مرخصی استعلاجی یکی از انواع مرخصی‌های افراد شاغل تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی محسوب می‌شود که مختص دوران بیماری و گذراندن دوره نقاهت است. می‌دانید چند روز در سال مرخصی استعلاجی داریم و چه شرایطی دارد؟ هرآنچه لازم است درباره در این باره بدانید، در این مقاله خواهید خواند.
مرخصی استعلاجی چیست؟
مرخصی استعلاجی یکی از خدماتی است که برای کارکنان تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی در نظر گرفته شده است. طبق ماده ۵۹ قانون تأمین اجتماعی، افرادی که به‌دلیل بیماری موقتا قادر به اشتغال نباشند مشمول دریافت این مرخصی خواهند بود. البته تعداد روزهای مرخصی، حقوق و مزایا و شرایط استفاده از این خدمات به معیارهای خاصی بستگی دارد که در ادامه مقاله آنها را توضیح خواهیم داد.
مرخصی استعلاجی در قانون کار
یکی از مهم‌ترین دلایل تعیین قانون مرخصی استعلاجی پیشگیری از اختلافات میان کارفرما و کارگر در شرایط حساس است. طبق بند ۷ ماده ۲ قانون تأمین اجتماعی، در صورتی فرد مشمول دریافت این مرخصی با حقوق و مزایا خواهد شد که بیماری‌اش باعث شود از لحاظ جسمی و روحی توانایی کارکردن نداشته باشد. همچنین طبق ماده ۷۴ قانون کار، مدت‌زمان مرخصی استعلاجی هم جزو سابقه کاری فرد محسوب می‌شود.
طبق ماده ۶۲ قانون تأمین اجتماعی، پرداخت حقوق و مزایای اختصاص‌یافته به مدت مرخصی منوط به ارائه مدارک پزشکی معتبر است. گواهی پزشک معتمد تأمین اجتماعی مبنی بر نیاز فرد به استراحت در خانه یا بستری در بیمارستان لازمه دریافت حقوق و مزایای مربوط به دوره مرخصی است.
چند روز در سال مرخصی استعلاجی داریم؟
سازمان تأمین اجتماعی هیچ محدودیت خاصی برای مدت‌زمان این مرخصی تعیین نکرده است. بااین‌حال در ادامه قوانین اداره کار مربوط به تعداد روزهای این مرخصی را با هم مرور می‌کنیم.
۱. قوانین مرخصی استعلاجی کمتر از ۳ روز
طبق بند ۱ ماده ۶۲ قانون تأمین اجتماعی، در صورتی که مدت‌زمان استراحت یا بستری فرد در بیمارستان کمتر از ۳ روز باشد، مشمول دریافت حقوق این نوع مرخصی نخواهد شد. به عبارت دیگر، سازمان تأمین اجتماعی از روز چهارم به‌بعد دوره مرخصی فرد به او حقوق پرداخت خواهد کرد.
۲. قوانین مرخصی استعلاجی بیشتر از ۳ روز
در شرایطی که فرد به بیشتر از ۳ روز مرخصی نیاز داشته باشد و در بیمارستان بستری باشد، سازمان تأمین اجتماعی حقوق مرخصی استعلاجی او را از روز چهارم به‌بعد محاسبه و پرداخت می‌کند. بدیهی است که روزهای مرخصی جزو سابقه کاری و بازنشستگی فرد نیز محسوب خواهند شد.
شرایط استفاده از مرخصی استعلاجی تأمین اجتماعی
در شرایطی که فرد تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی موقتا قادر به اشتغال نباشد، مشمول مرخصی استعلاجی خواهد شد. شرایط استفاده از این مرخصی عبارت‌اند از:
- نوعی بیماری خاص؛
- بروز حادثه ناشی از کار.
همچنین در صورتی که فرد به‌خاطر بیماری یا ناتوانی جسمی نیاز به استراحت یا بستری‌شدن در بیمارستان داشته باشد، می‌تواند از خدمات این نوع مرخصی استفاده کند.
طبق قانون اداره کار شرایط گرفتن مرخصی استعلاجی به این صورت است:
- در صورتی که فرد کمتر از ۷ روز مرخصی نیاز داشته باشد یا تعداد روزهای مرخصی او کمتر از ۱۵ روز در سال باشد، گواهی پزشک برای دریافت حقوق مرخصی این ایام کافی است.
- در صورتی که تعداد روزهای مرخصی فرد بین ۱۵ تا ۶۰ روز در سال باشد، برای دریافت حقوق مرخصی به تأییدیه پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی نیاز خواهد داشت.
- درباره پرداخت حقوق در شرایطی که فرد به بیش از ۶۰ روز استراحت نیاز داشته باشد، شورای پزشکی سازمان تأمین اجتماعی تصمیم‌گیری خواهد کرد.
حقوق مرخصی استعلاجی و غرامت دستمزد روزهای بیماری چطور محاسبه می‌شود؟
طبق ماده ۶۲ قانون تأمین اجتماعی، مبلغ پرداختی به‌ازای مرخصی استعلاجی با توجه به این معیارها متفاوت است:
- افراد متکفل (کسانی که همسر، فرزند یا پدر و مادرشان تحت تکفل آنها هستند) سه‌چهارم آخرین حقوق یا دستمزد روزانه را دریافت خواهند کرد.
- افراد غیرمتکفل (کسانی که همسر، فرزند یا والدینشان تحت تکفل آنها نیستند)، دوسوم آخرین حقوق یا دستمزد روزانه خود را دریافت خواهند کرد.
