پیسی نوعی بیماری پوستی است که به‌سبب آن رنگدانه پوست از بین می‌رود. این بیماری معمولا روی دست‌ها، پیشانی، پاها و صورت شروع می‌شود. هرچند پیسی به درمان نیاز ندارد، اگر نمی‌خواهید رنگ پوست‌تان تغییر کند، می‌توانید از روش‌های درمانی استفاده کنید. می‌دانید پیسی چرا اتفاق می‌افتد و علائم و روش درمان آن چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
پیسی چیست؟
ملانوسیت‌ها سلول‌های پوستی هستند که ملانین یا همان رنگدانه پوست را تولید می‌کند. پیسی، برص یا ویتیلگو (vitiligo) نوعی بیماری پوستی است و زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی ملانوسیت‌ها را تخریب می‌کند. به عبارت ساده‌تر، پیسی موجب می‌شود پوست رنگ یا رنگدانه خود را از دست بدهد. به‌سبب این بیماری، پوست روشن‌تر از رنگ طبیعی‌اش می‌شود یا به رنگ سفید درمی‌آید. اگر ناحیه بی‌رنگ‌شده کمتر از ۱ سانتی‌متر باشد ماکول و اگر بیشتر از ۱ سانتی‌متر باشد، لکه نامیده می‌شود. همچنین اگر نواحی مودار بدن دچار پیسی شوند، موی آن قسمت‌ها به رنگ سفید یا نقره‌ای درمی‌آیند. ۱درصد افراد در سراسر دنیا بیماری پیسی دارند.
افراد در معرض پیسی
پیسی در هر نژاد و جنسی ایجاد می‌شود، اما در افرادی با رنگ پوست تیره واضح‌تر است. هرچند پیسی در هر سنی ایجاد می‌شود، ماکول‌ها و لکه‌ها معمولا قبل از ۳۰سالگی ظاهر می‌شوند. همچنین افراد مبتلا به بیماری‌های خاص مربوط به سیستم ایمنی بیشتر در معرض ابتلا به پیسی هستند، از جمله:
- بیماری آدیسون؛
- کم‌خونی؛
- دیابت نوع ۱؛
- لوپوس؛
- پسوریازیس؛
- آرتریت روماتوئید؛
- اسکلرودرما؛
- بیماری تیروئید.
نحوه شروع پیسی
پیسی پوست معمولا با ماکول‌ها یا لکه‌های سفید کوچک شروع می‌شود که به‌تدریج در تمام بدن گسترش می‌یابند. این بیماری معمولا از دست‌ها، پیشانی، پاها و صورت شروع می‌شود، اما ممکن است به هر بخشی از بدن از جمله غشای مخاطی (لایه مرطوب دهان، بینی، دستگاه تناسلی و مقعد)، چشم‌ها و گوش داخلی گسترش پیدا کند.
گاهی لکه‌های بزرگ به رشدشان ادامه می‌دهند، اما معمولا این لکه‌ها سالها در یک محل باقی می‌مانند. محل ماکول‌های کوچک‌تر با گذشت زمان تغییر می‌کند، زیرا نواحی خاصی از پوست رنگدانه خود را از دست می‌دهند و دوباره به دست می‌آورند.
انواع پیسی
در کل پیسی به ۲ نوع قطعه‌ای (سگمنتال) و غیرقطعهای (نان‌سگمنتال) تقسیم می‌شود.
۱. پیسی غیرقطعهای
لکه‌ها در هر دو طرف بدن وجود دارند و سرعت گسترش آنها آهسته‌تر از حالت دیگر است. این لکه‌ها معمولا مساوی و متقارن در هر دو طرف بدن ظاهر می‌شود و بیشتر در بخش‌های در معرض آفتاب بدن مثل دست‌ها، صورت و گردن وجود دارند. این نوع از پیسی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود:
- کلی: شایع‌ترین نوع پیسی است که ماکول‌ها در نقاط مختلف بدن ظاهر می‌شوند.
