سالمونلا یکی از شایعترین مسمومیتهای غذایی است که ممکن است شما هم دچارش شده باشید. این بیماری سبب علائمی مثل اسهال، تب و درد معده میشود و ممکن است چند روزی شما را درگیر خودش کند. البته سالمونلا فقط از طریق غذا منتقل نمیشود و حیوانات هم در انتشار این بیماری نقش دارند. میدانید چطور میتوان سالمونلا را تشخیص داد یا از ابتلا به این بیماری فراگیر جلوگیری کرد؟ برای آشنایی بیشتر با این بیماری تا انتهای مقاله همراهمان باشید.
سالمونلا چیست؟
سالمونلا نوعی عفونت ناشی از باکتری سالمونلا است. برای جداکردن این عفونت از سایر بیماریهای ناشی از باکتری سالمونلا مثل تب تیفوئید، به آن سالمونلوز هم گفته میشود.
زمانی که به این بیماری مبتلا میشوید، یعنی بدن شما آنقدر باکتری دارد که از اسید معده و سیستم ایمنی فرار میکنند و موجب بیماری شما میشوند. باکتری سالمونلا به سلولهای پوشش روده حمله و آنها را تخریب میکند. درنتیجه جذب آب توسط بدن سخت میشود و انقباضات معده رخ میدهند. آب بدن نیز بهصورت اسهال دفع میشود.
چه افرادی بیشتر در معرض این مسمومیت هستند؟
هرکسی ممکن است به سالمونلا مبتلا شود، اما با توجه به سن، شرایط زندگی، بیماریها و شرایط پزشکی خاص احتمال ابتلا به عفونت یا بیماری جدی افزایش پیدا میکند، از جمله:
- زندگی با بعضی حیوانات مثل جوجه، اردک، لاکپشت و مارمولک.
- مصرف داروهای خاص مثل داروهای سرطان یا استروئیدهایی که سیستم ایمنی را ضعیف میکنند.
- مصرف آنتیاسیدهایی که با کاهش اسید معده احتمال زندهماندن باکتری در معده را افزایش میدهند.
- مصرف آنتیبیوتیکهایی که باکتریهای خوب معده را از بین میبرند و مبارزه با عفونت را سخت میکنند.
- ابتلا به بیماری التهابی روده که احتمال بروز عفونت را بیشتر میکند.
- سفرهای بینالمللی بهخصوص به مناطقی با بهداشت ضعیف.
- داشتن کمتر از ۵ سال سن.
در بعضی موارد احتمال ابتلا به عفونت جدی سالمونلا بیشتر است، از جمله:
- سن بالای ۶۵ سال و زیر ۱۲ ماه.
- سیستم ایمنی بهخطرافتاده ناشی از اچ.آی.وی (HIV)، شیمی درمانی یا سایر بیماریها و درمانها.
- ابتلا به بیماری سلول داسی شکل.
علت ابتلا به سالمونلا
شایعترین راه ابتلا به بیماری سالمونلا مصرف غذاهای نیمپز است، از جمله:
- مصرف گوشت، مرغ، تخممرغ و غذاهای دریایی خام یا نیمپز.
- مصرف میوهها و سبزیجات آلوده.
- نوشیدن آب آلوده یا شیر و پنیر غیرپاستوریزه.
- خوردن غذاهای فراوریشده مثل ناگت مرغ و کره آجیل.
- نشستن دستها در زمان آمادهکردن غذا و مصرف آن.
همچنین ممکن است از طریق تماس با حیوان یا فرد آلوده به باکتری سالمونلا به این بیماری مبتلا شوید. سالمونلا در طیور و دیگر گونههای حیوانات دیده میشود، از جمله:
- دوزیستان (قورباغه و وزغ)؛
- خزندگان (لاکپشت، مارمولک و مار)؛
- پرندگان (جوجه، اردک، بوقلمون و پرندگان وحشی)؛
- حیوانات مزرعه (گاو، بز، گوسفند و خوک)؛
- حیوانات خانگی (خوکچه هندی، سگ، گربه، پرنده و حیوانات کوچک).
علائم سالمونلا
علائم مسمومیت سالمونلا ممکن است از چند ساعت تا چند روز بعد از تماس با باکتری سالمونلا ایجاد شوند و معمولا طی چند روز خودبهخود از بین میروند. این علائم معده و روده شما را درگیر میکنند. ممکن است همه یا یکی از علائم را داشته باشید:
عوارض جانبی سالمونلا
بیشتر افراد دچار عوارض جانبی سالمونلا نمیشوند. بااینحال، عوارض احتمالی عبارتاند از کم آبی، باکتریمی، استئومیلیت و آرتریت واکنشی.
