ریواس نوعی گیاه است که به‌خاطر ساقه‌های قرمز و سبز و طعم ترشش معروف است. در اروپا و آمریکای شمالی، ریواس را می‌پزند و معمولا با افزودنی‌هایی شیرین می‌کنند. در آسیا ریشهٔ ریواس کاربردهای درمانی دارد. ریواس ازجمله به سلامت استخوان، مبارزه با سلول‌های سرطانی و کاهش وزن کمک می‌کند. در ادامه با خواص ریواس بیشتر آشنا می‌شویم. همراه ما باشید.
ریواس چیست؟
معمولا ریواس را با شکر می‌پزند. گونه‌های مختلفی از ریواس وجود دارد. ساقه‌های ریواس به رنگ‌های قرمز، صورتی و سبز روشن است و بافتی شبیه ساقه کرفس دارد. این گیاه، برای رشد، به هوای سرد زمستان نیاز دارد. درنتیجه، معمولا در کوهستان‌ها و نقاطی با دمای پایین، مانند شمال شرق آسیا، کشت می‌شود. ریواس را می‌توان در آمریکای شمالی و شمال اروپا نیز پرورش داد.
ارزش غذایی ریواس
ریواس سرشار از مواد مغذی ضروری است و کالری اندک دارد. ریواس منبع خوبی از ویتامین K1 است. هر ۱۰۰ گرم ریواس، بسته به میزان پخت، می‌تواند بین ۲۶ تا ۳۷ درصد نیاز روزانه‌تان را به این ویتامین تأمین کند.
ریواس مانند سایر میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبر است و از این لحاظ با پرتقال، سیب و کرفس قابل‌مقایسه است.
هر ۱۰۰ گرم ریواسی که با شکر پخته شده باشد محتوی مواد مغذی زیر است:
- کالری: ۱۱۶؛
- کربوهیدرات: ۳۱٫۲ گرم؛
- فیبر: ۲ گرم؛
- پروتئین: ۰٫۴ گرم؛
- ویتامین K۱: مقدار ۲۶٪ نیاز روزانهٔ بدن به این ویتامین؛
- کلسیم: مقدار ۱۵٪ نیاز روزانهٔ بدن به این مادهٔ معدنی؛
- ویتامین C: مقدار ۶٪ نیاز روزانهٔ بدن به این ویتامین؛
- پتاسیم: مقدار ۳٪ نیاز روزانهٔ بدن به این مادهٔ معدنی؛
- فولات: مقدار ۱٪ نیاز روزانهٔ بدن به این ویتامین.
بااینکه مقدار مناسبی از کلسیم در ریواس وجود دارد، ولی این کلسیم به‌شکل کلسیم اگزالات است و اثر ضدتغذیه‌ای در بدن دارد. این شکل از کلسیم در بدن به‌شکل مؤثر جذب نمی‌شود.
همچنین ریواس محتوی مقدار قابل‌قبولی ویتامین سی است و هر ۱۰۰ گرم از آن می‌تواند ۶٪ نیاز روزانه‌تان به این ویتامین را تأمین کند.
خواص ریواس برای سلامتی
۱. کمک به درمان آلزایمر
براساس توصیهٔ متخصصان، برای پیشگیری از بیماری ها و مشکلات مرتبط با پیری، مانند آلزایمر، حفظ سلامت روان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این امر می‌تواند بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد. بنابراین، برای جلوگیری از ظهور این دست بیماری ها، مصرف غذاهای مغذی ضروری است.
ریواس سرشار از ویتامین K است و می‌تواند سلامت مغز را به‌طور چشمگیری تضمین کند. این ویتامین در حفظ سلامت سلول‌های مغز تأثیری قابل‌توجه دارد. همچنین ویتامین K برای تحریک فعالیت‌های شناختی و درنتیجه کمک به سلامت روانی ضروری است.
۲. مبارزه با سلول‌های سرطانی
خنثی‌کردن رادیکال های آزاد در داخل بدن برای پیشگیری از عوارض ناشی از آنها ضروری است. رادیکال‌های آزاد موجب بی‌خاصیت‌کردن سلول‌های بدن و ایجاد استرس اکسیداتیو در اندام‌های بدن می‌شوند و، درنتیجه، باعث بروز بیماری‌های مزمن می‌شوند. بنابراین، بهتر است از غذاهای محتوی ویتامین A و ویتامین C، مانند ریواس، استفاده کنید.
