب ساخت بونسای قرار میگیرد و از شکیل‌ترین گونه‌های بنجامین به شمار می‌رود. قوس زیبای برگ‌های سبز و براق این گیاه در سایر انواع بنجامین دیده نمی‌شود.
۴. گیاه بنجامین آمستل
آمستل با شاخ‌و‌برگ انبوه رایج‌ترین گونه بنجامین است. برگ‌های باریک و کشیده این گیاه با برگ‌های پهن بنجامین ابلق فرق میکنند و از آنجا که در برابر نور کم بسیار مقاوم است، نگهداری از آن راحت‌تر است. خیلی‌ها گیاه آمستل را فقط برای ساخت بونسای تهیه میکنند.
۵. گیاه بنجامین ناتاشا
بنجامین ناتاشا به‌قدری آفتاب‌دوست است که نور مستقیم خورشید را هم تحمل میکند. اگر شرایط نگهداری مساعد باشد، این گیاه تا ۸۰ سانتیمتر رشد میکند و برگ‌های سبزش انبوه می‌شوند. البته بهتر است یک گیاه دیگر را به تنه‌اش وصل کنید تا رشد بهتر و متراکم‌تری داشته باشد.
۶. گیاه بنجامین مونیک
بنجامین مونیک برگ‌های بیضی‌شکل کوچک به‌رنگ سبز روشن یا سبز تیره براق دارد که موج دارند و برخلاف برگ‌های سایر انواع بنجامین، بهندرت می‌ریزند! شاخههای خاکستری‌رنگ این گیاه به‌سمت پایین افتاده‌اند و ظاهر جالبی به این درختچه آپارتمانی می‌دهند.
۷. گیاه بنجامین رجینالد
روی برگ‌های این نوع بنجامین اثری از رگه‌های کرم و سفیدرنگ نیست. برگ‌های بیضی‌شکل این گیاه یکدست با سبز روشن رنگ‌آمیزی شده‌اند و هرازگاهی به غبارپاشی نیاز دارند. چون نگهداری از این گونه سخت نیست، جزو محبوب‌ترین عناصر تزئینی محیط‌های اداری و منازل به شمار می‌رود.
۸. گیاه بنجامین پادشاه طلایی
اسم دیگر پادشاهی طلایی بنجامین‌ها ژاکلین است. این درختچه ابلق که برگ‌های سبز براق با لبه‌های کرم‌رنگ دارد، بی‌نهایت نوردوست است و دمای محیطش باید ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد. برای کاشت بنجامین طلایی خاکی غنی از مواد مغذی انتخاب کنید.
۹. گیاه بنجامین کین‌کی
بنجامین کین‌کی برگ‌های ضخیمی به‌رنگ سبز روشن براق دارد و در خاک اسیدی یا خنثی رشد میکند. تاج این گونه خیلی سریع رشد میکند و بوته زیبا و انبوهی می‌سازد که می‌توانید با هرسکردن آن را به شکل دلخواه خود درآورید.
۱۰. گیاه بنجامین اگزوتیکا
اگزوتیکا داخل گلدان تا ۱ متر رشد میکند و از بنجامین‌های همیشه‌سبز است. شاخههای کمی آویزان و برگ‌های سبز روشن براق این گل تحمل هوای سرد را دارند و می‌توان در راه‌پله، ایوان و آلاچیق خانه از زیبایی این گیاه بهره‌مند شد.
شرایط نگهداری از گیاه بنجامین
گل بنجامین در آب‌و‌هوای گرمسیری و محیط نیمه‌سایه رشد میکند و در فصل رشد به آبیاری منظم احتیاج دارد. سوز پاییز و زمستان که از راه رسید، دفعات آبیاری را کمتر و رطوبت را بیشتر کنید.
۱. نور مناسب بنجامین
گیاه بنجامین نوردوست است. اگر می‌خواهید این گل را با دستان خود از بین ببرید، گلدانش را در اتاقی تاریک با نور کم قرار دهید. جایی که آفتاب صبح مستقیم به آن نتابد و در طول روز نور غیرمستقیم به‌اندازه کافی مهیا نباشد. دقت کنید که بنجامین تحمل جابه‌جایی زیاد را ندارد، حتی اگر هدف پیداکردن شرایط نوری بهتر باشد.
