خونریزی غیر طبیعی رحم که به آن خونریزی بدون تخمک‌گذاری یا منومتروراژی هم می‌گویند به‌معنی خونریزی بین دوره‌های پریود، پریودهای طولانی یا خونریزی‌های سنگین است. عوامل زیادی در ایجاد خونریزی غیر طبیعی رحم نقش دارند از جمله فیبروم، پولیپ، تغیرات هورمونی و در موارد نادر سرطان. برای آشنایی بیشتر با این بیماری، علائم و عوارضش و روش‌های درمانی آن تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
منومتروراژی یا خونریزی غیر طبیعی رحم چیست؟
خونریزی طبیعی رحم معمولا هر ۲۱ تا ۳۵ روز یک بار اتفاق می‌افتد. اگر در این بین هر نوع خونریزی غیرمعمول داشتید، بهتر است آن را جدی بگیرید. در گذشته خونریزی غیر طبیعی رحم منومتروراژی هم نامیده می‌شد. منومتروراژی اصطلاحی کلی برای توصیف ۲ بیماری مختلف است که تقریبا یکسان به نظر می‌رسند، یعنی:
- منوراژی: قاعدگی‌های سنگین و یا طولانی؛
- متروراژی: خونریزی‌های سنگین، طولانی و یا بی‌قاعده که به قاعدگی ارتباطی ندارند.
در سال ۲۰۱۱ برای جلوگیری از اشتباه‌شدن این ۲ واژه با هم، اسامی این بیماری‌ها را تغییر دادند. در حال حاضر به منوراژی «خونریزی سنگین قاعدگی» و به منومتروراژی «خونریزی غیر طبیعی رحم» گفته می‌شود.
خونریزی غیرطبیعی در دوران بارداری و یائسگی
خونریزی غیر طبیعی رحم برای توصیف شرایط افراد غیربارداری استفاده می‌شود که در سن باروری هستند. حساب خونریزی‌های بی‌قاعده در دوران یائسگی یا بارداری جداست. اگر در دوران یائسگی دچار خونریزی می‌شوید، با پزشک صحبت کنید. خونریزی بعد از یائسگی اصلا طبیعی نیست. این خون ممکن است قرمز، صورتی یا قهوه‌ای باشد یا ظاهری شبیه زنگ‌زدگی داشته باشد.
همچنین اگر در دوارن بارداری خونریزی دارید، باید با پزشک صحبت کنید. بعضی از این خونریزی‌ها بی‌خطر هستند، اما گاهی هم به مراقبت پزشکی نیاز دارند، به‌خصوص اگر در اواخر بارداری اتفاق بیفتند.
میزان شیوع خونریزی غیر طبیعی رحم
همه افرادی که دچار این نوع خونریزی می‌شوند علائم آن را گزارش نمی‌دهند، در نتیجه تخمین زده‌اند که ۱۰ تا ۳۵درصد زنان جهان دچار خونریزی غیر طبیعی رحمی می‌شوند. این خونریزی غیر طبیعی در دوره منارک (اوایل شروع قاعدگی) و پری‌منوپوز (سال‌های منتهی به یائسگی) شایع‌تر است. خونریزی‌های منارک معمولا به درمان نیاز ندارند و با متعادل‌شدن هورمون‌ها از بین می‌روند، اما اگر این مسئله ادامه‌دار شود باید به پزشک مراجعه کرد.
علائم خونریزی غیر طبیعی رحم
- خونریزی سنگین قاعدگی (منوراژی)؛
- قاعدگی بعد از یائسگی؛
- چرخه‌های قاعدگی ناهماهنگ؛
- پریودهای طولانی غیرطبیعی (۷ روز یا بیشتر)؛
- چرخه قاعدگی بیشتر از ۳۵ روز یا کمتر از ۲۱ روز؛
- خونریزی در زمان غیرمعمول (خونریزی خارج از دوران قاعدگی یا خونریزی بعد از مقاربت).
علت خونریزی غیر طبیعی رحم
اغلب به‌هم‌خوردن تعادل هورمونی عامل خونریزی غیر طبیعی رحمی است و این حالت در افرادی که در اوایل یا اواخر دوران قاعدگی هستند شایع است. این مسئله ممکن است علت‌های مختلفی داشته باشد که عبارت‌اند از:
- به‌هم‌خوردن تعادل هورمونی: به‌دلیل عدم تخمک‌گذاری، بیماری تیروئید، افزایش یا کاهش وزن سریع، استرس روحی یا جسمی، سندروم تخمدان پلی کیستیک.
- ساختارهای غیرطبیعی در رحم: مثل پولیپ، فیبروم، آدنومیوز.
- پیش‌سرطان و سرطان: مثل سرطان رحم، سرطان گردن رحم، سرطان واژن، سرطان تخمدان، هاپرپلازی اندومتر؛
- عفونت‌ها: تریکوموناس، عفونت دهانه رحم، کلامیدیا، سوزاک، اندومتریت، واژینیت.
- سایر بیماری‌ها: مثل بیماری ون ویلبراند، بیماری کبدی، اندومتریوز، بیماری التهابی لگن، بارداری خارج رحمی، سقط جنین، بیماری کلیوی، بیماری غده آدرنال، لوسمی یا اختلالات پلاکتی.