مصرف منظم ریواس موجب مبارزه با سلول‌های سرطانی و پیشگیری از استرس اکسیداتیو می‌شود. علاوه بر این، ریواس منبع طبیعی بتاکاروتن و سایر ترکیبات پلی فنول مانند زآگزانتین و لوتئین است. این مواد مغذی با عوامل ایجاد سرطان دهان و سرطان ریه مبارزه می‌کنند.
۳. کمک به گردش خون
گردش خون یکی از عوامل اصلی در سلامت بدن است. با مصرف ریواس می‌توانید مقادیر فراوانی از مواد معدنی مانند آهن و مس را دریافت کنید. مصرف این مواد معدنی به رشد گلبول‌های قرمز خون و افزایش اکسیژن‌رسانی در بدن‌تان کمک می‌کند.
اگرچه کمک به گردش خون یکی از خواص ریواس است، اما ریواس جایگزین داروها نیست. اگر مشکلات سلامتی باعث اختلال در گردش خون‌تان شده است، برای درمان آنها باید با پزشک مشورت کنید.
۴. کمک به کاهش وزن
ریواس کالری یا چربی ندارد و گزینهٔ خوبی برای کاهش وزن محسوب می‌شود. زیرا ۱۰۰ گرم ریواس فقط ۲۱ کالری انرژی دارد. ریواس را چه به‌طور خام چه به‌طور پخته مصرف کنید، همچنان مواد مغذی آن باقی می‌ماند.
این مواد مغذی موجود در ریواس می‌توانند با افزایش دریافت فیبر به تقویت عملکرد بدن‌تان کمک کنند. مصرف فیبر در افراد دارای اضافه‌وزن اهمیت ویژه‌ای دارد. فیبر به کاهش اشتها و ایجاد احساس سیری طولانی‌مدت‌تر کمک می‌کند. همچنین، سایر ترکیبات موجود در ریواس می‌توانند به افزایش سوخت و ساز و افزایش چربی سوزی کمک کنند. علاوه بر اینها، اگر قصد مصرف غذاهای سالم را داشته باشید ریواس گزینهٔ خوبی است.
۵. تقویت استخوان‌ها
شاید باعث تعجب‌تان باشد، اما مصرف ریواس می‌تواند به تقویت استخوان و جلوگیری از بیماری‌های آن مانند پوکی استخوان کمک کند. یکی از خواص ریواس این است که ریواس منبع خوبی از ویتامین K است و موجب رشد استخوان‌ها می‌شود و به بهبود آسیب‌ها کمک می‌کند. این ویتامین و سایر مواد معدنی می‌توانند باهم همکاری کنند تا احتمال بروز شکستگی‌ها و سایر مشکلات استخوان را کاهش دهند.
۶. تقویت گوارش
سوء هاضمه می‌تواند موجب بروز مشکلات جدی برای سلامتی شود. گوارش مناسب باعث تقویت سلامت بدن‌تان می‌شود. در ریواس مقدار چشمگیری فیبر وجود دارد که از بروز بیماری های گوارشی جلوگیری می‌کند. این مادهٔ مغذی به دفع مناسب مدفوع و جلوگیری از گرفتگی‌های معده کمک می‌کند.
براساس توصیهٔ متخصصان تغذیه، مصرف فیبر می‌تواند موجب تسریع درمان یبوست شود. علاوه بر این، مصرف ریواس می‌تواند به دفع انواع اختلالات گوارشی و خنثی‌کردن عوامل آن مانند عوامل ایجادکنندهٔ سرطان روده بزرگ کمک کند.
بااین‌حال، در صورت بروز مشکلات گوارشی، بهتر است ابتدا با پزشک مشورت کنید. زیرا مشکلات دائمی گوارشی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های مزمن معده باشد.
