کولپوسکوپی روشی است که برای بررسی علائم سرطان یا بافت پیش‌سرطانی در گردن رحم، واژن و فرج استفاده می‌شود. اگر نتیجه آزمایش پاپ اسمیر غیرطبیعی یا نتیجه آزمایش اچ.آی.وی (HIV) مثبت باشد، ممکن است برای تشخیص درست‌تر بیماری کولپوسکوپی تجویز شود. در این مقاله بیشتر با این آزمایش، روش انجام و فواید و عوارض احتمالی آن آشنا می‌شویم. با ما همراه باشید.
کولپوسکوپی چیست؟
کولپوسکوپی روشی است که برای تشخیص بافت غیرطبیعی گردن رحم (بخش پایینی رحم) و دیواره واژن استفاده می‌شود. در این روش، یک میکروسکوپ نوری خاص به‌نام کولپوسکوپ بافت پوششی گردن رحم و واژن را با بزرگنمایی نشان می‌دهد و اگر چیزی غیرطبیعی مشاهده شود، نمونه‌های بافتی (بیوپسی) تهیه می‌شود که در آزمایشگاه برای پیدا‌کردن سلول‌های سرطانی یا پیش‌سرطانی استفاده می‌شود. علاوه‌بر این، با کولپوسکوپی می‌توان وجود رگ‌های غیرطبیعی و ساختار، رنگ و الگوی غیرطبیعی بافت را هم تشخیص داد.
دلیل انجام آزمایش کولپوسکوپی
این آزمایش در درجه اول برای بررسی سلول‌های سرطانی و سلول‌هایی به‌نام دیس‌پلازی گردن رحم استفاده می‌شود که ممکن است اگر درمان نشوند، سرطانی شوند. پزشک در گردن رحم، واژن و فرج دنبال این سلول‌ها می‌گردد. علاوه‌بر این، کولپوسکوپی برای اچ پی وی، تشخیص دی اتیل استیل بسترول و سلول‌های غیرسرطانی به‌نام پولیپ هم استفاده شود. همچنین گاهی پزشک برای بررسی علائم دیگر مثل خون‌ریزی غیرطبیعی واژن یا خارش فرج آن را تجویز می‌کند.
افرادی که در بدو تولد با جنسیت زن به دنیا می‌آیند، مردانی که تغییر جنسیت می‌دهند و افراد بدون جنسیت دارای واژن برای تشخیص موارد غیرطبیعی به کولپوسکوپی نیاز دارند، از جمله:
- نتایج غیرطبیعی تست پاپ اسمیر؛
- نتایج غیرطبیعی آزمایش لگن؛
- نتیجه آچ.آی.وی (HIV) مثبت.
آماده‌شدن برای کولپوسکوپی
برای انجام این آزمایش باید چند نکته را رعایت کنید، از جمله:
- درباره وضعیت بارداری خود با پزشک صحبت کنید: اگر طی کولپوسکوپی به نمونه‌برداری نیاز داشته باشید، ممکن است خطر خون‌ریزی دوران بارداری را افزایش دهد.
- کولپوسکوپی را زمانی غیر از قاعدگی انجام دهید: انجام این آزمایش زمانی که خون‌ریزی ندارید، راحت‌تر است.
- ۴۸ ساعت قبل از آزمایش از رابطه جنسی واژنی خودداری کنید: انجام رابطه جنسی، استفاده از تامپون، کرم یا داروهای واژنی ممکن است بر جواب آزمایش کولپوسکوپی اثر بگذارند.
- روز انجام آزمایش از مسکن استفاده کنید: استفاده از داروهای حاوی استامینوفن و ایبوپروفن معمولا مناسب است. در این باره با پزشک مشورت کنید.
نکات مهم قبل از آزمایش
- در صورت ابتلا به بیماری‌های التهابی حاد لگن و گردن رحم از انجام کولپوسکوپی خودداری کنید.
- در صورت حساسیت به مواد بیهوشی به پزشک اطلاع دهید.
- در صورت مصرف دارو یا محصولات گیاهی به پزشک اطلاع دهید.
- اگر سابقه اختلالات خونی دارید یا در صورت مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مثل آسپرین، به پزشک اطلاع دهید.
موقع انجام کولپوسکوپی چه اتفاقی می‌افتد؟
کولپوسکوپی در مطب یا کلینیک انجام می‌شود. این فرایند معمولا ۱۰ تا ۲۰ دقیقه زمان می‌برد و می‌توانید همان روز به خانه بروید. این روش به راحتی تست پاپ اسمیر نیست، اما به بیهوشی یا مسکن نیاز ندارید. این آزمایش چند مرحله دارد:
- قبل از کلوپوسکوپی لباس‌هایتان را درمی‌آورید و بعد از رفتن به دست‌شویی، روی تخت دراز می‌کشید و پایتان را روی رکاب قرار می دهید.
- پزشک ابزاری به‌نام اسپکولوم یا آینه طبی را در واژن شما قرار می‌دهد تا گردن رحم را ببیند.
- پزشک برای بررسی دقیق‌تر واژن و گردن رحم از کولپوسکوپ استفاده می‌کند. کولپوسکوپ یک چراغ و لنز دوچشمی دارد تا پزشک راحت‌تر گردن رحم را ببیند. کولپوسکوپ تمام مدت بیرون واژن قرار دارد.
- پزشک یک سواب پنبه‌ای حاوی محلول اسیداستیک را به گردن رحم می‌زند. ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این محلول می‌تواند نواحی مشکوک را برجسته کند.