- مخاطی: پیسی مخاطی بر غشای مخاطی دهان یا ناحیه تناسلی اثر می‌گذارد.
- مربوط به صورت: ویتیلیگوی صورت نوعی نادر از این عارضه است که ماکول‌ها در ناحیه کوچکی گسترش پیدا می‌کنند و طی یکی‌دو سال با الگوی خاصی منتشر نمی‌شوند.
- تریکوم: این نوع خالی با مرکز سفید یا بی‌رنگ، ناحیه‌ای با رنگ روشن‌تر و یک ناحیه با رنگ طبیعی پوست ایجاد می‌کند.
- سراسری: نوع نادری از بیماری پیسی است که موجب می‌شود بیشتر از ۸۰درصد پوست رنگدانه نداشته باشد.
- کانونی: لکه‌ها کوچک‌ترند و فقط در چند بخش بدن ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها ۱ تا ۲ سال با همان اندازه باقی می‌مانند.
۲. پیسی قطعه‌ای
فقط در یک طرف بدن یا یک ناحیه مثل دست‌ها یا صورت ظاهر می‌شود. بعد از ۶ تا ۱۲ ماه پایدارتر می‌شود و بی‌نظمی آن کمتر است. این نوع از پیسی در افراد جوان‌تر شیوع بیشتری دارد. روش‌های سنتی درمان پیسی مثل نوردرمانی و استروئید موضعی برای این نوع از پیسی مؤثر نیستند.
علت پیسی
نبود رنگدانه پوست (ملانین) موجب بیماری پیسی می‌شود. علت این اتفاق ناشناخته است. بر اساس تحقیقات، بیماری پیسی ممکن است نتیجه این اتفاق‌ها باشد:
- بیماری خودایمنی: سیستم ایمنی سلول‌های سالم بدن (ملانوسیت‌ها) را با عوامل خارجی مثل باکتری اشتباه می‌گیرد و ممکن است به آنها آسیب بزند. در این حالت، سیستم ایمنی واکنش زیادی نشان می‌دهد، آنتی‌بادی‌ها زیاد می‌شوند و به ملانوسیت‌ها حمله می‌کنند.
- تغییرات ژنتیکی: جهش یا تغییر ژنتیکی در محتوای دی‌ان‌ای (DNA) ممکن است بر ملانوسیت‌ها اثر بگذارد. بیش از ۳۰ جهش ژنتیکی هستند که ممکن است احتمال پیسی را افزایش دهند.
- استرس: اگر استرس احساسی یا جسمی مداومی داشته باشید، به‌خصوص بعد از آسیب، شاید مقدار رنگ سلول‌های ملانوسیت تغییر کند.
- محرک‌های محیطی: عواملی مثل تماس با پرتوهای فرابنفش و سموم شیمیایی نیز شاید بر سلول‌های ملانوسیت اثر بگذارند.
علائم پیسی
- لکه‌های پوستی یا غشای مخاطی که رنگی ندارند و ممکن است سفید یا روشن‌تر از رنگ طبیعی پوست باشند؛
- سفیدشدن مو و ابرو و مژه؛
- قسمت‌هایی از مو به‌شکل لکه که به رنگ نقره‌ای، خاکستری یا سفید درمی‌آیند.
علائم ممکن است خفیف باشند و تنها ناحیه کوچکی از بدن را درگیر کنند یا شدید باشند و ناحیه بزرگی از پوست را در بر بگیرند. بعضی افراد مبتلا به پیسی قبل از شروع بی‌رنگ‌شدن پوست، دچار خارش پوستی می‌شوند.
علائم بیماری ممکن است در هر جایی از بدن ظاهر شود، از جمله:
- دست‌ها؛
- پاها؛
- سوراخ‌های بینی؛
- بازوها؛
- صورت؛
- غشای مخاطی (درون دهان، لب‌ها و بینی)؛
- ناحیه تناسلی.