۷. مبارزه با بیماری‌های قلبی-عروقی
ریواس سرشار از مواد مغذی است و کلسترول و چربی اندک دارد. بنابراین، این گیاه می‌تواند گزینه‌ای فوق‌العاده برای مبتلایان به بیماری های قلبی-عروقی باشد. مصرف منظم ریواس می‌تواند، به‌طور مؤثر، موجب افزایش سطح کلسترول خوب (HDL) در بدن و کاهش تجمع کلسترول شود.
همچنین با مصرف ریواس می‌توانید از قلب‌تان در برابر استرس‌های اکسیداتیو محافظت کنید. زیرا ریواس منبع خوبی از آنتی اکسیدان است. بهتر است قبل از ایجاد تغییرات در رژیم غذایی خود با متخصص قلب مشورت کنید.
۸. خواص ریواس برای دیابت؛ تنظیم سطح قند خون
یک جهش ناگهانی در قند خون می‌تواند ترسناک باشد. بنابراین، برای تنظیم آن باید اقدامات احتیاطی را انجام دهید. براساس مطالعات مختلف، ساقهٔ ریواس می‌تواند بدون تأثیر منفی بر سلامت‌تان از این جهش‌ها جلوگیری کند.
مبتلایان به دیابت می‌توانند، جهت تثبیت قند خون‌شان، ریواس را به رژیم غذایی‌شان اضافه کنند و این امر به لطف ترکیبی به نام راپونتیسین اتفاق می‌افتد.
۹. پیشگیری از پیری زودرس
پیری زودرس با ظهور لکه های قهوه ای پوست و چین و چروک صورت بروز می‌کند. با مصرف منظم ریواس می‌توان این امر را به تعویق انداخت. یکی از خواص ریواس این است که ریواس موادی مغذی دارد که بدن برای به‌تأخیرانداختن پیری زودرس به آنها نیاز دارد.
همچنین، برخی افراد جوان از مشکلاتی مانند بدن‌درد، خستگی و عدم تمرکز شکایت دارند. افزودن ریواس به برنامه تغذیه روزانه‌تان می‌تواند به شما در رهایی از این مشکلات کوچک و بهبود کیفیت زندگی به شما کمک کند.
۱۰. منبعی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها
شما باید غذاهای سرشار از ویتامین C، مانند ریواس، را به مقدار فراوان مصرف کنید. ویتامین C آنتی‌اکسیدانی است که از بدن‌تان در برابر بیماری‌های کوچک و بزرگ محافظت می‌کند. عفونت‌های باکتریایی و رشد سلول‌های سرطانی ازجمله مشکلات ناشی از کمبود آنتی‌اکسیدان‌ها است.
یکی دیگر از آنتی‌اکسیدان‌های مهم موجود در ریواس آنتوسیانین است. آنتوسیانین‌ها مسئول رنگ قرمز ریواس و بخش عمده‌ای از خواص آن هستند. همچنین، ریواس سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های دیگری به نام پروآنتوسیانیدین‌هاست. این آنتی‌اکسیدان‌ها در محافظت از بدن در برابر بیماری‌ها مؤثرند.
عوارض جانبی ریواس
ریواس یکی از غنی‌ترین منابع کلسیم اگزالات است. کلسیم اگزالات رایج‌ترین شکل اگزالیک‌اسید در گیاهان است. براساس یک باور سنتی، ریواس نباید پس از بهار برداشت شود، زیرا سطح اگزالیک‌اسید آن از بهار تا تابستان افزایش می‌یابد.
این ترکیب به‌طور خاص در برگ‌های ریواس فراوان است. اما بسته به نوع ریواس ممکن است ساقه‌های آن نیز مقادیر بالایی اگزالیک‌اسید داشته باشند. کلسیم اگزالات بالا می‌تواند موجب بروز هیپراگزالوری شود. هیپراگزالوری وضعیتی حاد است که با تجمع کریستال‌های کلسیم اگزالات در برخی اندام‌ها رخ می‌دهد. این کریستال‌ها می‌توانند موجب بروز سنگ کلیه شوند و درنهایت به بروز نارسایی کلیوی بینجامند.
واکنش همهٔ افراد به اگزالات خوراکی یکسان نیست. برخی افراد به‌طور ژنتیکی بیشتر در معرض بروز مشکلات سلامتی ناشی از اگزالات هستند.
