اگر از طرف‌داران انیمه باشید، احتمالا با استدیو جیبلی به‌خوبی آشنایید. امروزه این استدیو به یکی از نمادهای انیمه ژاپنی تبدیل شده است و آثار سینمایی و تلویزیونی بسیاری تولید می‌کند. کسی که مدت‌هاست این استدیوی معروف را رهبری می‌کند، کارگردان مشهور انیمه در جهان هایائو میازاکی است. در این مقاله، درباره زندگی و بهترین آثار میازاکی بیشتر توضیح می‌دهیم.
زندگی‌نامه هایائو میازاکی
۱. تولد و زندگی خانوادگی
هایائو میازاکی، پویانما و کارگردان و خالق مانگا، در پنجم ژانویه سال ۱۹۴۱ در شهر توکیوی ژاپن متولد شد. پدر او، کاتسوجی میازاکی، مهندس هوانوردی و مدیر شرکت هواپیمای میازاکی و سازنده قطعات هواپیماهای جنگنده بود. تجارت خانوادگی عشق به پرواز را در هایائو برانگیخت و تقریبا در تمام آثار او می‌توانید این علاقه را ببینید.
۲. تحصیلات و زندگی حرفه‌ای
هایائو میازاکی بیوگرافی جالبی دارد. او در سال ۱۹۶۳ تحصیلات خود در رشته اقتصاد دانشگاه گاکوشوین توکیو را به اتمام رساند، اما سراغ کاری متناسب با تحصیلات خود نرفت. در عوض به استدیوی «توئی انیمیشن» رفت که بزرگ‌ترین سازنده انیمیشن در آسیا بود تا در آنجا کار خود را به‌عنوان پویانمای مبتدی شروع کند.
میازاکی در این استدیو با تاکاهاتا ایسائو و اوتا آکمی آشنا شد تا انیمه به بخش مهمی از زندگی او تبدیل شود. اولی دوست همیشگی، همکار و شریک تجاری میازاکی شد و با دومی پس از ۱ سال ازدواج کرد. میازاکی در استدیوی توئی پیشرفت کرد، اما پس از ۸ سال از این استدیو خارج شد تا همراه تاکاهاتا با استدیوهای دیگر همکاری کند. میازاکی در این دوران آثار مختلفی تولید کرد که مهم‌ترین آنها فیلم کوتاه «پاندا کوپاندا» و اولین انیمه بلندش به‌نام «قلعه کاگلیسترو» بود.
۳. افتتاح استدیو جیبلی و ساخت انیمه‌های به‌یادماندنی
میازاکی با ساخت مانگای «نائوشیکا از دره باد» خود را به‌عنوان استاد انیمه و مانگا در جهان معرفی کرد. موفقیت الهام‌بخش فیلمی که از روی همین مانگا ساخته شد، میازاکی و دوست همیشگی‌اش تاکاهاتا را تشویق کرد تا همکاری تجاری خود را ادامه دهند. آنها در سال ۱۹۸۵ با هم استدیو جیبلی را راه‌اندازی کردند تا به نماد انیمه ژاپنی تبدیل شود و برای میازاکی لقب «والت دیزنی ژاپنی‌ها» را به ارمغان آورد. بیشتر انیمه های میازاکی در این استدیو تولید شده‌اند.
قرار نیست فیلمی بسازم که به بچه‌ها بگوید باید نومید شوید و فرار کنید.
