کتابهای الیف شافاک؛ از محرم تا حرامزاده استانبول

الیف شافاک نویسنده‌ای ترک‌تبار است که در میان فارسی‌زبان‌ها مخاطبان زیادی دارد؛ او را بیشتر با کتاب ملت عشق می‌شناسند. در معرفی کتاب امروز، بیوگرافی کوتاه او را می‌خوانیم و بیشتر با آثارش آشنا می‌شویم. اگر از طرف‌داران این نویسنده هستید یا دوست دارید بیشتر او را بشناسید، معرفی کتاب امروز را از دست ندهید.

بیوگرافی الیف شافاک

الیف شافاک پرمخاطب‌ترین نویسنده زن در ترکیه است و آثارش در ایران نیز از پرفروش‌‌ترین کتاب‌های خارجی هستند. شافاک اکتبر ۱۹۷۱ در فرانسه متولد شد، اما ترک‌تبار است. مادر او دیپلمات بود به همین دلیل او در کشورهای زیادی زندگی کرده است و با فرهنگ‌های مختلف آشنایی دارد. او نویسندگی را با یک داستان کوتاه به‌نام «آناتولی‌ای برای چشم‌های بد» در سال ۱۹۹۴ آغاز کرد. شافاک موفق به دریافت این جایزه‌های مهم شده است:

• اسکاپاد فرانسه (۲۰۱۴)؛
• الف (۲۰۱۱)؛
• بهترین رمان ترکیه‌ای یونیون (۲۰۰۰)؛
• جایزه بزرگ مولانا (۱۹۹۸).

۱. چهل قانون عشق (ملت عشق)

کتاب «چهل قانون عشق» که با عنوان «ملت عشق» در میان مخاطبان فارسی‌زبان شهرت دارد، از معروف‌ترین و پرفروش ترین کتاب های الیف شافاک است. الیف شافاک چهل قانون عشق را با نگاهی به رابطه دوستی مولانا و شمس تبریزی نوشته است. در این کتاب نویسنده ۲ داستان موازی از گذشته و زمان حال را روایت می‌کند. داستانی که مربوط به گذشته است سرگذشت مولانا و دوستی او با شمس تبریزی است و داستانی که در زمان حال روایت می‌شود، ماجرای روزمرگی‌های زنی خانه‌دار است که مسیر زندگی‌اش با خواندن زندگی شمس و مولانا تغییر می‌کند. نویسنده در لابه‌لای داستان ۴۰ قانون برای زندگی، ارتباط با خدا و صلح با جهان بیان می‌کند.

قانون اول: «خالقمان را همان‌ طور‌ می‌شناسیم که خود را‌ می‌بینیم. شاید وقتی نام خدا را‌ می‌شنوی، اگر موجودی ترسناک و شرم‌آور به ذهنت بیاید، به این معناست که بیشتر مواقع دچار ترس‌ می‌شوی. اما اگر هنگامی که نام خدا را‌ می‌شنوی، به یاد عشق و مهربانی بیفتی، پس بی‌شک این صفات در تو وجود دارد.»

۲. بعد از عشق

بعد از عشق الیف شافاک که در ایران با عنوان «شیر سیاه» هم منتشر شده، روایت یک دوره سخت و پرچالش زندگی شخصی الیف شافاک است. او در این کتاب از بحران‌های روحی‌ای می‌گوید که پس از مادرشدن و افسردگی پس از زایمان به آنها دچار شده بود. شافاک که در بحران روحی به‌ سر می‌برد، با نوشتن دنبال یافتن راهی برای رهایی از این بحران و ایجاد تعادل میان مسئولیت مادری و شغل نویسندگی بود.

یکی از بزرگ‌ترین مغلطه‌هایی که بنی‌آدم ساخته و پرداخته این است که چون تنهایی مخصوص خداست پس همه باید ازدواج کنند. چون زوج‌زوج سوار کشتی نوح شده‌ایم، دلیل نمی‌شود مجبور باشیم همه راه را زوج‌زوج طی کنیم.

۳. مَحرم

کتاب «مَحرم» با محوریت فلسفه و عرفان نوشته است. این اثر در سال ۲۰۰۰ جایزه «بهترین رمان اتحادیه ترکیه» را برای الیف شافاک به ارمغان آورد و از این نظر از مهم‌ترین کتاب‌های او به‌ شمار می‌رود. داستان روایتی سیال دارد و در میان گذشته و حال در جریان است. ماجرا درباره یک زوج است که از لحاظ ظاهر و فیزیک بدنی متفاوت و خاص هستند و همین باعث می‌شود دیگران به آنها خیره شوند و معذبشان کنند. شافاک از دیدگاه فلسفی به این مسئله انسانی نگاه می‌کند و مخاطب را ضمن همراه‌کردن با داستان به فکر وامی‌دارد.

عشق یک گِن است. روزی می‌آید که در مکان و زمانی غیرمنتظره بندهایش پاره می‌شود. بدون آنکه فرصتی برای بررسی اتفاقات بماند، چربی‌هایی که از دست فشار گِن خلاص شده‌اند، از درزهای گِن بیرون می‌زنند. در آن کشمکش، در یک چشم‌به‌هم‌زدن، بدن به‌ حالت اولیه‌اش برمی‌گردد. عشق یک گِن است. برای این که بدانی چرا این قدر کوتاه و گذراست، باید بیش از اندازه چاق باشی.