۲. آبیاری بنجامین
در طول فصل رشد سطح خاک گلدان را مرطوب نگه دارید، ولی اجازه ندهید در آب غوطه‌ور و اصطلاحا غرقاب شود. چراکه در این صورت برگ‌ها خیلی سریع می‌ریزند و ریشه‌ها پوسیده می‌شوند. این اتفاق در ابتدای فصل تابستان با افزایش تعداد دفعات آبیاری طبیعی است. سعی کنید برنامه آبیاری ثابت و منظمی داشته باشید و این گل را همیشه با آب ولرم آبیاری کنید.
۳. دما و رطوبت
گلدان بنجامین را جایی نگه دارید که دمای روزش ۲۳ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و دمای شبش ۱۵ تا ۲۳ درجه سانتی‌گراد باشد. هوای گرم‌تر و سردتر به این گل آسیب می‌زند و در نهایت آن را از بین می‌برد. مسئله دیگر رطوبت است. بنجامین به‌عنوان گیاه گرمسیری در محیط مرطوب رشد بهتری دارد و رطوبت کم باعث خشکی برگ‌های این گیاه می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم با دستگاه رطوبت‌ساز مقدار رطوبت خانه را تنظیم کنید و هرازگاهی روی برگ‌ها را غبارپاشی کنید.
۴. خاک مناسب برای رشد بهتر
برخلاف بسیاری از گیاهان آپارتمانی، برای پرکردن گلدان بنجامین دنبال خاک‌های مغذی و سرشار از مواد آلی نگردید. همین که خاک زهکشی خوب داشته باشد و آب را راحت عبور دهد کافی است. مخلوطی حاوی پرلیت، ماسه و ورمیکولیت انتخاب کنید.
۵. کوددهی بنجامین
بنجامین ذاتا گیاهی گرسنه است و به کود فراوان نیاز دارد. سعی کنید در بهار و تابستان هر ۲ ماه یک بار و در فصل زمستان ماهی یک بار به آن کود بدهید. اگر می‌بینید بهرغم شرایط عالی نور، دما، رطوبت و کود، برگ‌های گیاه همچنان می‌ریزند، کمی منیزیم و منگنز به کود مخصوص گیاهان آپارتمانی اضافه کنید.
۶. هرسکردن گیاه بنجامین
هرسکردن بنجامین را به فصل‌های پاییز و زمستان موکول کنید. در این دوره گیاه رشد فعال ندارد و از آنجا که در خواب زمستانی به سر می‌برد، احتمال آسیب ناشی از هرسکردن به‌مراتب کمتر است. با یک قیچی تیز و استریل‌شده شاخ‌وبرگ‌های مرده را بچینید تا هم ظاهر گیاه زیباتر شود، هم بیماری‌ها و عفونت‌های قارچی پخش نشوند.
۷. تعویض گلدان
اگر این گل آپارتمانی را در خانه نگه می‌دارید، حتما می‌دانید چه سرعت رشد فوق‌العاده‌ای دارد. بنجامین سالی یک مرتبه به تعویض گلدان نیاز دارد و بهترین زمان برای این کار اوایل فصل بهار است.
تکثیر گیاه بنجامین با قلمه
بنجامین را با قلمه تکثیر کنید، قلمه‌هایی که در فصل بهار از گیاه اصلی جدا شده‌اند و شرایط دما و رطوبت برای کاشت آنها فراهم است. یادتان باشد بنجامین بهندرت با کاشت بذر رشد میکند و هرگز میوه نمی‌دهد.
- قلمه‌ای ۷ تا ۱۲سانتی‌متری جدا کنید که حاوی دستکم ۲ دسته برگ روی یک شاخه سالم باشد. برگ‌های نیمه پایینی قلمه را ببرید و در صورت تمایل انتهای برش‌خورده را به هورمون ریشه‌زایی آغشته کنید.