عوارض پیسی
هرچند پیسی بیشتر وضعیتی ظاهری است، شاید عوارضی در پی داشته باشد، از جمله:
- پوست حساس: ماکول‌ها و لکه‌ها فاقد ملانین هستند و این مسئله شاید نواحی درگیر پوست شما را به آفتاب حساس‌تر کند. به همین علت پوست شما به‌جای برنزه‌شدن می‌سوزد.
- ناهنجاری‌های چشمی: افراد مبتلا به پیسی ممکن است ناهنجاری‌هایی در شبکیه و تفاوت‌های رنگی در عنبیه داشته باشند. در بعضی موارد، ممکن است التهاب شبکیه یا عنبیه ایجاد شود ولی معمولا بر بینایی اثر نمی‌گذارد.
- امکان ابتلا به بیماری‌های خودایمنی: ممکن است احتمال ابتلا به بیماری‌های خودایمنی در افراد مبتلا به پیسی بیشتر باشد که این مسئله بر عملکرد سیستم ایمنی اثر می‌گذارد. بعضی از بیماری‌های خودایمنی شایع کم‌کاری تیروئید، دیابت و کم‌خونی‌اند.
- تغییرات احساسی: بعضی افراد مبتلا به پیسی بابت ظاهر خود خجالت می‌کشند و دچار کاهش عزت‌نفس می‌شوند که ممکن است موجب اضطراب یا افسردگی شود. به همین دلیل، این افراد تمایل دارند از دیگران جدا شوند و از محیط‌های اجتماعی پرهیز کنند. در این شرایط باید از روان‌شناس کمک گرفت.
- التهاب و خشکی پوست؛
- ازدست‌دادن پوست.
تشخیص پیسی
معمولا پزشک با دیدن ظاهر فرد بیماری پیسی را به‌راحتی تشخیص می‌دهد. ممکن است پزشک از لامپی مخصوص برای معاینه پوست استفاده کند. این لامپ نور فرابنفش (UV) دارد و سطح پوست را درخشان می‌کند تا پزشک تفاوت پیسی با سایر بیماری‌ها را تشخیص دهد. علاوه‌بر این، ممکن است پزشک از سابقه بیماری و سابقه خانوادگی شما بپرسد و برای ارزیابی بیشتر از لکه‌ها نمونه‌برداری کند. آزمایش خون هم برای تشخیص بیماری‌ها مرتبط مثل دیابت و کم‌خونی استفاده می‌شود.
بیماری‌های مشابه پیسی
بیماری‌های دیگری هم هستند که موجب تغییر پوست و ازدست‌رفتن رنگدانه می‌شوند، از جمله:
- لوسمی شیمیایی: تماس با مواد شیمیایی صنعتی می‌تواند به سلول‌های پوستی آسیب بزند و خطوط یا لکه‌های سفید پوستی را ایجاد کند.
- نوعی عفونت سطحی قارچی پوست (tinea versicolor): این عفونت مخمری می‌تواند لکه‌هایی ایجاد کند که در پوست روشن به رنگ سیاه و در پوست تیره به رنگ روشن دیده می‌شوند.
- زالی یا آلبینیسم: نوعی بیماری ژنتیکی که بدن میزان بسیار کمی از ملانین در پوست، مو یا چشم دارد.
- پیتریازیس آلبا: نوعی بیماری که با نواحی قرمز یا فلس‌مانند پوست شروع می‌شود و به لکه‌های روشن‌تر فلسی تغییر می‌کند.
درمان پیسی
از آنجایی که این بیماری به بدن آسیب نمی‌زند و تنها جنبه زیبایی دارد، درمانی برای بیماری پیسی نیاز نیست. اگر پیسی منتشر دارید یا علائم آن بر روحیه شما اثر منفی می‌گذارد، می‌توانید از روشی درمانی برای یکدست‌کردن رنگ پوست یا ازبین‌بردن رنگدانه‌های باقی‌مانده استفاده کنید. روش‌های مختلفی برای بهبود علائم پیسی وجود دارند، از جمله:
- دارودرمانی؛
- نوردرمانی؛
- ازبین‌بردن رنگدانه؛
- جراحی؛
- مشاوره.
