همین الان از باشگاه برگشته‌اید و درد عضلانی شدید دارید؟ اگر دنبال علت اصلی این درد هستید، باید بدانید که بدن شما در حال تولید اسید لاکتیک است. می‌خواهیم در این مقاله بیشتر با اسیدلاکتیک آشنا شویم. با ما همراه باشید.
اسید لاکتیک چیست؟
اسیدلاکتیک (Lactic acid) محصول جانبی فعالیت شیمیایی بی‌هوازی سلول‌هاست. در طی این فرایند، سلولهای بدن انرژی خود را بدون اکسیژن تولید می‌کنند. زمانی که شما شروع به انجام ورزش سنگین می‌کنید، بدنتان برای تولید انرژی از اکسیژن برای تجزیه گلوکز استفاده میکند و اگر اکسیژن کافی برای تجزیه گلوکز در بدن شما وجود نداشته باشد، اسیدلاکتیک تولید میشود که یکی از عوارض آن احساس درد یا سوزش عضلانی است. برای کاهش اسید لاکتیک بدن خود می‌توانید استراحت کنید.
ماهیچه‌ها چطور هنگام ورزش اسید لاکتیک می‌سازند؟
در طول روز، بدن مواد انرژی‌زا را هوازی می‌سوزاند، یعنی با استفاده از اکسیژن. بخشی از این مواد انرژی‌زا گلوکز یا قند است که در واکنشی شیمیایی به‌نام گلیکولیز تجزیه میشود. محصول نهایی گلیکولیز ماده شیمیایی دیگری به‌نام پیروات برای تولید انرژی بیشتر است.
وقتی به‌شدت ورزش می‌کنید، این فرایند تغییر میکند و ماهیچه‌های شما بدون اکسیژن انرژی تولید می‌کنند و پیروات به محصولی اضافی، یعنی اسید لاکتیک، تبدیل و به جریان خون شما منتقل میشود. در این حالت، احساس درد و سوزش می‌کنید. برای جلوگیری از دردهای عضلانی ناشی از ورزش این کارها را انجام دهید:
- هنگام ورزش آب کافی بنوشید؛
- سعی کنید نیم ساعت بعد از ورزش دوش آب سرد بگیرید؛
- موقع ورزش درست دم و بازدم کنید؛
- مواد غذایی مثل ماست و کفیر مصرف کنید؛
- منیزیم مصرف کنید؛
- قبل از ورزش برای گرم‌کردن بدن و بعد از ورزش برای سردکردن بدن تمرینات کششی انجام دهید؛
- تا حد امکان سبک ورزش کنید.
اسید لاکتیک از چه راه‌های دیگری تولید میشود؟
ماهیچه‌های بدن تنها منبع تولید اسیدلاکتیک نیستند و علاوه بر آنها، گلبول‌های قرمز نیز هنگام تحرک و فعالیت ما شروع به تولید اسیدلاکتیک می‌کنند.
گونه‌های مختلفی از باکتری‌های بدن نیز بی‌هوازی تنفس می‌کنند و در نهایت اسیدلاکتیک محصول شیمیایی زائدشان است. بر اساس مطالعات ۰٫۰۱ تا ۱٫۸درصد از روده انسان‌ها از این نوع باکتریها تشکیل شده است و اگر زیاد قند و شیرینی مصرف کنید، اسید لاکتیک زیادی تولید میشود.
نوع دیگری از این باکتریها در دهان ما زندگی می‌کنند و اثر اسیدی بر بزاق دهان می‌گذارند و ممکن است به مینای دندان آسیب بزنند. همچنین اسیدلاکتیک در خوراکی‌های زیادی از جمله ترشیجات و لبنیات تخمیری مثل کفیر، ماست و دوغ یافت میشود.
اسید لاکتیک تنها دلیل اسپاسم عضلانی است؟
احساس درد و سوزش عضلات بعد از انجام تمرینات سخت با وزنه‌های سنگین فقط به‌خاطر تولید اسیدلاکتیک نیست. کبد اسیدلاکتیک را دوباره به قند تبدیل میکند و قلب نیز آن را به پیروات تبدیل میکند. زمانی که مشغول ورزش سنگین هستید، غلظت اسید لاکتیک در بدنتان افزایش پیدا میکند و قلب و کبد توانایی پردازش سریع و مقابله با مواد زائد را ندارند، اما بلافاصله پس از توقف تمرین میزان اسیدلاکتیک کاهش پیدا میکند. علت دیگر دردهای عضلانی آسیب‌ها و التهابات ماهیچه‌هاست که پس از چند روز استراحت از بین می‌رود.