- قلمه را در ظرفی پر از پیت ماس مرطوب قرار دهید و ظرف را با کیسه پلاستیکی بزرگ بپوشانید. (به‌طوری که کیسه با قلمه در تماس نباشد.)
- ظرف را در اتاقی روشن با دمای بالای ۱۸ درجه سانتی‌گراد زیر نور غیرمستقیم خورشید قرار دهید. هر روز غبارپاشی کنید تا گلدان مرطوب بماند و اگر سطح روی خاک خشک شد، آبیاری کنید.
- ۲ تا ۴ هفته بعد ریشه قلمه‌ها رشد میکند و زمان انتقال به گلدان فرا می‌رسد. ابتدا چند شکاف در کیسه ایجاد کنید تا قلمه‌ها به شرایط اتاق عادت کنند.
- بعد از گذشت ۶ هفته، قلمه‌ها را در گلدان بکارید و شرایط نگهداری از گیاه بنجامین را فراهم کنید.
آفات و مشکلات رایج گیاه بنجامین
شایع‌ترین مشکل نگهداری از گیاه بنجامین، ریزش و چروک‌شدن ناخوشایند برگ‌هاست. این ریزش ممکن است ناشی از هجوم آفاتی نظیر شته‌ها، شپشک‌های آردآلود، فلس‌ها و کنه‌های عنکبوتی باشد. در این صورت، به‌کمک صابون‌های حشره‌کش یا سایر وسایل آفت‌کش می‌توان گیاه را نجات دهید.
البته گاهی این ریزش به‌خاطر استرس‌های محیطی مثل تعویض گلدان، کمبود نیتروژن، آبیاری بیش از حد، غرقاب‌شدن، کمبود نور، تغییرات دما و جابه‌جایی مکرر گلدان است. در این حالت، ریزش برگ‌ها تا سازگاری کامل گیاه با محیط ادامه‌دار خواهد بود.
سؤالات رایج
۱. نگهداری از بنجامین سخت است یا آسان؟
بنجامین در دسته گیاهانی قرار میگیرد که شرایط نگهداری دشواری ندارند. کافی است محیطی با نور مناسب این گیاه انتخاب کنید و هرازگاهی با غبارپاشی رطوبت محیط را افزایش دهید.
۲. بنجامین چقدر سریع رشد میکند؟
بنجامین سالی ۶۰ سانتیمتر رشد میکند و زودتر از سایر گیاهان به تعویض گلدان و هرسکردن نیاز دارد. دستکم سالی یک مرتبه باید گلدان این گیاه را عوض کنید.
۳. بهترین روش تکثیر بنجامین چیست؟
بهترین روش برای تکثیر بنجامین قلمهگیری است. بنجامین بهندرت با کاشت بذر رشد میکند.
۴. بنجامین و فیکوس میکروکارپا چه فرقی دارند؟
بهرغم تشابه بسیار این دو گونه فیکوس، شاخههای بنجامین باریکترند و حالت خمیدگی آنها بیشتر است. در حالی که میکروکارپا بیشتر صاف رشد میکند.
کلام آخر
گیاه آپارتمانی بنجامین از خانواده فیکوس‌هاست و به‌خاطر ظاهر زیبا و عمر طولانی، از درختچه‌های آپارتمانی محبوب خانه‌های ایرانی است. همان طور که خواندید، گونه‌های این گیاه تفاوتی جز رنگ و شکل برگ‌ها ندارند و همگی به شاخههای آویزان، برگ‌های چرمی و تنه زیبا معروف‌اند. البته تنوع گونه‌های بنجامین بیشتر از اینهاست و خیلی از آنها به‌راحتی در بازار ایران یافت نمی‌شوند.
شما چه اطلاعات دیگری درباره گیاه بنجامین دارید؟ اگر نکات دیگری درباره این گل می‌دانید، مشتاق شنیدن نظرات ارزشمندتان هستیم.
به مدت محدود با تخفیف ۵۰٪
