به نظر شما چه چیز باعث به وجود آمدن رهبران فوق‌العاده می‌شود؟ شجاعت؟ هوش بالا در کسب‌وکار؟ دانش تخصصی؟ توانایی سازمان‌دهی؟
رهبران فوق‌العاده، دارای ترکیب مشخصی از مهارت‌ها هستند. اما ویژگی‌های دیگری نیز دارند؛ ویژگی‌های خاصی که تعریف‌شان سخت‌تر است. اگر در نقش رهبری قرار دارید، احتمالا می‌خواهید بدانید که چطور می‌توانید به «سطح بعدی» بروید تا از رهبری خوب به رهبری فوق‌العاده تبدیل شوید.
در این مقاله، ایده‌ی «رهبری سطح ۵» را توضیح می‌دهیم که به شما در رسیدن به آنچه می‌خواهید کمک خواهد کرد. همچنین توضیح خواهیم داد که چه چیزی برای رسیدن به عظمتِ رهبری لازم است و چه استراتژي‌هایی برای رسیدن به این سطح از رهبری قابل استفاده هستند.
معرفی رهبری سطح ۵
مفهوم رهبری سطح ۵ توسط جیم کالینز (Jim Collins)، که یک مشاور کسب‌وکار بود؛ ایجاد شد. وی در مقاله‌ای که در سال ۲۰۰۱ در «Harvard Business Review» چاپ شد؛ در این باره نوشت و نتایج این تحقیق در کتاب معروفش به نام «From Good to Great» منتشر شد.
این مفهوم در حین مطالعه‌‌ای در ۱۹۹۶ و زمانی آغاز شد که کالینز شروع به تحقیق در مورد چیزهایی کرد که یک شرکت را فوق‌العاده می‌سازند. وی با بررسی ۱۴۳۵ شرکت کارش را شروع کرد و با ۱۱ شرکت واقعا خوب، کارش را به پایان رساند. این ۱۱ شرکت همگی به گفته‌ی کالینز توسط «رهبران سطح ۵» اداره می‌شدند.
وی دریافت که این رهبران متواضع هستند و هیچ‌گاه به دنبال موفقیت برای مطرح شدن خودشان نیستند؛ آنها تنها برای موفقیت ارزش قائل هستند و اولین افرادی هستند که سرزنش برای اشتباهات را می‌پذیرند. کالینز همچنین می‌گوید که آنها در زمان تصمیم گیری، به‌خصوص تصمیماتی که از نظر اکثر افراد دیگر خطرناک است، اغلب خجالتی اما نترس هستند.
رهبران سطح ۵، دارای ویژگی‌هایی هستند که در چهار سطح دیگر رهبریِ کالینز تعریف شده‌اند. اگرچه نیازی نیست که برای تبدیل شدن به یک رهبر سطح ۵، از تک تک سطوح قبلی عبور کنید، اما باید مهارت‌ها و ظرفیت‌هایی که در هر سطح از این سلسله مراتب وجود دارد را دارا باشید.
پس به هر یک از این ۵ سطح نگاهی می‌اندازیم:
سطح ۱: فردی با توانمندی‌های فوق‌العاده
در این سطح، شما سهم بسیار مهمی در کارها دارید. شما دارای دانش کاربردی بالایی هستید و استعداد و مهارت‌های مورد نیاز را برای انجام یک کار خوب، دارید.
سطح ۲: عضو گروه مشارکت
در سطح ۲، شما از دانش و مهارت‌های خود برای کمک به موفقیت تیم‌تان استفاده می‌کنید و به شکلی مؤثر، مولد و موفق با دیگر افراد در گروه کار می‌کنید.
سطح ۳: مدیر کارآمد
در اینجا شما قادر هستید تا یک گروه را به شکل مؤثر سازمان‌دهی کنید تا به اهداف مشخصی برسند.
سطح ۴: رهبر بانفوذ
سطح ۴ بخشی است که اغلب رهبران برجسته در آن قرار می‌گیرند. در اینجا، شما می‌توانید یک دپارتمان یا سازمان را تشویق کنید تا به اهداف عملی و دستیابی به یک چشم‌انداز برسد.
سطح ۵: رهبر فوق‌العاده
در سطح ۵، شما تمام توانایی‌های لازم برای چهار سطح قبلی را دارا هستید و به علاوه ترکیب منحصر به فردی از تواضع دارید که برای برجسته بودن، ضروری است.
چطور به یک رهبر سطح ۵ تبدیل شویم؟
برای تبدیل شدن به رهبر سطح ۵، نیاز به صرف زمان و تلاش است. اما خبر خوب این است که این کار امکانپذیر است، مخصوصا اگر شور و اشتیاق لازم برای رسیدن به آن را داشته باشید.
مجددا باید تاکید کنیم که نیازی نیست از هر مرحله بگذرید تا به سطح ۵ برسید. اما باید تمام ظرفیت‌های لازم در هر سطح را داشته باشید تا بتوانید به سطح ۵ برسید.