- اگر یک یا چند ناحیه غیرطبیعی وجود داشته باشد، پزشک از این بافت‌ها نمونه‌برداری می‌کند.
نحوه نمونه‌برداری
برخلاف آزمایش پاپ که تمام بافت گردن رحم خراشیده می‌شود، در نمونه‌برداری پزشک با تراشیدن سلول‌های یک ناحیه مشخص نمونه بافتی تهیه می‌کند. تکه‌های کوچک بافت برداشته می‌شوند و برای بررسی حضور سلول‌های سرطانی یا پیش سرطانی به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند. ممکن است موقع برداشتن بافت، فشاری کوچک یا نیشگون‌مانند را حس کنید.
میزان درد
کولپوسکوپی بدون درد است. فقط ممکن است موقع واردکردن اسپکولوم کمی فشار حس کنید. همچنین در زمان برخورد محلول با گردن رحم و واژن ممکن است کمی حس سوختگی یا سوزش داشته باشید. اگر به نمونه‌برداری نیاز داشته باشید، ممکن است تیزی نیشگون یا حس گرفتگی دوران قاعدگی را تجربه کنید. مصرف مسکن‌های بدون نسخه قبل از آزمایش سبب کاهش درد می‌شود.
بعد از کولپوسکوپی
بلافاصله بعد از آزمایش می‌توانید فعالیت‌های طبیعی را از سر بگیرید. اگر نمونه‌برداری نداشته باشید، ممکن است تا دو روز بعد کمی لکه‌بینی داشته باشید. در صورت نمونه‌برداری، باید انتظار این چند چیز را داشته باشید:
- خون‌ریزی خفیف واژن تا چند روز؛
- درد خفیف واژن تا چند روز؛
- ترشح واژنی سیاه تا قهوه‌ای (ناشی از محلول اسیدی).
جواب آزمایش کولپوسکوپی
نتیجه کولپوسکوپی و نمونه‌برداری نشان می‌دهد که درمان نیاز دارید یا خیر. حدود ۴۰درصد از افراد علائمی از سلول‌های غیرطبیعی مشاهده نمی‌کنند. حدود ۶۰درصد از افراد بر اساس نوع مشکلشان، مثل وجود توده در گردن رحم، واژن یا فرج به درمان نیاز دارند.
درمان‌های بعد از کولپوسکوپی
نتیجه نمونه‌برداری کولپوسکوپی وجود ناهنجاری‌های زودهنگام مثل دیس‌پلازی خفیف گردن رحم را مشخص می‌کند. در این مورد، پزشک تکرار مرتب آزمایش پاپ را تجویز می‌کند. دیس‌پلازی خفیف خود‌به‌خود برطرف می‌شود، اما سلول‌های پیش‌سرطانی پیشرفته به درمان نیاز دارند. برخی از روش‌های درمانی عبارت‌اند از:
- روش جراحی با حلقه الکتریکی یا ال.ای.ای.پی (LEEP): استفاده از قدرت الکتریسیته برای تخریب سلول‌های غیرطبیعی.
- بیوپسی مخروطی: نمونه‌برداری مخروطی شکل از بافت حاوی سلول‌های غیرطبیعی.
- درمان انجمادی یا کرایوتراپی: استفاده از مواد شیمیایی سرد مثل نیتروژن مایع برای تخریب سلول‌های غیرطبیعی.
- جراحی لیزر: استفاده از پرتوی لیزر حرارتی برای تخریب سلول‌های غیرطبیعی.
عوارض کولپوسکوپی
کولپوسکوپی معمولا روشی ایمن با عوارض جانبی کم است، اما در صورت داشتن بعضی علائم باید به پزشک مراجعه کنید، از جمله:
- درد شدید در لگن و پایین شکم؛
- خون‌ریزی شدید (بیشتر از مقدار خون‌ریزی پریود)؛
- علائم عفونت مثل ترشح واژنی بدبو که ضخیم‌تر از حالت معمول است و تب و لرز.
سوالات رایج
– آیا کولپوسکوپی نگران‌کننده است؟
خیر. جای نگرانی نیست. ممکن است شما سرطان نداشته باشید، اما کولپوسکوپی تشخیص و درمان سلول‌های پیش‌سرطانی در مراحل اولیه را هم راحت‌تر می‌کند.
– چه کسی کولپوسکوپی را انجام می‌دهد؟
متخصص زنان می‌تواند این آزمایش را انجام دهد. گاهی هم متخصصی آموزش‌دیده به‌نام کولپوسکوپیست این کار را انجام می‌دهد. اگر پزشک متخصص باتجربه این آزمایش را انجام دهد، احتمال تشخیص زودهنگام سلول‌های سرطانی بیشتر می‌شود.
– آیا کولپوسکوپی نوعی جراحی است؟
خیر. کولپوسکوپی جراحی نیست، اما نمونه‌برداری از بافت شامل یک جراحی جزئی است. گاهی نمونه‌برداری به‌عنوان بخشی از این آزمایش انجام می‌شود. اگر طی آزمایش چیز غیرطبیعی مشاهده شود، بخشی از بافت مدنظر برای بررسی بیشتر برداشته می‌شود. نمونه‌برداری روشی بدون درد است که کمتر از ۳۰ دقیقه زمان می‌برد و به بستری‌شدن در بیمارستان نیاز ندارد.
شما بگویید
شما چقدر با کولپوسکوپی آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال از این روش تشخیصی استفاده کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