۱. کمآبی
اگر مایعات بدن جایگزین نشوند، ممکن است فرد دچار کمآبی شدید شود و این مسئله زندگی فرد را به خطر میاندازد. در صورت بروز این علائم باید به پزشک مراجعه کنید:
- گیجی؛
- مدفوع یا ادرار تیره یا کمتر از حد معمول؛
- سرگیجه و ضعف یا سبکی سر؛
- خشکی دهان یا گلو؛
- افزایش صربان قلب؛
- کاهش اشتها؛
- پوست قرمز؛
- گرفتگی عضلانی؛
- لرز؛
- یبوست.
۲. باکتریمی یا سپسیس
اگر سالمونلا وارد جریان خون شود، میتواند عفونت را به سایر اندامها و بافتها منتقل کند. ممکن است این مسئله منجر به التهاب استخوان، مفاصل، پوشش مغز، قلب یا دریچههای قلبی شود. باکتریمی میتواند موجب سپسیس شود. زمانی که سیستم ایمنی به بدن حمله کند، زندگی فرد به خطر میافتد.
۳. استئومیلیت سالمونلا
اگر فرد بیماری سلول داسی شکل داشته باشد، احتمال ابتلای او به نوعی عفونت نادر سامونلا بهنام استئومیلیت بیشتر میشود. بنابراین در صورت بروز این علائم به پزشک مراجعه کنید:
- درد کمر یا استخوان؛
- دردی که حرکت را سخت میکند؛
- ورم، قرمزی یا تجمع مایعات در بخشی از بدن.
۴. التهاب واکنشی
گاهی اوقات بدن برای مبارزه با بیماری بهاشتباه به بخشی از بدن حمله میکند. آرتریت واکنشی موجب ورم در قسمت پایین کمر، مفاصل و چشمها میشود. علائم التهاب واکنشی عبارتاند از:
- درد پایین کمر؛
- درد، سفتی یا ورم مفصل؛
- تکرر ادرار؛
- احساس سوختگی در زمان ادرارکردن؛
- یرقان؛
- اسهال و درد شکمی؛
- زخم دهان؛
- جوش.
زمان مراجعه به پزشک
اگر بیماری طی چند روز برطرف نشد یا کمآبی شدید و بعضی از علائم را داشتید، به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتاند از:
- تب بالا؛
- خون در مدفوع؛
- استفراغ زیاد که مانع خوردن و آشامیدن شود؛
- مدفوع یا ادرار تیره یا کمتر از حد معمول؛
- خشکی دهان یا گلو؛
- احساس سرگیجه در زمان ایستادن.
تشخیص سالمونلا
سالمونلا با آزمایش مدفوع، خون یا نمونهبرداری تشخیص داده میشود. همچنین ممکن است پزشک معاینه فیزیکی انجام دهد و از شما سؤال بپرسد.
درمان سالمونلا
سالمونلا معمولا با دارو درمان نمیشود. البته اگر بیماری شدید باشد یا خطر عوارض جانبی زیاد باشد، ممکن است پزشک آنتیبیوتیک تجویز کند. اگر اسهال شدید داشته باشید، شاید نیاز باشد در بیمارستان بستری شوید. همچنین باید مایعات فراوان بنوشید و برای جبران کمآبی سرم بزنید.
داروهای مورداستفاده
در صورت نیاز به انتی بیوتیک برای درمان سالمونلا، ممکن است پزشک این داروها را تجویز کند:
- سیپروفلاکساسین؛
- سفتریاکسون؛
- سولفامتوکسازول تریمتوپریم؛
- آزیترومایسین.
درمان خانگی سالمونلا
مهمترین روش درمان سالمونلا نوشیدن مایعات فراوان برای جلوگیری از کمآبی است، از جمله:
- آب؛
- نوشیدنیهای ورزشی؛
- آبمیوه طبیعی به همراه آب؛
- آب گوشت؛
- محلولهای خوراکی بازجذب آب مثل پدیالیت.
همچنین برای توقف اسهال در بزرگسالان میتوان از داروهای بدون نسخه مثل لوپرامید یا بیسموت سابسالیسیلات استفاده کرد.