- داروها: رقیق‌کننده‌های خون و آسپرین، درمان جایگزین هورمون، تاموکسیفن (داروی سرطان سینه)، دستگاه‌های داخل رحمی یا آ.یو.دی (IUD)، داروهای تزریقی و قرص‌های کنترل بارداری.
- باقی ماندن اجسام خارجی و آسیب: فراموش‌کردن برداشتن دستگاه‌های داخل رحمی، آسیب به رحم به‌دلیل جراحت.
تفاوت بین خونریزی غیرطبیعی مزمن و حاد رحم
خونریزی غیرطبیعی مزمن اغلب حداقل ۶ ماه ادامه دارد، اما در نوع حاد آن خونریزی می‌تواند ناگهانی و غیرمعمول اتفاق بیفتد. اگر خونریزی سنگین حاد دارید، باید بلافاصله درمان شوید. مثلا اگر باید هر ۲ ساعت یک بار نوار بهداشتی را عوض کنید، درد قفسه سینه، تنگی نفس، سبکی سر یا سرگیجه دارید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر خون زیادی از دست داده باشید، ممکن است به تزریق خون هم نیاز داشته باشید. بعد از پایدارشدن وضعیت‌تان، پزشک دنبال علت خواهد گشت.
تشخیص خونریزی غیر طبیعی رحم
ممکن است پزشک برای تشخیص علت بیماری سؤال‌هایی بکند، مانند:
- زمان شروع خونریزی؛
- مدت خونریزی؛
- میزان خونریزی؛
- لکه‌بینی‌های بین پریود یا بعد از رابطه جنسی؛
- علائم؛
- احتمال بارداربودن.
معاینه‌های بالینی برای تشخیص این عارضه عبارت‌اند از:
- معاینه لگن؛
- معاینه گردن رحم؛
- آزمایش پاپ اسمیر.
آزمایش‌های تشخیص خونریزی غیر طبیعی رحم
- تست بارداری: سقط جنین موجب خونریزی سنگین می‌شود و تست بارداری تا ۳۵ روز بعد از سقط جنین می‌تواند مثبت باشد. لانه‌گزینی خارج رحمی جنین یکی از عوامل سقط جنین و خونریزی غیرطبیعی است. خونریزی سبک در اوایل بارداری شایع است.
- آزمایش خون: ممکن است پزشک نحوه لخته‌شدن خون و مؤلفه‌های دیگر را بررسی کند.
- آزمایش تیروئید: مشکلات عملکرد تیروئید می‌تواند علامت مشکلات عملکرد تخمدان باشد که موجب خونریزی می‌شود.
- آزمایش هورمون: عدم تعادل هورمونی می‌تواند موجب خونریزی غیرطبیعی شود یا نشانه بیماری‌های عامل خونریزی باشد.
- معاینه هیستروسکوپی پوشش رحم (اندومتر): این آزمایش برای بررسی فیبروئید، پولیپ و علائم سرطان انجام می‌شود.
- سونوگرافی رحم: تصویربرداری به پزشک اجازه می‌دهد که هرگونه رشد عامل خونریزی در اندام‌های تولیدمثلی را بررسی کند. سونوهیستروگرام که سونوگرافی تزریق نمک هم نامیده می‌شود نوعی فرایند تصویربرداری با حساسیت بالاست که به پزشک در تشخیص ساختارهای غیر طبیعی در رحم مثل پولیپ و فیبروئید کمک می‌کند.
- نمونه‌برداری از اندومتر: ممکن است پزشک نمونه‌ای از پوشش رحم بردارد و علائم سلول‌های سرطانی و پیش‌سرطانی را در آن بررسی کند.
- تصویربرداری ام.آر.آی (MRI): در این روش از امواج رادیویی و پرتوهای مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر جزئی از رحم استفاده می‌شود. این روش متداول نیست و برای تشخیص آدنومیوز نقطه‌ای استفاده می‌شود.
- سی.تی اسکن (CT): از پرتوی ایکس برای نمایش اندام‌ها و ساختارهای داخلی با برش عرض استفاده می‌شود.
عوارض خونریزی غیر طبیعی رحم
ممکن است خونریزی غیر طبیعی رحم بی‌خطر باشد یا نشانه سرطان یا بیماری‌هایی باشد که ممکن است بر باروری اثر منفی بگذارند. عوارض این خونریزی‌های غیرطبیعی عبارت‌اند از:
- مشکل باردارشدن؛
- کم‌خونی یا کاهش خون؛
- افزایش احتمال سرطان اندومتر.
درمان خونریزی غیر طبیعی رحم
زمانی که به چرخه قاعدگی اشاره می‌کنیم منظورمان چرخه طبیعی است. اگر این دوره به گونه‌ای باشد که شما را از انجام فعالیت‌های خاص یا رفتن به مدرسه یا محل کار بازدارد، باید دنبال درمان آن باشید.