۴. سه دختر حوا

«سه دختر حوا» داستان ۳ همکلاسی سابق است که زمانی در آکسفورد درس می‌خواندند و بحث‌های فلسفی و اجتماعی زیادی با یکدیگر داشتند. سال‌های زیادی است که این ۳ دوست از هم دور شده‌اند، اما اتفاقی پری (یکی از آن ۳ دختر) را به گذشته برمی‌گرداند و بهانه‌ای می‌شود که او یاد گذشته‌ها را زنده کند. نویسنده در لابه‌لای ماجراهای کتاب بحث‌های فلسفی و خداشناسی بیان می‌کند که به جذابیت داستان افزوده است.

خدا هزارتویی بود بدون نقشه؛ دایره‌ای بود بدون مرکز؛ تکه‌هایی از یک پازل بود که به نظر می‌رسید هیچ‌وقت درست در کنار هم قرار نمی‌گیرند.

۵. مرید معمار

«مرید معمار» رمانی تاریخی است که دوره‌ای از امپراطوری عثمانی در زمان حکومت سلطان سلیمان را روایت می‌کند. داستان درباره شخصی به‌نام «جهان» است که دست سرنوشت او را به قصر سلطان سلیمان می‌کشاند و در آنجا زندگی‌اش با شناختن معمار سینان، معمار معروف دربار عثمانی، زیرورو می‌شود.

او یک فیلبان بود و یک نقشه‌کش. دو کار را دنبال می‌کرد، اما استادی داشت که به او احترام می‌گذاشت، تحسینش می‌کرد و در نهان دلش می‌خواست از او پیشی گیرد. استاد او سینان بود، استاد معمارِ دربار.

۶. برزخ

«برزخ» داستان زندگی ۳ دانشجوی هم‌اتاقی در دانشگاه بوستون به‌نام‌های عمر، پیو و عابد است. آنها در رشته‌های متفاوتی درس می‌خوانند و با اینکه دوستان صمیمی یکدیگرند، هرکدام رازی در دل دارند که بقیه از آن بی‌خبرند. در همین زمان که هر سه مشغول تحصیل‌اند، روابط عاشقانه‌ای را تجربه می‌کنند که آنها را در موقعیت‌های سخت و پیچیده‌ای قرار می‌دهد.

اون میگه که خانواده کلاغ‌ها نجیب‌ترین گونه پرندگان هستند. اگر یک کلاغ خیلی پیر پیدا کردید و اون یک بار به چشمت نگاه کنه این شانس رو داشتی که به چشم مادر مادربزرگ یک کلاغ نگاه کنی.

۷. حرامزاده استانبول

نویسنده در این کتاب ۴ نسل از زنان ۲ خانواده را که یکی از آنها ترک و دیگری ارمنی‌آمریکایی است، از نظر اجتماعی و خانوادگی بررسی می‌کند. این اثر در سال ۲۰۰۰ منتشر شد و نویسنده به‌خاطر این اثر و اشاره به نسل‌کشی ارمنی‌ها در اواخر دوره عثمانی به دادگاه احضار و پس از مدتی تبرئه شد.

۸. پنهان

«پنهان» اولین رمان بلند الیف شافاک است. او برای انتشار این کتاب جایزه بزرگ مولانا را دریافت کرد. داستان درباره شخصی تراجنسی است که به یک خانقاه می‌رود و در آنجا با «دری بابا» (یکی از مرشدهای آنجا) آشنا می‌شود. مرشد نام «پنهان» را برای او انتخاب می‌کند. کتاب فضای عرفانی دارد که با داستان و مسئله‌ای امروزی ترکیب شده است.

وقتی در محله جلال کاتب آتش‌سوزی شد، در شهر استانبول قیامتی به پا شد. از وقتی شهر استانبول به وجود آمده بود، بلاهای بسیاری را پشت‌سر گذاشته بود؛ در هر صورت این مصیبت را هم پشت‌سر خواهد گذاشت. پشت‌سر خواهد گذاشت، اما نه بی‌سروصدا و در سکوت؛ با فریاد و فغانی که سر به فلک خواهد کشید.

۹. جزیره درختان گمشده

«جزیره درختان گمشده» در سال ۲۰۲۱ منتشر شد و آخرین کتاب الیف شافاک تا به این لحظه است. داستان درباره پسری مسیحی و دختری مسلمان است که عاشق هم می‌شوند. آنها در یک جزیره زندگی می‌کنند. یک درخت انجیر محل ملاقات‌های عاشقانه این زوج است که به‌عنوان ناظر و یکی از راوی‌های داستان ماجرای عشق این دو را تعریف می‌کند. جنگ این دو عاشق را از هم دور می‌کند و پس از سال‌ها یکی از آن دو به سراغ درخت انجیر و گذشته عاشقانه‌اش می‌آید. زمان و مکان داستان تغییر می‌کند، اما نویسنده به‌خوبی توانسته است پیوستگی داستان را حفظ کند.

عشق تأیید جسورانه امید است. زمانی که مرگ و ویرانی بر انسان مسلط می‌شوند، امید را نمی‌پذیرید. زمانی که ویرانه‌ها و آوار تو را احاطه کرده‌اند، بهترین لباست را به تن نمی‌کنی و گلی میان موهایت نمی‌گذاری.

شما بگویید

کدام‌یک از کتاب‌های الیف شافاک را خوانده‌اید؟ داستان‌های این نویسنده ترکیه‌ای را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ نظرات خود درباره الیف شافاک و کتاب‌هایش را با ما به اشتراک بگذارید.