۱. دارودرمانی
داروی خاصی برای توقف بیماری پیسی وجود ندارد، اما داروهای خاصی هستند که می‌توانند روند ازدست‌دادن رنگدانه را آهسته کنند و سبب رشد مجدد ملانوسیت و برگشتن رنگ پوست شوند، از جمله:
- کورتیکواستروئیدها؛
- مهارکننده‌های موضعی مسیر جانوس کیناز؛
- مهارکننده‌های کلسی‌نورین؛
- کلسی‌پوترین.
۲. نوردرمانی
نودرمانی یا فوتوتراپی روشی است که برگشت رنگ پوست را تسهیل می‌کند. پزشک از جعبه‌های نوری فرابنفش نوع بی (B) یا لیزر‌های پزشکی استفاده می‌کند و آن را مدت کوتاهی مستقیم روی پوست شما قرار می‌دهد. برای رسیدن به نتیجه مدنظر باید چندین جلسه نوردرمانی داشته باشید.
ترکیب داروهای پسورالن خوراکی و نور فرابنفش آ (A) نواحی بزرگ پیسی را درمان می‌کند. این درمان برای افرادی مؤثر است که سر، گردن، تنه، بالای بازو و ران آنها درگیر است.
۳. رنگ‌زدایی
این روش رنگ طبیعی پوست را از بین می‌برد تا با نواحی دچار پیسی هماهنگ شود. در این روش از داروی مونوبنزن استفاده می‌شود. می‌توان دارو را به لکه‌های رنگ‌دار پوست زد تا هم‌رنگ نواحی دچار پیسی شوند.
۴. جراحی
جراحی هم یکی از گزینه‌های درمانی است، از جمله:
- پیوند پوست: پوست بخشی از بدن برای پوشاندن بخش دیگر برداشته می‌شود. باقی‌ماندن جای زخم، عفونت یا نارسایی در ایجاد رنگ از عوارض احتمالی این روش‌اند. این روش جراحی «مینی گرفت» یا جراحی کوچک هم نامیده می‌شود.
- پیوند تاول: در این پیوند از مکش برای ایجاد آبسه روی پوست استفاده می‌شود و از قسمت بالای تاول برای پیوند به ناحیه درگیر پیسی استفاده می‌شود.
- پیوند ملانوسیت: پزشک نمونه‌ای از پوست سالم را برمی‌دارد، ملانوسیت‌های آن را کشت می‌دهد و به ناحیه بدون رنگ بدن تزریق می‌کند.
در بعضی شرایط پزشک جراحی را پیشنهاد نمی‌دهد، از جمله:
- وقتی بیماری پیسی سریع منتشر می‌شود؛
- احتمال زیاد ایجاد جای زخم؛
- ایجاد اسکارهای برجسته و بزرگتر از زخم.
۵. مشاوره
مراجعه به مشاور یا روان‌شناس برای بهبود عزت‌نفس و غلبه بر اضطراب یا افسردگی ناشی از تغییرات پوست بعضی افراد مبتلا به پیسی مناسب است. پیسی شاید موجب پریشانی روانی شود و روی ظاهر افراد و روابط اجتماعی آنها اثر بگذارد. در این صورت ممکن است پزشک از شما بخواهد به مشاور مراجعه کنید.
پیشگیری از پیسی
از آنجایی که پیسی علت‌های مختلفی دارد، روشی برای جلوگیری از پیشرفت پیسی وجود ندارد. البته می‌توانید با چند روش احتمال انتشار پیسی را کاهش دهید، از جمله:
- تمرین عادات مناسب در مواجهه با نور خورشید؛
- محافظت از پوست با مرطوب‌کننده‌های روزانه؛
- پرهیز از استرس یا آسیب بدن؛
- رسیدگی به هر نوع بیماری ایمنی زمینه‌ای.