درمان بیماری به علت خونریزی بستگی دارد. بعد از تشخیص، پزشک عوامل مختلفی مثل سن، علائم و عوامل خطر را در نظر می‌گیرد و از گزینه‌های دارویی یا جراحی برای درمان خونریزی و رفع عامل ایجادکننده آن استفاده می‌کند.
۱. درمان‌های دارویی
داروهای تجویزی برای درمان خونریزی غیر طبیعی رحم عبارت‌اند از:
- قرص‌های پیشگیری از بارداری؛
- پروژستین (می‌تواند به‌صورت شات، کاشت (ایمپلنت) یا دستگاه‌های داخل رحمی استفاده شود)؛
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئید مثل ایبوپروفن؛
- آگونوسیت هورمون رهاکننده گنادوتروپین (با جلوگیری از تخمک‌گذاری می‌تواند موقتی خونریزی را متوقف کند یا کاهش دهد)؛
- آنتاگونیست هورمون رهاکننده گنادوتروپین (مدیریت خونریزی‌های سنگین قاعدگی مربوط به فیبروئید)؛
- ترانکزامیک‌اسید (این قرص به لخته‌شدن خون و جلوگیری از خونریزی سنگین رحم کمک می‌کند).
۲. جراحی
چندین روش برای درمان خونریزی غیر طبیعی رحم وجود دارد. به متخصصی مراجعه کنید که از روشی با بهبودی سریع‌تر و عوارض جانبی کمتر استفاده می‌کند. انواع روش‌های جراحی عبارت‌اند از:
- هیستروسکوپی: در این روش پزشک ساختارهای غیرمعمول مثل فیبروئید یا پولیپ را از رحم برمی‌دارد.
- مسدودکردن شریان رحمی: متوقف‌کردن جریان خون به فیبروئید که موجب جمع‌شدن آن می‌شود.
- میومکتومی: برداشت فیبروئیدها در حالی که رحم سالم باقی می‌ماند و توانایی بارداری حفظ می‌شود.
- تخلیه اندومتر: تخریب پوشش رحمی با استفاده از لیزر، حرارت، الکتریسیته، انرژی مایکروویو یا منجمدکردن. اگر قصد بارداری یا فرزندآوری دارید، نباید از این روش استفاده کنید.
- هیسترکتومی: جراحی برداشتن رحم است که اغلب برای درمان سرطان و تغییرات سرطانی در اندومتر استفاده می‌شود. مراحل پیشرفته سرطان ممکن است به پرتودرمانی و شیمی‌درمانی هم نیاز داشته باشند.
پیشگیری از خونریزی غیر طبیعی رحم
نمی‌توانید از بسیاری از علت‌های خونریزی غیر طبیعی رحم پیشگیری کنید. اما می‌توانید احتمال ابتلا به بیماری‌های خاصی را کاهش دهید که موجب این نوع از خونریزی می‌شوند، مثلا حفظ وزن مناسب نقش مهمی در تعادل هورمونی دارد. همچنین پرهیز از رژیم‌های غذایی حاوی مقدار زیاد چربی حیوانی می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهد. علاوه بر این، رابطه جنسی سالم احتمال انتقال عفونت‌های مقاربتی را کم می‌کند که موجب خونریزی غیر طبیعی رحم می‌شوند.
زندگی با خونریزی غیر طبیعی رحم
اگر متوجه خونریزی غیرطبیعی شدید، به پزشک مراجعه کنید. علائمی که باید به آنها توجه کنید عبارت‌اند از:
- لخته خون به‌اندازه سکه یا بزرگ‌تر؛
- عوض‌کردن نوار بهداشتی در کمتر از هر ۲ ساعت؛
- خونریزی بین پریودها یا خونریزی طولانی‌تر از ۱ هفته؛
- علائم کم‌خونی مثل احساس خستگی، ضعف یا تنگی نفس؛
- علائم هرزه‌خواری یا پیکا شامل ریزش مو، رنگ‌پریدگی و خوردن مواد غیرغذایی مثل کاغذ، مو، گردوغبار.
اگر خونریزی غیرطبیعی زندگی شما را مختل کرده است، به پزشک مراجعه کنید. لزومی ندارد که حجم استفاده از نوار بهداشتی شما دو برابر شود و تازه به فکر بیفتید یا مجبور نیستند به‌خاطر خونریزی سنگین یا پیش‌بینی‌نشده از فعالیت‌های دلخواهتان صرف‌نظر کنید یا از حضور در جمع پرهیز کنید. بنابراین اگر چیزی برای شما غیرطبیعی است، حتما به پزشک مراجعه کنید.
شما بگویید
بهترین کسی که می‌تواند درباره طولانی‌شدن، سنگین‌بودن یا غیرطبیعی‌بودن خونریزی‌هایتان قضاوت کند خودتان هستید. نباید در این باره ساکت باشید یا خجالت بکشید. اگر مورد مشکوکی وجود داشت، به پزشک مراجعه کنید.
تا به حال برای این خونریزی‌های غیرطبیعی به پزشک مراجعه کرده‌اید؟ علت خونریزی و نحوه درمان شما چطور بود؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و برای آگاه‌سازی دوستانتان این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با آنها به اشتراک بگذارید.
منابع:دیگر webmd