– هایائو میازاکی
آثار میازاکی
۱۲. لوپن سوم؛ قلعه کاگلیسترو (Lupin III: The Castle of Cagliostro)
سال تولید: ۱۹۷۹
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: ماجراجویانه، اکشن
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: یاسوئو یامادا (Yasuo Yamada)، ایکو ماتسویاما (Eiko Masuyama)
مدت‌زمان فیلم: ۱ ساعت و ۴۲ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۷٫۶
«لوپن سوم» نام مجموعه فیلم‌های مشهوری در ژاپن است که شامل مانگا، انیمه، انیمیشن و فیلم‌های لایواکشن می‌شود. معروف‌ترین فیلم این مجموعه «لوپن سوم؛ قلعه کاگلیسترو» است که البته در میان کارتون های میازاکی شهرت کمتری دارد. «قلعه کاگلیسترو» حدودا ۴۰ سال پیش ساخته شده، اما هنوز هم دیدنی است. این انیمه زیبا یکی از کمدی‌ترین آثار میازاکی به شمار می‌رود و در آن ماجرای لوپن سارق معروف را دنبال می‌کنیم که به سرقتی خطرناک دست می‌زند. قرار است این سرقت برای لوپن ثروتی بزرگ به ارمغان بیاورد، اما اسکناس‌های تقلبی تمام آرزوهای او را بر باد می‌دهند.
۱۱. پونیو (Ponyo)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: ماجراجویانه، کمدی
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: یوریئا نارا (Yuria Nara)، هیروکی دوی (Hiroki Doi)
مدت‌زمان فیلم: ۱ ساعت و ۴۱ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۷٫۶
بیشتر فیلم‌های میازاکی برای تمام اعضای خانواده تماشایی‌اند، اما «پونیو» فیلمی کودکانه به نظر می‌رسد. این انیمه فانتزی رنگارنگ و بانشاط ماجرای پسری ۵ساله را روایت می‌کند که ساکن شهری ساحلی است. او موجودی را پیدا می‌کند که به‌نظر خودش یک ماهی قرمز جادویی است و نام آن را پونیو می‌گذارد. درنهایت، این پسر درگیر ماجرایی بزرگ می‌شود که طی آن می‌تواند جهان را تغییر دهد.
۱۰. چطوری زندگی می‌کنی؟ (How Do You Live)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: درام، ماجراجویانه
دوبله فارسی: ندارد
صداپیشگان اصلی: سوما سانتوکی (Soma Santoki)، ماساکی سودا (Masaki Suda)
مدت‌زمان فیلم: ۲ ساعت و ۴ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۷٫۶
این فیلم که «پسر و مرغ ماهی‌خوار» (The Boy and the Heron) نیز نامیده می‌شود، جدیدترین و شاید آخرین انیمه میازاکی است. این انیمه برگرفته از رمانی با همین نام اثر یوشینو گنزابورو است. ایده اولیه رمان «چطوری زندگی می‌کنی؟» را یوزو یاماموتو در مجموعه‌کتاب‌هایش خلق کرد، اما به‌سبب بیماری نتوانست اثر خود را تکمیل کند. بنابراین گنزابورو با ایده او رمانی خلق کرد که به یکی از آثار مهم ادبیات کلاسیک ژاپن تبدیل شد.
«چطوری زندگی می‌کنی؟» ماجرای پسری ۱۵ساله به‌نام جونیچی هوندا با نام مستعار کوپرو است که با عمویش زندگی می‌کند. کوپرو به‌رغم موفقیت در تحصیلات و مسابقات ورزشی در مدرسه با مشکل مواجه شده است. آنچه بیش از همه توجه عاشقان انیمه را به این فیلم میازاکی جلب کرد، حواشی آن مانند پخش‌نشدن تیزر یا پوستر تا زمان اکران بود.
۹. پورکو روسو (Porco Rosso)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: ماجراجویانه، کمدی
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: شویچیرو موریاما (Shûichirô Moriyama)، توکیکو کاتو (Tokiko Katô)
مدت‌زمان فیلم: ۱ ساعت و ۳۴ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۷٫۷
«پورکو روسو» شاید یکی از محبوب‌ترین انیمیشن های میازاکی نباشد، اما باز هم دیدنی است. خوک سرخ قهرمان این انیمه در واقع در جنگ جهانی اول خلبان جنگنده‌ای بوده، اما بر اثر نفرینی سرش به سر خوک تبدیل شده است. در این انیمه ماجراجویی‌های این خلبان را دنبال می‌کنیم.