کمبود ویتامین B۶ و افزایش دریافت ویتامین C نیز می‌تواند فرد را بیشتر در معرض عوارض ناشی از اگزالات قرار دهد.
همچنین شواهد جدید حاکی از آن است که در افرادی که مشکل کمبود برخی باکتری‌های مفید گوارشی را دارند این وضعیت حادتر است. جالب است بدانید که برخی باکتری‌های گوارشی مانند اگزالوباکتر فرمیژنز می‌توانند به خنثی‌کردن و کاهش سطح اگزالات کمک کنند.
اگرچه موارد مسمومیت غذایی با ریواس نادر است، اما حتما آن را در مقادیر متعادل مصرف کنید و از مصرف برگ‌های آن خودداری کنید. همچنین پختن ریواس می‌تواند اگزالات آن را بین ۳۰ تا ۸۷ درصد کاهش دهد.
چرا مزه ریواس ترش است؟
احتمالا ریواس ترش‌ترین گیاه موجود است. اسیدیتهٔ ریواس به‌خاطر مقادیر بالای مالیک‌اسید و اگزالیک‌اسید است. مقدار مالیک‌اسید در گیاهان فراوان است و مسئول طعم ترش بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات است.
جالب است بدانید که رشد و پرورش ریواس در تاریکی باعث کاهش ترشی و افزایش تردی گونه‌ای از ریواس می‌شود که در بهار و اواخر زمستان می‌روید.
استفاده از ریواس در غذاها و خوراکی‌ها
ریواس را می‌توان به روش‌های مختلف مصرف کرد. استفاده از ریواس در مرباها و دسرها، که سرشار از شکر هستند، رایج است. حتی می‌توان آن را با شکر کم یا بدون شکر نیز پخت.
ازجمله ایده‌های خلاقانه برای استفاده از ریواس در غذاها سالاد ریواس و کرامبل ریواس است. همچنین می‌توانید ریواس یا مربای آن را به بلغور جو دوسر نیز اضافه کنید.
ریواس را چطور در غذاهایمان مصرف کنیم؟
ریواس گیاهی نسبتا عجیب است. زیرا طعمی ترش و کمی شیرین دارد. گاهی ریواس با میوه‌ها اشتباه گرفته می‌شود. ریواس به‌خاطر طعم ترشش به‌ندرت به‌طور خام مصرف می‌شود. معمولا یا ریواس را می‌پزند و با شکر شیرین می‌کنند یا در غذاهای دیگر، به‌عنوان جزئی از مواد تشکیل‌دهنده استفاده می‌کنند.
در قرن هجدهم میلادی، زمانی که شکر ارزان و فراوان‌تر شد، ریواس تبدیل به غذایی معروف شد. پیش‌ازاین، بیشترین کاربرد ریواس عمدتا در پزشکی بود. ریشه خشک‌شده ریواس به‌مدت هزاران سال در طب سنتی چینی استفاده می‌شده است.
استفاده از ساقه ریواس در سوپ‌های شیرین، مرباها، سس‌ها، شیرینی‌ها، تارت و برخی غذاهای دیگر نیز رایج است. در ایران با ریشه این گیاه خورشتی ترش و خوشمزه با همین نام یعنی «خورشت ریواس» طبخ می کنند. در بریتانیا و آمریکای شمالی، پای ریواس یک دسر سنتی است. به همین دلیل، ریواس گاهی با نام گیاه پای نیز شناخته می‌شود.
سخن پایانی
ریواس گیاهی منحصربه‌فرد برای پخت‌و‌پز است. ازآنجاکه اگزالات موجود در ریواس ممکن است زیاد باشد، بهتر است از مصرف بیش‌ازحد آن خودداری کنید یا از ساقه آن انواع از ریواس استفاده کنید که اگزالات کمتری دارند.
ریواس منبع خوبی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین K و فیبر است. همچنین طعم ترش منحصربه‌فرد ریواس آن را به ماده‌ای عالی برای استفاده در مرباها، کیک‌ها و… تبدیل کرده است. اگرچه خواص ریواس برای سلامتی بسیار است، اما اگر مستعد بروز سنگ کلیه هستید، بهتر است کلا از مصرف ریواس خودداری کنید.