سؤالات رایج
۱. آیا پیسی ژنتیکی است؟
بله. ۳۰درصد از موارد پیسی ژنتیکی‌اند و ممکن است این بیماری را از والدینتان به ارث ببرید.
۲. آیا پیسی درد دارد؟
خیر. پیسی دردناک نیست، اما ممکن است سبب آفتاب‌سوختگی دردناک در نواحی روشن‌تر پوست شود. به همین دلیل بهتر است از ضدآفتاب قوی‌تر و لباس‌های مناسب استفاده کنید.
۳. آیا با درمان پیسی رنگ طبیعی پوست برمی‌گردد؟
بله. رنگ پوست طبیعی در ۱۰ تا ۲۰درصد افراد مبتلا به پیسی برمی‌گردد. این اتفاق چند شرط دارد، از جمله:
- تشخیص قبل از ۲۰سالگی؛
- تجربه اوج انتشار بیماری در ۶ ماه یا کمتر؛
- وجود علائم اصلی در صورت.
در بعضی شرایط احتمال برگشت رنگدانه کمتر است، از جمله:
- بروز علائم پیسی بعد از ۲۰سالگی؛
- وجود علائم در لب‌ها، اندام‌ها و دست‌ها.
۴. آیا می‌توان پیسی را پنهان کرد؟
اگر لکه‌های روی پوست‌تان برای شما ناخوشایندند، با چند روش می‌توانید آنها را پنهان کنید از جمله:
- از ضدآفتاب با اس.پی.اف (SPF) ۳۰ یا بیشتر استفاده کنید. این ضدآفتاب می‌تواند تفاوت رنگ بین پوست طبیعی و ناحیه درگیر را کم کند.
- از مواد آرایشی برای پوشاندن ناحیه بدون رنگ استفاده کنید.
- موهای سفیدشده را رنگ کنید.
- از تتو در ناحیه دچار پیسی استفاده کنید.
۵. آیا بیماری پیسی واگیردار است؟
خیر. پیسی مسری نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
۶. آیا پیبالدیسم و پیسی یکی است؟
خیر. هر دو بیماری مربوط به لکه‌های سفید یا روشن روی پوست یا مو هستند، اما پیبالدیسم زمانی است که بخشی از پوست ملانوسیت یا سلول‌های تولیدکننده ملانین را ندارد و فرد با این بیماری به دنیا می‌آید. پیسی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما ملانوسیت دارد، اما این ملانوسیت تخریب می‌شود. پیسی در طول زندگی اتفاق می‌افتد.
شما بگویید
شما چقدر با پیسی آشنایی دارید؟ آیا در اطرافتان کسی به این عارضه مبتلا شده است؟ در صورت تمایل می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
با سلام. من چندین سال هست ک دچار این عارضه شدم .از لکه های سفید کوچک در ناحیه پشت کف دست و پشت انگشتان دستم و بعدها روی هر دو زانو شروع شد و به مرور در مدت ۲۰ سال لکه ها بزرگتر شدن. ک دراین سالها با مراجعه ب متخصص پوست فقط داروی ترکیبی تجویز میکردن ک کنترل شدن. و متخصصین طب سنتی هم خوراکیهایی مثل سرکه انگبین رو پیشنهاد دادن. این عارضه صعب العلاج هست اما با کمی حوصله و درمان مداوم برطرف می‌شود. در خصوص عزت نفس افرادی ک دچار این عارضه هستن باید بگم ک بدون فکر کردن و گسترش روابط اجتماعی خودتون روش درمان موثرتر خواهدبود. ب اصطلاح عامیانه خودمون بی خیال باشید و از زندگیتون لذت ببرید. این عرضه هیچگونه خطری نداره و با صبروحوصله درمان میشه. با آرزوی سلامتی برای دوستان عزیز.
سلام هرمز عزیز.
از همراهی شما بسیار ممنونم