۸. باد برمی‌خیزد (The Wind Rises)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: زندگی‌نامه، درام
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: هیدئاکی آنو (Hideaki Anno)، میوری تاکیموتو (Miori Takimoto)
مدت‌زمان فیلم: ۲ ساعت و ۶ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۷٫۷
هایائو میازاکی فیلم کارتونی «باد برمی‌خیزد» را با الهام از زندگی جیرو هوریکوشی ساخته است. او مهندس ارشد هوانوردی بود و در طول جنگ جهانی دوم مسئولیت طراحی هواپیماهای جنگنده ارتش ژاپن را بر عهده داشت. میازاکی در این انیمه ژانر فانتزی را کاملا کنار می‌گذارد، اما هنوز هم امضای خاص او در فیلم و سکانس‌های احساسی و سبک روایی‌اش مشهود است.
۷. سرویس تحویل کی‌کی (Kiki’s Delivery Service)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: خانوادگی، فانتزی
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: می‌نامی تاکایاما (Minami Takayama)، ری ساکوما (Rei Sakuma)
مدت‌زمان فیلم: ۱ ساعت و ۴۳ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۷٫۸
کی‌کی جادوگر جوانی است که برای اولین بار در زندگی مستقل شده است. او در ماجراجویی‌هایش متوجه می‌شود که دنیا همیشه جای ساده‌ای برای سفرکردن نیست، حتی اگر آدم قدرت جادویی و یک جاروی پرنده داشته باشد. این فیلم را شاید بتوان فیلمی نوجوانانه دانست که تماشای آن برای هر کسی که با مشکلات مراحل اولیه بزرگ‌سالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، جذاب است.
۶. قلعه‌ای در آسمان (Castle in the Sky)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: خانوادگی، ماجراجویانه
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: مایومی تاناکا (Mayumi Tanaka)، کیکو یوکوزاوا (Keiko Yokozawa)
مدت‌زمان فیلم: ۲ ساعت و ۵ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۸
میازاکی در انیمه‌هایش نشان داده است که قلعه‌ها و اشیای شناور در هوا را دوست دارد. بنابراین نباید تعجب کنیم اگر او در انیمه‌ای هر دو را با هم ترکیب کند و نام آن را «قلعه‌ای در آسمان» بگذارد. این فیلم یکی از بهترین انیمه‌های ماجراجویانه و فانتزی میازاکی است که شما را تا پایانش سرگرم می‌کند.
۵. نائوشیکا از دره باد (Nausicaä of the Valley of the Wind)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: علمی‌تخیلی، ماجراجویانه
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: سومی شیماموتو (Sumi Shimamoto)، ماهیتو تسوجیمورا (Mahito Tsujimura)
مدت‌زمان فیلم: ۱ ساعت و ۵۷ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۸
هایائو میازاکی در اولین تجربه سینمایی خود سراغ مانگایی به‌نام «نائوشیکا از دره باد» رفت که قبلا نوشته بود. این مانگا در دنیایی اتفاق می‌افتد که در آن ۱۰۰۰ سال از جنگ ۷روزه آتش می‌گذرد. این جنگ جنگل‌های سمی ایجاد کرده است که برای انسان‌ها خطرناک‌اند. شخصیت اصلی داستان، یعنی نائوشیکا، تلاش می‌کند میان انسان‌ها و طبیعت از جمله همین جنگل‌ها آشتی برقرار کند.
۴. همسایه من توتورو (My Neighbor Totoro)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: خانوادگی، کمدی
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: هیتوشی تاکاگی (Hitoshi Takagi)، نوریکو هیداکا (Noriko Hidaka)
مدت‌زمان فیلم: ۱ ساعت و ۲۶ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۸٫۱
این انیمه کوتاه و جذاب یکی از معروف‌ترین آثار میازاکی محسوب می‌شود. حتی کسانی که این انیمه را ندیده‌اند نیز احتمالا با شخصیت اصلی آن یعنی توتورو آشنا هستند. او بعدها به بخشی از لوگو و نماد استدیوی جیبلی تبدیل شد. داستان این انیمه بسیار ساده است. دختران جوانی که با پدر خود در خانه‌ای در حومه شهر زندگی می‌کنند با ارواح مختلفی روبه‌رو می‌شوند که در جنگلی نزدیک به آنها زندگی می‌کنند.