گاهی اوقات ممکن است غلظت اسید لاکتیک افزایش پیدا کند و بدن برخی افراد قادر به پردازش سریع و حذف آن نباشد که در این شرایط بدن این اشخاص در حال تولید بی‌رویه اسیدلاکتیک (اسیدوز لاکتیک) است. این مشکل به دلایل مختلف به‌وجود می‌آید، از جمله:
- نارسایی قلبی؛
- عفونت شدید؛
- شوک؛
- دیابت؛
- بیماری کبدی؛
- نارسایی کلیه؛
- التهاب.
علائم رایج تولید بیش از حد اسید لاکتیک در بدن
اگر می‌دانید دچار تولید بی‌رویه اسید لاکتیک هستید یا یکی از علائمی را دارید که در ادامه می‌گوییم، باید خیلی سریع به اورژانس مراجعه کنید.
- مشکل تنفس؛
- زردی پوست؛
- درد شکمی؛
- حالت تهوع یا استفراغ؛
- اسهال؛
- سردرد؛
- گیجی؛
- احساس سردرگمی؛
- ضعف بدن؛
- کما.
تولید بی‌رویه اسید لاکتیک را چطور درمان کنیم؟
پزشک پس از انجام آزمایش خون، میزان غلظت اسیدلاکتیک بدن شما را تشخیص می‌دهد و سپس بر اساس آن دارو تجویز میکند.
سؤالات متداول درباره اسید لاکتیک
۱. اسید لاکتیک برای پوست مفید است؟
بله. اسیدلاکتیک همچون لایهبرداری قوی عمل میکند و باعث ازبینرفتن سلولهای مرده پوست میشود. افراد با پوست چرب و مستعد آکنه میتوانند با اسید لاکتیک منافذ پوست خود را پاکسازی کنند.
۲. اسیدلاکتیک در کدام محصولات پوستی یافت میشود؟
اسیدلاکتیک در طیف گستردهای از محصولات مراقبت از پوست یافت میشود، از جمله:
- سرمهای پوستی؛
- لوسیونها؛
- کرمها؛
- ماسکها؛
- پاککنندههای پوست.
این محصولات حاوی میزان درخور توجهی اسیدلاکتیک هستند که برای پوست افراد مفید است. بهتر است قبل از استفاده از محصولات حاوی اسید لاکتیک تست حساسیت بدهید.
۳. عفونت شدید چگونه باعث ایجاد اسیدلاکتیک بالا میشود؟
همه باکتریها ممکن است باعث ایجاد عفونت شدید در بدن شوند که در نتیجه میزان اکسیژن کاهش مییابد و چرخه تولید و دفع اسیدلاکتیک مختل میشود.
۴. آیا سرطان هم باعث افزایش غلظت اسید لاکتیک میشود؟
بله. اسیدلاکتیک در بدن بیماران سرطانی خیلی سریع ساخته میشود.
سخن پایانی
ورزش سنگین باعث تولید اسیدلاکتیک در بدن میشود. بهتر است سخت نگیرید و دردهای عضلانی بدنتان بعد از ورزش را نوعی هشدار بدانید. با رعایت بعضی نکات می‌توانید اسیدلاکتیک بدنتان را کاهش دهید و از درد عضلانی پیشگیری کنید. افرادی که بیماری‌های خاص دارند، ممکن است دچار غلظت بیش از حد اسیدلاکتیک شوند. بهتر است با آزمایش از میزان اسیدلاکتیک بدن خود مطلع شوید.
شما بگویید
تا به حال دردهای عضلانی بعد از ورزش را تجربه کرده‌اید؟ برای درمان این دردها چه کارهایی انجام داده‌اید؟ لطفا نظرتان را با ما و کاربران عزیز چطور به اشتراک بگذارید.