در اینجا چند استراتژی که به شما کمک می‌کنند تا از نظر احساسی و حرفه‌ای رشد کنید، معرفی می‌شود تا بتوانید ویژگی‌های مورد نیاز برای رهبری سطح ۵ را کسب کنید:
متواضع باشید
رهبران سطح ۵ متواضع هستند. بنابراین، باید یاد بگیرید که چرا فروتنی مهم است و متوجه شوید که چرا خودبینی عمیق و احساسی، بسیار مخرب است. سپس باید متواضعانه برخورد کنید. مثلا هر گاه تیم شما موفقیتی به دست می‌آورد، حتما به همه‌ی آنها به خاطر کار سخت امتیاز دهید.
از طرف دیگر، شما باید به عنوان رهبر گروه، مسئول تلاش‌های تیم‌تان باشید، حتی اگر همه چیز اشتباه پیش برود.
در بحران مالی ۲۰۰۷-۲۰۰۸ مثال‌های بسیاری نشان داد که چگونه رهبران خودبین، خودستا و خودشیفته باعث از بین رفتن شرکت‌شان شدند. اگر کمیته‌های استخدام رهبران سطح ۵ را به کار گرفته بودند، بخش زیادی از این بحران راحت‌تر دفع می‌شد. تواضع حتی در زمان استخدام نیز مهم است.
کمک بخواهید
رهبران سطح ۵ گاهی به اشتباه «ضعیف» خوانده می‌شوند، چون در مواقع نیاز، از دیگران کمک می‌خواهند.
با این حال، یاد گرفتن اینکه چگونه کمک بخواهید یک نقطه‌ی قوت واقعی است ،چون به شما اجازه می‌دهد تا از تخصص فردی حرفه‌ای در حوزه‌ی فعالیت خود، استفاده کنید. در نتیجه، نه تنها شما، بلکه کل تیم یا سازمان برنده می‌شود.
به یاد داشته باشید گای کاوازاکی (Guy Kawasaki) می‌گوید: «بازیکنان A، بازیکنان +A استخدام می‌کنند، در حالی که بازیکنان B بازیکنان C استخدام می‌کنند.» اگر بازیکنان +A استخدام می‌کنید، چرا نباید از تمام مهارت‌هایشان استفاده کنید؟ (واقعیت این است که اگر شما بتوانید با موفقیت افراد +A را استخدام کنید و بیشترین استفاده را از آنها ببرید، آن وقت تبدیل به یک مدیر +A می‌شوید.)
مسئولیت‌پذیر باشید
مشخصه‌ی بارز رهبران سطح ۵ این است که آنها مسئولیت اشتباهات یا شکست‌های تیم‌شان را بر عهده می‌گیرند. پس باید حتما مسئولیت تمام اقدامات خودتان (و تیم‌تان) را بپذیرید.
انضباط را گسترش دهید
رهبران سطح ۵ به طور باورنکردنی در کارشان منظم هستند. آنها زمانی که به انجام کاری متعهد می‌شوند، صرف نظر از اینکه چقدر سخت است، به انجام آن پایبند می‌گردند.
اگر قلباً می‌دانید که حق با شماست، اجازه ندهید که افراد منفی‌باف شما را از انجام کارتان دلسرد کنند. البته مواجهه و شنیدن نظرات مخالف همیشه مهم است، اما نگذارید در زمان تغییر یا یک تصمیم‌گیری، ترس شما را تحریک کند.
افراد مناسب را پیدا کنید
رهبران سطح ۵ به اطرافیان‌شان تکیه می‌کنند. آنها زمانی را صرف پیدا کردن افراد مناسب می‌کنند و به آنها کمک می‌کنند تا کل ظرفیت‌شان را شکوفا کنند.
اگر در حال حاضر یک رهبر یا مدیر هستید، پس بدون فکر باید بدانید که بهترین افرادتان چه کسانی هستند. با این حال، گاهی باید این فرضیات را به چالش بکشید. مقاله‌ی تئوری مبادله‌ای رهبر-پیرو به شما نشان می‌دهد که چطور این کار را انجام دهید تا بتوانید هر عضو تیم‌تان را به بالاترین کارآیی برسانید.
با اشتیاق هدایت کنید
رهبران سطح ۵ درباره‌ی آنچه انجام می‌دهند اشتیاق دارند و از نشان دادن این اشتیاق ترسی ندارند.
زمانی که به اعضای تیم‌تان توضیح می‌دهید که آنچه انجام می‌دهید را دوست دارید و به آن باور دارید، آنها نیز همین گونه خواهند شد. اگر در یافتن مشوقی برای کارتان مشکل دارید، پس باید به دنبال نفعی انسانی در آنچه انجام می‌دهید، باشید.
سعی کنید بفهمید که چگونه می‌توانید در آنچه انجام می‌دهید، معنایی پیدا کنید. همچنین باید چشم‌اندازی الهام‌بخش برای افرادتان ترسیم کنید. مقاله‌ی رهبری تحول‌گرا به شما نحوه‌ی انجام این کار را نشان می‌دهد.
در بعضی محیط‌ها، یعنی محیط‌های کاری با اعتماد بالا و مدیریت صحیح، رهبری سطح ۵ چیزی است که الهام می‌بخشد، اثبات می‌کند و به کار می‌بندد. با این حال، در محیط‌هایی با اعتماد پایین و عملکرد بد، شاید نیاز باشد که از رهبری سطح ۵ محتاطانه‌تر استفاده کنید. قطعا باید این رویکرد را به کار ببرید، اما باید آگاه باشید که «سیاست‌های شرکتی» شما را احاطه کرده‌اند.