۳. قلعه متحرک هاول (Howl’s Moving Castle)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: خانوادگی، ماجراجویانه
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: چیکو بایشو (Chieko Baisho)، تاکویا کیمورا (Takuya Kimura)
مدت‌زمان فیلم: ۱ ساعت و ۵۹ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۸٫۲
در این انیمه مشهور هایائو میازاکی ماجرای شگفت‌انگیز زن جوانی را دنبال می‌کنیم که تلاش می‌کند نفرینی را از بین ببرد که او را به پیرزنی تبدیل کرده است. او با جادوگری جوان و غیرعادی دوست می‌شود که در قلعه‌ای دوپا زندگی می‌کند. همانند سایر آثار این هنرمند، این انیمیشن هایائو میازاکی دوبله فارسی نیز دارد. شاید بتوان گفت که نسخه فارسی این انیمه حتی از نسخه اصلی آن هم جذاب‌تر است.
۲. شاهزاده مونونوکه (Princess Mononoke)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: اکشن، ماجراجویانه
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: یوجی ماتسودا (Yôji Matsuda)، یوریکو ایشیدا (Yuriko Ishida)
مدت‌زمان فیلم: ۲ ساعت و ۱۴ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۸٫۳
این فیلم طولانی‌ترین و شاید حماسی‌ترین فیلم میازاکی تا به امروز است. در این انیمه نیز ماجرای نفرینی روایت می‌شود که شخصیت اصلی باید آن را از بین ببرد. «شاهزاده مونونوکه» یکی از بهترین انیمه‌های دهه خود محسوب می‌شد و نباید تماشای آن را از دست بدهید.
۱. شهر اشباح (Spirited Away)
کشور سازنده: ژاپن
زبان: ژاپنی
ژانر: خانوادگی، ماجراجویانه
دوبله فارسی: دارد
صداپیشگان اصلی: رومی هیراگی (Rumi Hiiragi)، میو ایرینو (Miyu Irino)
مدت‌زمان فیلم: ۲ ساعت و ۵ دقیقه
امتیاز (IMDB): ۸٫۶
در این فیلم داستان دختری به‌نام چیهیرو را دنبال می‌کنیم. والدین او در سفر به شهری عجیب‌وغریب نفرین می‌شوند. حالا او باید آنها را نجات دهد و زنده از این شهر بیرون ببرد.
نام میازاکی و استدیو جیبلی با فیلم «شهر اشباح» در سراسر جهان بر سر زبان‌ها افتاد. این انیمه تماشایی در سال ۲۰۰۲ برنده جوایزی مانند جایزه برتر جشنواره بین‌المللی فیلم برلین، بهترین فیلم آسیایی در جشنواره فیلم هنگ‌کنگ و بهترین فیلم انیمیشن بلند در جایزه اسکار شد. در همان سال نیز لقب بهترین فیلم در اسکار ژاپن را کسب کرد و به‌عنوان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ ژاپن جایگزین فیلم «تایتانیک» شد.
شما بگویید
این روزها نام والت دیزنی ژاپنی‌ها با انیمه «چطوری زندگی می‌کنی؟» دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. امکان ندارد که عاشق دنیای انیمه باشید، اما نام میازاکی و حواشی انیمه جدیدش را نشنیده باشید. در این مقاله مهم‌ترین آثار او را معرفی کردیم، اما جالب است که بدانید او فیلم‌های کوتاه و مانگاهای بسیاری نیز خلق کرده است. به‌نظر شما کدام‌یک از آثار میازاکی از بقیه جذاب‌ترند؟