- در صورتی که بیمه‌شده غیرمتکفل با هزینه سازمان در بیمارستان بستری شود، یک‌دوم آخرین حقوق یا دستمزد روزانه را دریافت خواهد کرد.
- در صورتی که فرد تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی به‌رغم بیماربودن در بیمارستان بستری نشود، غرامت دستمزدش از روز چهارم برایش لحاظ و به او پرداخت خواهد شد.
پرداخت حقوق روزهای مرخصی استعلاجی بر عهده کیست؟
وجود قوانینی مانند مرخصی استعلاجی در روزهای سخت بیماری، کمی بار از روی دوش کارگر برمی‌دارد. طبق قانون اداره کار، در صورتی که مرخصی بیمه‌شده بیشتر از ۳ روز طول بکشد، پرداخت حقوق و مزایای این دوره یا غرامت دستمزد این روزها بر عهده سازمان تأمین اجتماعی است.
در چه شرایطی کارگر مشمول دریافت کمک‌هزینه درمان یا حقوق مرخصی استعلاجی نمی‌شود؟
- ناتوانی او برای اشتغال موقتی نباشد و به‌کل ازکارافتاده شده باشد؛
- در روزهای بیماری و مرخصی از کارفرما حقوق دریافت کرده باشد؛
- برای انجام جراحی زیبایی مرخصی گرفته باشد.
مراحل دریافت مرخصی استعلاجی
بیمه‌شده برای دریافت حقوق مرخصی استعلاجی یا غرامت دستمزد روزهای بیماری باید مراحل زیر را طی کند:
- گواهی پزشکی مبنی بر نیاز به مرخصی را به شعبه تأمین اجتماعی شهر خود ارائه کند.
- مسئولان مربوطه گواهی ارائه‌شده از سوی فرد بیمه‌شده را تأیید کنند.
- اگر مدت‌زمان استراحت در هر نوبت کمتر از ۷ روز یا کمتر از ۱۵ روز در سال باشد، تأییدیه پزشک معالج او کافی است. در صورتی که مدت استراحت ۱۵ تا ۶۰ روز در سال باشد، باید آن را به تأیید پزشک معتمد سازمان برساند. اگر هم مدت استراحت بیمه‌شده بیشتر از ۶۰ روز در سال باشد، باید منتظر تصیم شورای پزشکی تأمین اجتماعی باشد.
- مقدار غرامت دستمزد بیمار طبق آخرین حقوق یا دستمزد روزانه پیش از بیماری محاسبه خواهد شد.
در صورت موافقت‌نکردن کارفرما با مرخصی استعلاجی چه کنیم؟
از آنجا که پرداخت حقوق مرخص استعلاجی بر عهده سازمان تأمین اجتماعی است، مخالفت کارفرما با این نوع مرخصی خلاف قانون است. در صورتی که پزشک معتمد سازمان یا شورای پزشکی نیاز به استراحت یا بستری‌شدن بیمار را تأیید کند، نیازی به تأیید کارفرما نخواهد بود.
توصیه‌هایی برای درخواست مرخصی استعلاجی از کارفرما
۱. درباره درخواست مرخصی با مدیرتان صحبت کنید
درخواست مرخصی شما چه بابت حادثه ناشی از کار باشد و چه نوعی بیماری، بهترین و مؤدبانه‌ترین کاری که باید انجام دهید این است که در اولین فرصت درباره بیماری و درخواست مرخصی استعلاجی با مدیرتان صحبت کنید و او را در جریان وضعیت‌تان بگذارید.
۲. مدارک لازم را به محل کار ارائه دهید
ممکن است لازم باشد مدارک و آزمایش‌های پزشکی و گواهی پزشک مبنی بر نیاز به استراحت یا بستری‌شدن را به کارفرما تحویل دهید تا نسخه‌ای از این مدارک را در بایگانی نگه دارند. پس از اعلام درخواست مرخصی، از مدیرتان بخواهید درباره روال مرخصی‌گرفتن و دریافت حقوق از تأمین اجتماعی شما را راهنمایی کند.
۳. هم‌تیمی‌هایتان را در جریان بگذارید
علاوه‌بر کارفرما، اعضای تیم نیز باید از مدت مرخصی و نبود شما مطلع شوند. مطلع‌شدن از غیبت موقت شما باعث می‌شود که آنها بتوانند برنامه بهتری برای توزیع مناسب حجم کار بریزند.
۴. برای بازگشت به کار آماده شوید
در روزهای آخر مرخصی، موعد بازگشت به کار را به کارفرما و هم‌تیمی‌هایتان اطلاع دهید و برای ازسرگرفتن وظایفتان آماده شوید. اطلاع‌داشتن کارفرما و هم‌تیمی‌ها از تعداد روزهای مرخصی و زمان دقیق بازگشت به کار باعث می‌شود برای انجام پروژه‌ها دقیق‌تر برنامه‌ریزی کنند.
سخن پایانی
در این مقاله تمام نکات، قوانین و توصیه‌های لازم برای مرخصی استعلاجی را گفتیم. در صورتی که تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستید و به‌دلیل بیماری یا حادثه نیاز به گرفتن این نوع مرخصی را دارید، این موضوع را با کارفرما مطرح و روال اداری آن را طی کنید.
شما چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ تابه‌حال مرخصی استعلاجی گرفته‌اید؟ لطفا نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
این مجموعه حاصل تجربیات اساتید هاروارد است که هر یک، از کارآفرینان و مشاوران بزرگ در دنیا هستند.