پیشگیری از سالمونلا
پختن و پاستوریزهکردن سالمونلا در مواد غذایی را میکشد. همچنین با انجام چند کار ساده احتمال ابتلا به مسمومیت کاهش مییابد، از جمله:
- اگر مریض هستید، برای دیگران غذا درست نکنید.
- همیشه بعد از رفتن به دستشویی، دستتان را با آب و صابون بشویید.
- همیشه قبل و بعد از آمادهکردن غذا و مصرف آن دستتان را با آب و صابون بشویید.
- ظروف آمادهسازی و مصرف غذا را قبل و بعد از استفاده بشویید.
- قبل از مصرف غذا آن را در دمای مناسب بپزید.
- زمانی که با گوشت، مرغ، غذای دریایی و تخممرغ خام کار میکنید، از دستزدن به سایر غذاها خودداری کنید.
- قبل از بریدن، مصرف یا پختن سبزیجات و میوهها آنها را بشویید یا پوست بگیرید.
- گوشت، مرغ و غذاهای دریایی را سریعتر فریز کنید.
- از شیر یا غذاهای حاوی شیر غیرپاسوریزه استفاده نکنید.
- از آب تصفیهنشده یا غذای حاوی آب تصفیهنشده استفاده نکنید. اگر از تصفیهبودن آب مطمئن نیستید، از آب معدنی استفاده کنید.
بیشتر حیونات عفونت سالمونلا را دارند یا آن را در خز، پر و پوستشان حمل میکنند. حیوان آلوده لزوما ظاهر بیمار ندارد. با انجام چند روش ساده میتوانید از ابتلا به بیماری از طریق حیوانات جلوگیری کنید:
- بعد از تماس با حیوان یا وسایل مربوط به آن دستتان را با آب و صابون بشویید.
- بعد از تماس با حیوان دستتان را به دهنتان نزنید و پر، خز، پوست و بدنشان را نبوسید.
- اگر سیستم ایمنی ضعیف یا بیش از ۶۵ سال دارید یا کودک شما زیر ۵ سال است با حیوانات پرخطر تماس نداشته باشید.
- از خوردن و آشامیدن در کنار حیوانات پرخطر یا محل زندگی آنها خودداری کنید.
- تا حد امکان وسایل مربوط به حیوانات خانگی را بیرون خانه تمیز کنید. سینک آشپزخانه جای خوبی برای این کار نیست.
سؤالات رایج
۱. سالمونلا چقدر شایع است؟
سامونلا شایعترین مسمومیت غذایی است، به طوری که سالانه دهها میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا میشوند.
۲. آیا سالمونلا همیشه موجب استفراغ میشود؟
خیر. شایعترین علامت سالمونلا اسهال و تب است، البته گاهی ممکن است با استفراغ همراه باشد.
۳. ظاهر مدفوع فرد مبتلا به سالمونلا چگونه است؟
ظاهر مدفوع معمولا آبکی است و بیمار برونروی زیادی دارد. همچنین ممکن است مدفوع حاوی خون باشد. اگر مدفوع خونی داشتید، به پزشک مراجعه کنید.
۴. آیا سالمونلا بو دارد؟
خیر. باکتری سالمونلا بویی ندارد. بنابراین غذای آلوده به باکتری سامونلا معمولا بو و ظاهر طبیعی دارد.
۵. آیا سالمونلا مسری است؟
بله. سالمونلا مسری است و میتوانید آن را از فرد یا حیوان آلوده به بیماری بگیرید. همچنین اگر بعد از مراجعه به دستشویی یا در زمان بیماری دستهایتان را نشویید، میتوانید سطوح را آلوده و بیماری را به دیگران منتقل کنید.
۶. سالمونلا چقدر طول میکشد؟
علائم بیماری سالمونلا معمولا ۴ تا ۷ روز طول میکشند. اما اگر علائم بعد از ۳ روز بهتر نشدند، به پزشک مراجعه کنید.
۷. آیا سالمونلا کشنده است؟
این اتفاق دور از انتظار است، اما اگر سالمونلا به سایر بخشهای بدن منتشر و موجب سپسیس شود، میتواند شما را بکشد.
شما بگویید
مسمومیت سالمونلا یکی از بیماریهای شایعی است که معمولا در دسته بیماریهای جدی قرار نمیگیرد. شما چقدر با این بیماری آشنایی دارید؟ آیا تابهحال دچار این عارضه شدهاید؟ در صورت تمایل، میتوانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکههای اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
